Ўзбекистон Республикасининг «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида»ги Қонунига (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1993 йил, 5-сон, 223-модда) ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2010 йил 20 июлдаги 153-сон «Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича норматив ҳуқуқий базани янада такомиллаштириш тўғрисида»ги (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2010 йил, 28-29-сон, 234-модда) қарорига мувофиқ буюраман:
2. Мазкур буйруқ Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида давлат рўйхатидан ўтказилган кундан бошлаб ўн кун ўтгандан кейин кучга киради.
Мазкур Қоидалар Ўзбекистон Республикасининг «Хавфли ишлаб чиқариш объектларининг саноат хавфсизлиги тўғрисида»ги Қонунига (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2006 й., 39-сон, 386-модда) ҳамда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2000 йил 12 июлдаги 267-сон «Меҳнатни муҳофаза қилишга доир меъёрий ҳужжатларни қайта кўриб чиқиш ва ишлаб чиқиш тўғрисида»ги (Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати қарорларининг тўплами, 2000 й., 7-сон, 39-модда) ва 2010 йил 20 июлдаги 153-сон «Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича норматив-ҳуқуқий базани янада такомиллаштириш тўғрисида»ги (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2010 й., 28-29-сон, 234-модда) қарорларига мувофиқ полимер материалларни реактор орқали олишда хавфсизлик тартибини белгилайди.
1. Мазкур Қоидалар полимер материалларни реактор орқали олувчи ташкилотлар (бундан кейинги ўринларда ташкилотлар деб юритилади) учун тааллуқлидир.
2. Мазкур Қоидалар ишлаб чиқариш биноларини ва иншоотларини лойиҳалаш, қуриш ва қайта қуришда, цехларни техник жиҳозлаш ва қайта жиҳозлашда, технологик жараёнлар ҳамда ускуналардан фойдаланишда ҳисобга олиниши лозим.
3. Мазкур Қоидалар техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатлар талаблари бажарилиши шарт эканлигини истисно этмайди.
4. Ташкилотларда меҳнатни муҳофаза қилиш борасидаги ишларни ташкил қилиш Меҳнат муҳофазаси бўйича ишларни ташкил этиш тўғрисидаги намунавий низомга (рўйхат рақами 273, 1996 йил 14 август) мувофиқ амалга оширилади.
5. Ходимларнинг меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича билимларини синовдан ўтказиш Меҳнат муҳофазаси бўйича ўқишларни ташкил қилиш ва билимларни синаш ҳақидаги намунавий низомга (рўйхат рақами 272, 1996 йил 14 август) мувофиқ амалга оширилиши лозим.
6. Ишларни технологик регламент бўйича хавфсиз юритиш йўриқномалари Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича йўриқномаларни ишлаб чиқиш тўғрисидаги низомга (рўйхат рақами 870, 2000 йил 7 январь) (Ўзбекистон Республикаси вазирликлари, давлат қўмиталари ва идораларининг меъёрий ҳужжатлари ахборотномаси, 2000 й., 1-сон) мувофиқ ишлаб чиқилади ва ходимлар ҳамда иш жойларини шу йўриқномалар билан таъминлаш ташкилот раҳбарияти зиммасига юклатилади.
7. Ташкилот хоналаридаги ҳарорат, нисбий намлик, ҳавони ҳаракатланиш тезлиги ва бошқалар ГОСТ 12.1.005-88 талабларига мувофиқ бўлиши керак.
8. Ноқулай омиллар таъсирига қарши ҳимоя тадбирларини тузишда самарали ҳаво алмашинуви тизимини ҚМҚ 2.04.05-97 «Иситиш, вентиляция ва кондициялаш» талабига мувофиқ ташкил қилиш лозим.
9. Ишлаб чиқариш хоналари табиий ва сунъий ёруғлилиги даражаси ҚМҚ 2.01.05-98 «Табиий ва суньий ёруғлик» талабларига мувофиқ бўлиши керак.
10. Ишлаб чиқариш биноларида микроиқлим СанҚваМ 0203-06 «Ишлаб чиқариш бинолари микроиқлими санитария меъёрлари» талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
11. Иш жойлари ишлаб чиқиш жараёнлари хусусиятларига