LexUZ шарҳи
Мазкур қарор Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2012 йил 28 августдаги 253-сонли «Бозорлар ва савдо комплекслари фаолиятини тартибга солишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарорига асосан ўз кучини йўқотган.
Ноозиқ-овқат истеъмол товарларини чакана сотишни ташкил этишнинг замонавий усулларини жорий этиш, чакана савдо соҳасида юридик ва жисмоний шахслар учун тенг шарт-шароитлар яратиш, бозорларда савдо фаолиятини тартибга солиш, шунингдек фуқароларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишни кучайтириш мақсадида Вазирлар Маҳкамаси қарор қилади:
1. Белгилаб қўйилсинки, 2003 йил 1 октябрдан бошлаб деҳқон (озиқ-овқат) бозорлари, шунингдек уларнинг филиаллари ҳудудида ноозиқ-овқат истеъмол товарлари билан чакана савдо қилиш фақат турғун савдо шохобчаларида, мажбурий тартибда назорат-касса машиналари қўлланган ҳолда амалга оширилади.
Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари солиқ ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари билан биргаликда бозорларда савдо фаолиятини амалга оширишни хоҳловчи якка тартибдаги тадбиркорлар ўртасида бозорларда ноозиқ-овқат товарларини сотишнинг белгиланаётган тартиби бўйича янги шартлар жорий этилгунга қадар тушунтириш ишларини ташкил этсинлар ва ўтказсинлар.
2. Ўзбекистон Республикасида бозорларда савдо фаолиятини ташкил этиш қоидалари иловага мувофиқ тасдиқлансин.
Ушбу Қоидалар бажарилишини ташкил қилиш ва уларга риоя этилиши учун шахсий масъулият Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши Раиси, вилоятлар, шаҳарлар ва туманлар ҳокимлари, шунингдек бозорлар маъмурияти зиммасига юклансин.
3. Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари 2003 йил 1 октябргача бўлган муддатда:
ўзларига қарашли ҳудудларда анъанавий истеъмол афзалликлари ва аҳолига қулайлик, бозорларнинг барча турларини оқилона жойлаштиришдан келиб чиққан ҳолда бозорларни (деҳқон бозорлари, буюм бозорлари, ихтисослаштирилган бозорларни) ихтисослаштириш;
деҳқон (озиқ-овқат) бозорлари буюм бозорлари ёки ихтисослаштирилган бозорлар билан ёнма-ён бўлмаслигини назарда тутган ҳолда, фаолият кўрсатаётган бозорларнинг ҳудудларини уларнинг ихтисослашувига кўра аниқ чегаралаш;
деҳқон бозорларидаги ноозиқ-овқат товарлар савдосини назорат-касса машиналари билан жиҳозланган турғун савдо шохобчаларига кўчириш бўйича комплекс чора-тадбирларни амалга оширсинлар;
Тасдиқланган Қоидаларни барча бозорларга етказсинлар ва уларнинг бажарилиши устидан қатъий назорат ўрнатсинлар.
4. Белгилансинки, юридик шахс бўлмасдан якка тартибдаги тадбиркор сифатида рўйхатдан ўтказилган, шу жумладан бозорларда савдо фаолиятини амалга ошираётган жисмоний шахсларга истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишга доир қонун ҳужжатларининг ва чакана савдо қилишнинг белгиланган қоидаларининг қуйидаги бузилишлари учун энг кам ойлик иш ҳақининг юз баравари миқдорида жарима солинади:
яроқлилик муддати ўтиб кетган товарларни ёки қонун ҳужжатларида яроқлилик муддатининг кўрсатилиши мажбурий бўлган, яроқлилик муддати кўрсатилмаган товарларни сотишга қабул қилиш ва сотиш;
назорат-касса машиналарининг қўлланиши мажбурий бўлган ҳолларда уларни қўлламасдан савдо қилиш ёки хизматлар кўрсатиш;
харидорга квитанция ёзиб бериш, талонлар ёки уларга тенглаштирилган бошқа чеклар бериш мажбурий бўлган ҳолларда бундай ҳужжатларни бермасдан товарлар сотиш ва хизматлар кўрсатиш;
деҳқон (озиқ-овқат) бозорларида ноозиқ-овқат товарларини турғун савдо шохобчаларидан ташқарида сотиш.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
5. Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш, рақобат ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитаси Бош прокуратура ҳузуридаги Солиқ ва валютага оид жиноятларга қарши курашиш департаменти билан биргаликда истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларига, бозорларда савдо қилишнинг белгиланган қоидаларига риоя этилиши ҳамда чакана савдо қилиш учун рухсат гувоҳномалари бўлиши устидан қатъий назоратни таъминласинлар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
(5-банд Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2005 йил 12 августдаги 196-сон қарори таҳририда — Ўзбекистон Республикаси Қонун ҳужжатлари тўплами, 2005 й., 32-33-сон, 251-модда)
6. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги манфаатдор вазирликлар ва идоралар билан биргаликда бир ой муддатда:
амалдаги қонун ҳужжатларига мазкур қарордан келиб чиқувчи ўзгартириш ва қўшимчалар тўғрисида Вазирлар Маҳкамасига таклифлар киритсин;
7. Мазкур қарорнинг бажарилишини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг ўринбосарлари М.З. Усмонов ва Р.С. Азимов зиммасига юклансин.
1. Ушбу Қоидалар Ўзбекистон Республикасида бозорларда савдо фаолиятини ташкил этишга қўйиладиган асосий талабларни белгилайди.
бозор — Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари томонидан белгиланган жойларда доимий ёки вақтинчалик асосда фаолият кўрсатадиган ҳамда савдо расталари, савдо ўринлари, турғун савдо шохобчалари (шу жумладан савдо павильонлари, киоскалари)дан фойдаланган ҳолда, эркин рақобат шароитларида истеъмол товарлари кенг ассортиментининг чакана ва майда улгуржи олди-сотдиси учун зарур шарт-шароитлар яратишга мўлжалланган мулкий комплекс;
деҳқон (озиқ-овқат) бозори — кенг турдаги қишлоқ хўжалиги озиқ-овқат маҳсулотларининг ва уни қайта ишлашдан олинадиган маҳсулотларнинг савдо расталари, савдо ўринлари, турғун савдо шохобчалари (шу жумладан савдо павильонлари, киоскалари)дан фойдаланган ҳолда чакана ва майда улгуржи олди-сотдиси амалга ошириладиган бозор;
буюм бозори — назорат-касса машиналари билан жиҳозланган турғун савдо шохобчалари (шу жумладан савдо павильонлари, киоскалари), шунингдек савдо расталари ва савдо ўринлари орқали ноозиқ-овқат, асосан илгари фойдаланишда бўлган истеъмол товарларининг чакана ва майда улгуржи олди-сотдиси амалга ошириладиган бозор;
ихтисослаштирилган бозор — товарларнинг ихтисослаштирилган гуруҳлари: қурилиш материаллари, автомобиллар ва автомобилларнинг эҳтиёт қисмлари, тирик моллар, паррандалар, ҳайвонлар ва бошқалар савдоси амалга ошириладиган бозор;
дам олиш куни ярмаркаси — жойлардаги давлат ҳокимияти органлари томонидан қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг бевосита қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчилари томонидан олди-сотдиси учун муайян вақтга (одатда дам олиш кунларига) шарт-шароитлар яратиш учун махсус ажратилган ҳудуд.
3. Бозор ҳудудида жойлашган турғун чакана савдо объектлари фаолияти Ўзбекистон Республикасида чакана савдо қоидаларига мувофиқ амалга оширилади.
4. Бозорни ташкил этиш Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликларининг бозор ташкил этиш учун ер участкаси ажратиш тўғрисидаги қарорлари асосида амалга оширилади.
Дам олиш куни ярмаркалари ташкил этиш жойлардаги давлат ҳокимияти органларининг қарорлари асосида амалга оширилади.
5. Қарорда бозорнинг жойлашган ўрни, унинг ихтисослашуви, иш тартиби, ундаги савдо ўринларининг сони ва уларнинг жойлашиши мажбурий тартибда белгилаб қўйилади.
6. Бозор фаолиятини ташкил этиш бозор ташкил этиш учун ажратилган ер участкасини ижарага берувчи юридик шахс томонидан таъминланади. Кўрсатиб ўтилган юридик шахс очиқ акциядорлик жамияти шаклида ёки масъулияти чекланган жамият шаклида ташкил этилади, унинг муассисларидан биттаси мажбурий тартибда устав жамғармасидаги улуши камида 51 фоиз бўлган жойлардаги давлат ҳокимияти органи бўлиши керак.
7. Ташкил этилаётган бозорлар устав жамғармасининг энг кам миқдори тегишли ташкилий-ҳуқуқий шакллар учун қонун ҳужжатларида белгиланган миқдорга мувофиқ бўлиши, лекин энг кам ойлик иш ҳақининг камида 500 бараваридан кам бўлмаслиги керак.
8. Давлат рўйхатидан ўтказиш пайтигача бозорнинг устав жамғармасига таъсис ҳужжатларида кўрсатилган миқдорнинг камида 30 фоизи қўшилади.
9. Бозорларни давлат рўйхатидан ўтказиш тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш учун белгиланган тартибда амалга оширилади.
10. Бозорларни қайта ташкил этиш ва тугатиш Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.
асфальтланган (мол бозорларидан ташқари), яхши ёритилган, ёндош ҳудуддан тўсиқ билан ажратилган савдо майдони;
жиҳозланган ва тартиб рақамлари қўйилган турғун ҳамда мавсумий савдо расталари ва савдо қилиш учун жойлар, турғун савдо шохобчалари (шу жумладан павильонлар, киоскалар) бўлиши керак. Бунда бозор маъмурияти тасдиқлаган ва бозор объектларининг жойлашиш схемаси кўринарли жойга осилган ва объектларнинг амалда жойлашган ўрни, шунингдек бозор расталари ва савдо ўринларининг жойлашиши харидорларнинг бозорда эркин юришини ва савдо расталари ва жойларига бемалол боришини таъминлаши керак;
давлат солиқ хизмати органларининг таянч пунктини жойлаштириш учун бинолар, божхона ва солиқ органлари (буюм бозорлари ва ихтисослаштирилган бозорларда), ветеринария-санитария экспертизаси давлат лабораторияси ёки давлат ветеринария назорати бўлинмалари (мол ва ўсимлик озиқ-овқат маҳсулотларини сотишда) билан биргаликда ташкил этиладиган маслаҳат бериш пунктлари;
буюмларни сақлаш жойлари, дезинфекцияловчи моддаларни сақлаш, гўшт маҳсулотларини майдалаш (гўшт сотишда) учун алоҳида хоналар;
товарларни савдо жойларига етказиш учун аравачаларни прокатга бериш пункти, ўлчов—тортиш воситаларини прокатга бериш пунктлари;
ижарачилар ва харидорларнинг автотранспорт воситалари турадиган жойлар, жамоат ҳожатхоналари, сув қувурлари, қўл—юз ювиш воситалари, ахлат тўплагичлар (буюм бозорларида зарурат бўлганда кийимни кийиб кўриш учун жиҳозланган кабиналар) ва бошқа зарур инфратузилма объектлари бўлиши керак.
12. Бозорлар ҳудудлари уларнинг ихтисослашувига мувофиқ, деҳқон бозорлари ноозиқ-овқат истеъмол товарлари билан савдо қилишга ихтисослашган бозорлар (буюм бозорлари ёки ихтисослаштирилган бозорлар) билан ёндош бўлмайдиган даражада аниқ ажратиб қўйилган бўлиши керак.
объектларни жойлаштиришнинг тасдиқланган схемасидан ташқари қўшимча савдо ўринларининг ташкил этилиши;
юкларни ташиш учун мўлжалланган воситалар (контейнерлар)дан озиқ-овқат ва ноозиқ-овқат товарларини сотиш;
озиқ-овқат ва ноозиқ-овқат товарларини автомашиналардан сотиш тақиқланади, қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда ихтисослашган автотранспорт ва асбоб-ускуналардан (автолавкалар, автодўконлар, изотермик сиғимлар, тирик балиқ сотиш учун автоаквариумлардан ва шу кабилардан) сотиш бундан мустасно.
б) савдо зоналари, умумий овқатланиш ва сервис хизмати кўрсатиш объектлари, маъмурий бинолар, намойиш қилиш хонасининг жойлашиш схемаси кўрсатилган стенд ёки ветеринария-санитария экспертизаси давлат лабораторияси ёки бозордаги давлат ветеринария назорати бўлинмаси (мол ва ўсимлик маҳсулотларини сотишда), назорат ўлчови тарозилари, автомобиллар тўхташ жойлари, жамоат ҳожатхоналари ва бошқа объектлар схемаси кўрсатилган стендлар;
«Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида» Ўзбекистон Республикаси Қонуни ва ушбу Қоидаларнинг матнлари;
бозор маъмуриятининг, туман ҳокимлигининг, давлат санитария назорати (давлат ветеринария назорати) ҳудудий органларининг, давлат солиқ хизматининг, ички ишлар органларининг телефон рақамлари осиб қўйилади.
15. Савдо операциялари ўлчаш-тортиш воситаларидан (тарозилар, тарози тошлари, ўлчовли сиғимлар, метрлар ва бошқалар) фойдаланган ҳолда амалга оширилиши керак бўлган бозорларда метрологик қоидалар ва нормалар талабларига мувофиқ бўлган ўлчов анжомлари мавжуд бўлиши шарт.
Тарозилар ва бошқа ўлчов анжомлари сотувчининг иш жойида тортиб кўриш, қийматини аниқлаш ва товарни бериш бўйича барча жараёнларнинг кўриниб туриши таъминланган ҳолда ўрнатилиши керак.
умумий овқатланиш, сервис хизмати кўрсатиш ва тижорат банклари объектлари (филиаллар, мини-банклар, банк кассалари);
намойиш қилиш хонаси ёки ишлаб чиқарувчи корхоналарга (шартнома шартларида) истиқболли товарларни кўрсатиш, уларни оммалаштириш бўйича тақдимотлар, реклама кампаниялари ўтказиш имкониятини яратиш учун стенд жойлаштирилади.
17. Санитария кунлари бозорда жойлардаги давлат ҳокимияти органи томонидан тасдиқланган жадвалга мувофиқ белгиланади.
18. Бозор ҳудудида товарларни ташишни ва бозорда савдо жараёнини ташкил этиш товарларни ташиб келтириш (қабул қилиб олиш), сақлаш ва сотиш учун зарур шароитларни тўлиқ таъминлаши керак.
20. Бозорлар ҳудудида савдони амалга оширишда назорат-касса машиналарини қўлланиш амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ тартибга солинади.
21. Бозорни бошқариш бозор маъмурияти томонидан амалга оширилади, унга ушбу Қоидаларга ҳамда бозорларда савдо ўринлари беришнинг қонун ҳужжатларида белгиланган тартибига риоя этиш учун жавобгарлик юкланади;
бозор маъмуриятидан ушбу Қоидаларга мувофиқ ишлаш учун шарт-шароитлар билан таъминлашни талаб қилиш;
ўзларининг фаолияти назорат органлари томонидан текширилган тақдирда бозор маъмурияти ходимларини таклиф этиш;
бозорда савдо фаолиятини амалга оширишда ўз ёнида шахсини тасдиқловчи ҳужжатга, патта тўлови тўланганлиги тўғрисидаги чекга, қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа ҳужжатларга эга бўлиш;
25. Бозор маъмурияти амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, бозорлар фаолияти тўғрисидаги қонун ҳужжатлари талаблари, савдо қоидаларида белгиланган талабларнинг бажарилиши учун жавоб беради.
Бозор маъмурияти раҳбарияти ушбу Қоидаларга риоя қилинмаганлик ёки маъмурият ходимлари томонидан ёки бозорда сотувчилар томонидан уларга риоя этиш юзасидан зарур назоратнинг йўқлиги учун ёллаш шартномаларини бекор қилишгача бўлган даражада интизомий жавоб беради.
юридик шахсларга ва юридик шахс бўлмаган якка тартибдаги тадбиркорларга бозорда савдо фаолиятини амалга ошириш ҳамда хизматлар кўрсатиш учун шартнома асосида савдо ўринлари бериш;
деҳқон бозорларида жисмоний шахсларга, улар томонидан патта тўлови тўланган тақдирда ёзма шартномалар тузмасдан савдо ўринлари бериш;
ижарачилар томонидан бозорларда савдо фаолиятини амалга оширишга белгиланган талаблар такроран бузилиши ҳоллари ҳужжатли тарзда тасдиқланган тақдирда улар билан турғун объектларни ижарага бериш, савдо ўринлари тақдим этиш юзасидан тузилган шартномаларни муддатидан олдин бекор қилиш.
Бозор ҳудудида тарозилар ва бошқа ўлчов анжомларини ижарага бериш, юк сақлаш жойларини ташкил этиш, юкларни ташиш учун аравачаларни ижарага бериш бўйича хизматлар фақат бозор маъмурияти томонидан кўрсатилиши мумкин.
сотувчилар ва ўз ходимлари томонидан ушбу Қоидаларга ва белгиланган савдо қоидаларига риоя этилишини назорат қилиш;
бозор ишларини ва бозор фаолияти билан боғлиқ жараёнларни амалдаги санитария қоидаларига ҳамда савдо фаолиятини амалга оширишни белгиловчи ва атроф-муҳитни, бозор жойлашган ҳудуддаги эпидемия, эпизоотия ва экология хавфсизлигини таъминловчи нормаларга қатъий мувофиқ ҳолда ташкил этиш;
жамоат тартибини сақлаш, қўриқлашни ташкил этиш бўйича зарур чора-тадбирлар кўриш, бозорнинг нормал фаолият кўрсатиши учун, шу жумладан унинг энергия, иссиқлик ва сув таъминоти бўйича зарур шароитларни таъминлаш;
ўлчаш воситаларини ва сақлаш камераларини прокатга бериш пункти ишлари учун жавобгар шахсларни буйруқ билан тайинлаш;
бозор майдонини, маъмурий-хўжалик биноларини, умумий равишда фойдаланиладиган жойларни зарур санитария-техник ҳолатда сақлаш;
қаттиқ маиший чиқиндиларни, йирик ҳажмли ахлатларни, турли хил идишларни ва шу кабиларнинг ташиб кетилишини таъминлаш.
сотувчиларнинг анжомларга, тегишли техник талабларга, санитария нормалари ва қоидаларига бўлган эҳтиёжини;
харидорларга хизмат кўрсатиш чоғида пайдо бўладиган низоли вазиятларнинг сабабларини бартараф этиш бўйича чора-тадбирлар кўрилишини;
маҳаллий ҳокимликда белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилган мулоҳазалар ва таклифлар дафтарларининг мавжуд бўлишини ва уларни харидорларнинг биринчи талабига биноан тақдим этилишини таъминлайди.
29. Бозор маъмурияти назорат қилувчи органлар вакилларига қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда ўтказиладиган текширишларни амалга оширишда кўмаклашади, аниқланган камчиликларни бартараф этиш бўйича таъсирчан чора-тадбирлар кўради. Зарурат бўлганда назорат қилувчи органлар ходимларига текширишларни ўтказиш даври учун хоналар ажратади.
30. Бозорнинг иш режими Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликларининг бозорни ташкил қилиш тўғрисидаги қарорида назарда тутилади.
31. Бозор ҳудудидаги айрим савдо объектларининг иш вақти бозор ишларининг умумий режими билан тартибга солинади.
32. Бозор режали санитария-техник ишларни амалга ошириш учун ёпилган тақдирда бозор маъмурияти олдиндан, мазкур ишлар ўтказилгунгача етти иш кунидан кечикмай сотувчиларни, аҳолини ва жойлардаги давлат ҳокимияти органини бозорнинг ёпилиши сабаблари ва даври тўғрисида хабардор қилади.
33. Алоҳида савдо объектини (павильон, палаткалар, киоскалар ва шу кабиларни) ёпиш зарур бўлган тақдирда бозорнинг иш вақтида сотувчи харидорлар учун объектнинг ёпилиши сабаблари ва даври тўғрисидаги эълонни осиб қўйиши, объект бир иш соатидан кўпроқ вақтга ёпилган тақдирда эса харидорлар учун эълондан ташқари бозор маъмуриятини бу тўғрида ёзма равишда хабардор қилиши шарт.
34. Бозор авария ва фавқулодда вазиятлар юз берганда шошилинч тадбирларни бажариш учун ёпилган тақдирда бу тўғридаги ахборот зудлик билан сотувчиларга, харидорларга ва жойлардаги давлат ҳокимияти органларига етказилади.
бозорларнинг ҳудудида жойлашган ва уларнинг тасарруфидаги ер участкалари, бинолар ва иншоотларни ижарага беришдан олинган тушумлар;
бозор маъмурияти (ёки унинг савдо-харид корхоналари) томонидан амалга ошириладиган қишлоқ хўжалиги товарларини тайёрлаш, харид қилиш ва сотишдан (деҳқон бозорлари учун) олинган даромадлар;
36. Патта тўлови бозорларда чакана савдони амалга оширувчи шахслардан амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ белгиланган ставкалар бўйича ундирилади.
37. Сотувчилар ва харидорларга хизматлар кўрсатилганлиги, ер майдонлари, бинолар, иншоотлар ва бошқа мол-мулк юридик ва жисмоний шахсларга ижарага берилганлиги учун ҳақ бозор маъмурияти томонидан Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари белгилайдиган миқдорларда ундирилади.
Бунда ер участкалари учун ижара ҳақи миқдори ушбу жой учун ер солиғининг уч баравари миқдоридан ошмаслиги керак.
38. Бозорларнинг хизматлар кўрсатишдан, бозорлар ҳудудидаги ер участкалари, бинолар ва иншоотларни ижарага беришдан, шунингдек патта тўловини ундиришдан олинадиган даромадларидан умумдавлат ва маҳаллий солиқлар олинмайди.
Даромадлар умумий миқдорининг 50 фоизи бозор маъмурияти ихтиёрида қолади ва улардан жорий харажатларни қоплашда, реконструкция қилишда, ободонлаштиришда, бозорлар томонидан кўрсатиладиган хизматлар рўйхатини кенгайтиришда, сифатини яхшилашда фойдаланилади.
39. Деҳқон бозорларининг маҳсулот етказиб берувчилар билан тўғридан-тўғри шартномаларга биноан қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш, тайёрлаш ва сотиш бўйича хўжалик фаолиятидан олинган даромадлари алоҳида ҳисобга олинади ва уларга умумий равишда белгиланган тартибда солиқ солинади.
40. Бозор маъмурияти патта тўлови ундиришнинг, кўрсатиладиган мажбурий ва бошқа хизматлар учун ҳақ тўлашнинг барча сотувчилар учун қулай, тушунарли шарт-шароитлари яратилиши учун жавоб беради.
барча савдо расталарида кўзга кўринадиган жойда бозор ҳудудида савдо қилиш шартлари давлат тилида ёритилган плакатлар, тушунтирувчи жадвалларни патта тўлови ставкалари ва хизматлар қийматлари кўрсатилган ҳолда жойлаштириш;
тегишли тарзда, шу жумладан назорат-касса машиналари билан жиҳозланган патта тўлови ундириш турғун шохобчалари мавжуд бўлиши, у ерда ҳисобга олиш ходимлари (кассирлар) доимий равишда бўлишлари керак. Бунда турғун шохобчалар сони 500 сотувчига (савдо ўринларига) 1 шохобча ҳисобидан келиб чиққан ҳолда белгиланиши керак;
бозорда савдо қилганлик учун патта тўлови ундиришнинг асосий шартларини, сотувчи ва харидорларга кўрсатиладиган хизматлар рўйхати ва қийматини радио орқали мунтазам равишда маълум қилиб бориш;
мажбурий тусдаги хизматлар кўрсатилганлиги учун патта тўлови тўлашдан бош тортган сотувчиларни аниқлаш мақсадида савдо расталари ва умуман бозор ҳудуди ҳар соатда назоратчилар томонидан айланиб чиқилиши;
савдони амалга ошириш, патта тўлови тўлаш тартибини бузувчи шахсларга нисбатан қонун ҳужжатларида белгиланган жазолар қўлланилиши зарур бўладиган ҳоллар учун давлат солиқ хизмати органлари ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари билан тезкор алоқа ўрнатиш.
41. Чекка жойлардаги савдо ўринлари сони 500 дан кам бўлган бозорларда, шунингдек асосий бозорларнинг кичик филиалларида, истисно тариқасида, патта тўлови сотувчиларга туман (шаҳар) давлат солиқ инспекциясида рўйхатдан ўтказиладиган белгиланган намунадаги чек (қатъий ҳисобда турадиган квитанция) берилган ҳолда назорат-касса машиналари қўлланмаган ҳолда ундирилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
42. Кўрсатилган хизматлар учун ҳақ ундириш жойларда ҳисобга олиш ходимлари томонидан сотувчиларга назорат-касса машиналари чеки ёки давлат солиқ органларида рўйхатдан ўтказилган квитанциялар берилган ҳолда амалга оширилади.
43. Патта тўловини ундириш ва ундан тушган тушумлар ҳисобини юритиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва Давлат солиқ қўмитаси томонидан белгиланади.
44. Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда, тегишли ҳужжатларда тасдиқланган қуйидаги мавжуд қонун бузилишларида бозор (бозордаги савдо объекти) фаолияти вақтинча тўхтатиб қўйилиши мумкин:
ер участкасидан фойдаланиш ҳуқуқини белгиловчи, белгиланган тартибда расмийлаштирилган ҳужжатлар мавжуд бўлмаганда, шунингдек ер участкасидан мақсадсиз фойдаланилганда;
бозор (бозордаги савдо объекти)ни ташкил этиш ва ундан фойдаланишда санитария ва ветеринария қонун ҳужжатларининг тўғридан-тўғри хавфли эпидемия ва юқумли касалликларининг тарқалишига сабаб бўлувчи бузилиши ҳолатлари белгиланган муддатда бартараф этилмаганда;
бозорни ташкил қилиш ва ундан фойдаланишда табиатни муҳофаза қилиш қонун ҳужжатларининг, экология талабларининг бузилиши ҳолатлари белгиланган муддатда бартараф этилмаганда;
савдони амалга оширишда назорат-касса машиналарини қўлланиш тартиби ёки хусусий тадбиркорлар томонидан қонун ҳужжатларига мувофиқ даромадларни ва товар операцияларини ҳамда товарлар чеклари дафтарларини ҳисобга олиш китобини юритиш тартиби доимий равишда бузилганда;
45. Кўрсатилган қонун бузилишлари (бозордаги савдо объекти) аниқланганда, назорат органлари ўз ваколатлари доирасида, тегишли ҳужжатлар билан тасдиқланган тақдимномалар киритади, улар асосида жойлардаги давлат ҳокимияти органлари бозор фаолиятини вақтинчалик тўхтатиб туриш тўғрисида қарор қабул қилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
46. Йўл қўйилган қонун бузилишлари тўлиқ бартараф этилгандан кейин жойлардаги давлат ҳокимияти органлари бозор (бозордаги савдо объекти) фаолиятини қайтадан тиклаш тўғрисида қарор қабул қилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда, томонлардан бирининг ташаббуси билан ер участкасининг ижара шартномаси муддатидан олдин бекор қилинганда;
қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда бозорни жойлаштиришга ажратилган ер участкаси давлат эҳтиёжи учун олиб қўйилганда;
48. Савдо фаолиятини тартибга солувчи мазкур Қоидалар ва бошқа талаблар ҳамда нормаларга бозорларда риоя этилишини назорат қилиш жойлардаги давлат ҳокимияти органлари ва назорат органлари томонидан ўз ваколатлари доирасида амалга оширилади.
49. Бозор фаолиятини текшириш тасдиқланган Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини текширишларни ўтказиш ва текширишларни рўйхатга олиш китобини юритиш тартиби тўғрисидаги Низомга мувофиқ назорат органлари томонидан амалга оширилади. Назорат органлари томонидан ўтказиладиган текширишларга истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича жамоат ташкилотлари вакиллари жалб қилиниши мумкин.
50. Назорат органлари ўз ваколатлари доирасида, шунингдек қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида, тадбиркорлик фаолияти, бозорларда белгиланган савдо фаолияти қоидалари тўғрисидаги қонун ҳужжатларига сотувчилар томонидан риоя этилишини текширишлари мумкин.
51. Мазкур Қоидаларнинг бузилишига йўл қўйган юридик шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорлар амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ жавоб берадилар.
қишлоқ хўжалиги озиқ-овқат маҳсулотлари, уни қайта ишлашдан олинган маҳсулотлар, ёрдамчи ва ҳунармандчилик корхоналари маҳсулотлари;
жисмоний шахслар — деҳқон ва фермер хўжаликлари вакиллари, боғбонлар ва полизчилар, юридик шахс бўлмаган якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан — жиҳозланган савдо ўринларида, патта тўловини мажбурий тўлаган ва назорат-касса машиналарини қўлламаган ҳолда;
юридик шахслар — қишлоқ хўжалиги корхоналари, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишлаш, таъминот, сотиш ва савдо корхоналари томонидан — ижара шартномаси шартларида, турғун савдо шохобчалари орқали, назорат-касса машиналарини мажбурий қўллаган ҳолда ҳамда қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда нақд пул тушумини топширган ҳолда амалга оширадилар.
54. Деҳқон бозорида, шунингдек бозорнинг савдо-харид корхоналари томонидан қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини харид қилиш, тайёрлаш ва сотиш ҳам амалга оширилади.
55. Гўшт ва гўшт маҳсулотлари, сут ва сут маҳсулотлари, балиқ, уйда тайёрланган консерваланган маҳсулотлар, гўшт ва балиқдан тайёрланган пазандалик маҳсулотлари, уй шароитида тайёрланган қандолатчилик маҳсулотлари билан савдо қилиш давлат санитария назорати талабларига мувофиқ махсус жиҳозланган ва ушбу маҳсулотни сақлаш ва сотиш шартларини таъминловчи умумий равишда фойдаланиладиган ихтисослаштирилган турғун озиқ-овқат павильонларида амалга оширилади.
56. Деҳқон бозорида импорт озиқ-овқат маҳсулотларини ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотишга фақат, унинг сотиб олинган манбасини тасдиқловчи сифат сертификати ва ҳужжатлари мавжуд бўлган тақдирда рухсат берилади.
57. Деҳқон бозорларида ноозиқ-овқат истеъмол товарлари чакана савдоси фақат назорат-касса машиналари мажбурий қўлланган ҳолда турғун савдо шохобчаларида амалга оширилади.
58. Деҳқон бозорларида харидорларга қулайлик яратиш учун ўраш материаллари (қоғоз ва полиэтилен пакетлар, саватлар, посилка қутилари) сотишга рухсат этилади.
59. Деҳқон бозори ҳудудида қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотишда сотувчиларда қуйидагилар бўлиши лозим:
сотилаётган маҳсулотнинг ветеринария қоида ва нормалари талабларига мувофиқлигини тасдиқловчи ветеринария-санитария экспертизаси давлат лабораториясининг ёки давлат ветеринария назорати бўлинмасининг хулосаси;
Ушбу ҳужжатлар сотувчида бутун иш вақти давомида сақланади ҳамда бозор ва давлат солиқ хизмати масъул ходимларининг биринчи талабига кўра кўрсатилади.
60. Қуйидаги ноозиқ-овқат товарлари буюм бозорларида сотиладиган товарларнинг асосий турлари ҳисобланади:
мамлакатимиз корхоналарида ишлаб чиқарилган товарлар (уларни фақат назорат-касса машиналари билан жиҳозланган турғун савдо шохобчалари орқали сотиш шарти билан);
юридик шахс бўлмаган якка тартибдаги тадбиркорлар ёки юридик шахслар томонидан, белгиланган тартибда келтирилган импорт товарлар.
61. Буюм бозорида ноозиқ-овқат истеъмол товарлари билан савдо қилишга юридик шахс бўлмаган якка тадбиркорлар сифатида рўйхатдан ўтказилган жисмоний шахсларга ва:
Олдинги таҳрирга қаранг.
чакана савдо ҳуқуқига белгиланган тартибда берилган рухсат гувоҳномасига эга бўлган (фақат якка тартибдаги тадбиркорларга нисбатан);
(61-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил 22 майдаги 92-сон қарори таҳририда — Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2006 й., 20-21-сон, 181-модда)
бозорда турғун савдо шохобчаси ёки савдо ўрнини ижарага олиш шартномасини тузган юридик шахсларга рухсат берилади.
юридик шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан турғун савдо шохобчалари орқали – назорат-касса машиналарини мажбурий қўлланган ҳолда ҳамда нақд пул тушумини белгиланган тартибда ҳар куни банк муассасаларига топширган ҳолда;
жиҳозланган савдо шохобчаси бўлган якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан – қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда даромадларни ва товар операцияларини ҳамда харидорга товар чекларини беришни ҳисобга олиш дафтарини мажбурий юритган ҳолда амалга оширилади.
бошқа якка тартибдаги тадбиркорлардан — ушбу товарларнинг ишлаб чиқарувчиларидан сотиб олинган товарлар;
фақат назорат-касса машиналари билан жиҳозланган турғун савдо шохобчалари орқали сотилганда, уларнинг сотиб олинганлигининг қонунийлигини тасдиқловчи барча ҳужжатлар мавжуд бўлганда — мамлакатимиздаги товар ишлаб чиқарувчилар товарлари билан чакана савдо қилиш ҳуқуқига эга.
Олдинги таҳрирга қаранг.
64. Импорт товарлар билан чакана савдо қилувчи якка тартибдаги тадбиркор юридик шахс бўлмасдан якка тартибдаги тадбиркор сифатида белгиланган тартибда рўйхатдан ўтган, экспорт-импорт операцияларини ва чакана савдони амалга ошириш ҳуқуқига эга бўлиши керак ҳамда унда рўйхатдан ўтган жойдаги давлат солиқ инспекцияси томонидан берилган импорт операциялари субъектининг ҳисобга олиш картаси, шунингдек республика ҳудудига товарлар олиб кирганлигини ва улар божхонада расмийлаштирганлигини, ягона божхона тўловини ва белгиланган солиқни тўлаганлигини тасдиқловчи ҳужжатлар, мувофиқлик сертификати бўлиши шарт.
(64-банд Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 3 ноябрь 518-сон қарори таҳририда — Ўзбекистон Республикаси Қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 44-сон, 462-модда)
Кейинги таҳрирга қаранг.
65. Ўзи тайёрлаган товарларни чакана сотувчи якка тартибдаги тадбиркорлар ишлаб чиқариш шароитлари мавжудлиги фактини исботловчи фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари томонидан берилган ҳамда давлат солиқ хизмати органлари томонидан тасдиқланган ҳужжатларга эга бўлиши шарт.
66. Бошқа якка тартибдаги тадбиркорлардан – ушбу товарларнинг ишлаб чиқарувчиларидан сотиб олинган товарлар билан чакана савдо қилувчи якка тартибдаги тадбиркорлар сотилаётган товарларнинг якка тартибдаги тадбиркор – ишлаб чиқарувчи билан тузилган олди-сотди шартномасига эга бўлиши шарт. Шартномада мажбурий тартибда қуйидаги реквизитлар кўрсатилиши лозим:
якка тартибдаги тадбиркорлар – сотувчи ва харидорнинг паспортлари серияси, тартиб рақами ва берилган санаси;
якка тартибдаги тадбиркор сифатида давлат рўйхатидан ўтганлик тўғрисидаги гувоҳноманинг тартиб рақами ва берилган санаси ҳамда гувоҳномани берган давлат ҳокимияти органлари;
солиқ тўловчиларнинг ва рўйхатдан ўтган жойдаги давлат солиқ инспекциясининг идентификация тартиб рақамлари;
67. Буюм бозорида рухсат гувоҳномасисиз ёхуд унинг амал қилиш даври тўхтатиб турилганда ёки у олиб қўйилганда савдо фаолиятини амалга ошириш фаолиятни лицензиясиз амалга ошириш ҳисобланади ва қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгарлик чоралари қўлланади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
68. Таъмирлаш (пардозлаш) ва қурилиш-монтаж ишларини амалга ошириш учун фойдаланиладиган қўшимча материаллар қурилиш материалларининг ихтисослаштирилган бозорларида сотиладиган товарларнинг асосий турлари ҳисобланади.
69. Қурилиш материалларининг ихтисослаштирилган бозорларида улгуржи нархлари декларация қилинганлиги ёки уларнинг биржа савдоларида сотиб олинганлиги тўғрисидаги ҳужжатлар мавжуд бўлганда товарларни улгуржи гуруҳлар билан сотишга йўл қўйилади.
юридик шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан — назорат-касса машиналаридан мажбурий фойдаланган ҳамда белгиланган тартибда банк муассасаларига нақд тушумни ҳар куни топширган ҳолда;
жиҳозланган савдо ўринларида якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан — Даромадлар ва товар операцияларини ҳисобга олиш дафтарини мажбурий юритган ҳамда нақд тушумни банк муассасаларига ҳар куни топширган ҳолда амалга оширилади.
71. Қурилиш материалларини сотишда, сотувчи томонидан харидор номига сотилган товарнинг номи, миқдори, суммаси кўрсатилган юк хати ёзиб берилади ва қонун ҳужжатларига мувофиқ назорат-касса машинаси чеки ёки товар чеки берилади.
72. Қурилиш материалларининг ихтисослаштирилган бозорида рухсат гувоҳномасисиз ёхуд унинг амал қилиш муддати тўхтатиб турилган ёки у қайтариб олинган даврда савдо фаолиятини амалга ошириш фаолиятни лицензиясиз амалга ошириш деб ҳисобланади ва қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгарлик чоралари қўлланилади.
73. Қурилиш материалларини ихтисослаштирилган бозор ҳудудидаги ажратилган жойлардан ва қурилиш материаллари дўконларидан ташқарида сотишга йўл қўйилмайди.
сочилувчан қурилиш товарларининг айрим турларини автомобилдан сотиш учун махсус майдончалар ташкил қилиш;
брокерлар томонидан мижозларга хизмат кўрсатиш ва биржада битимлар тузиш учун алоқа воситалари, компьютер ва мебеллар билан жиҳозланган хона ажратиш;
биржадан олинган маълумотлар асосида ҳар кунги биржа савдолари натижалари бўйича шаклланаётган нархлар (котировкалар) тўғрисида харидорлар ва сотувчиларни хабардор қилиш.
(Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 31 майдаги 251-сон қарорига мувофиқ янги XV-бўлим билан тўлдирилган — Ўзбекистон Республикаси Қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 22-23-сон, 260-модда)
Олдинги таҳрирга қаранг.
75. Дам олиш куни ярмаркаларини ўтказиш жойи ва муддатлари тўғрисидаги қарор фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тақдимномасига кўра, жойлардаги давлат ҳокимияти органлари томонидан қабул қилинади.
76. Жойлардаги давлат ҳокимияти органлари ички ишлар органлари, давлат санитария назорати ҳудудий органлари ва бошқа манфаатдор ташкилотлар иштирокида дам олиш куни ярмаркаларини тайёрлаш, ўтказиш ва ёпиш бўйича зарур тадбирларни амалга оширадилар.
77. Дам олиш куни ярмаркалари ҳудудида қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ва уларни қайта ишлашдан олинган товарларни, шунингдек илгари ишлатилган ноозиқ-овқат истеъмол товарларини сотишга рухсат этилади.
79. Дам олиш куни ярмаркаларида маҳсулотларни сотиш қуйидаги ҳужжатлар мавжуд бўлган тақдирда амалга оширилади:
озиқ-овқат (қишлоқ хўжалиги) маҳсулотининг сифати ва хавфсизлигини тасдиқловчи давлат санитария назорати лабораториясининг хулосаси;
Ушбу ҳужжатлар сотувчида бутун иш вақти давомида сақланади ва назорат органлари ва шаҳар (туман) ҳокимликларининг биринчи талабига кўра кўрсатилади.
(Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 31 майдаги 251-сон қарорига мувофиқ эски XV-бўлим XVI-бўлимга, шунингдек 68—72-бандлар тегишли равишда 75—79-бандларига ўзгартирилган — Ўзбекистон Республикаси Қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 22-23-сон, 260-модда)
аудио ва видеомаҳсулотлар, компьютер ахборот манбалари, компьютер техникаси ва маиший техника (бозор ҳудудида жойлашган турғун савдо шохобчаси бундан мустасно);
Кейинги таҳрирга қаранг.
қимматбаҳо металлар ва тошлар, шунингдек улардан тайёрланган буюмлар (бозор ҳудудида жойлашган турғун савдо шохобчаси бундан мустасно);
тайёр армия буюмлари ва белгиланган намунадаги махсус кийим-бош, ҳарбий ассортиментдаги бошқа товарлар, муассасалар, ташкилотлар ва корхоналар штампи қўйилган чойшаблар, ички ишлар органларида қўлланиладиган махсус воситалар ва махсус жиҳозлар;
илгари фойдаланилган автомототранспорт воситалари, шунингдек уларнинг рақам қўйиладиган агрегатлари (ихтисослаштирилган автомобиль бозорларида қонун ҳужжатларида белгиланган тартибга риоя қилган ҳолда сотишдан ташқари);
хорижий валюта ва қимматли қоғозлар, ваколатли банкларнинг белгиланган тартибда жиҳозланган ва фаолият кўрсатаётган алмаштириш пунктларидан ташқари;
ветеринария препаратлари ва биологик препаратлар (ихтисослаштирилган дорихоналар ва зоодўконлардан ташқари);
болалар таомлари (давлат санитария назорати талабларига мувофиқ махсус жиҳозланган ҳамда ушбу маҳсулотни сақлаш ва сотиш шароитларини таъминловчи турғун савдо шохобчалари бундан мустасно);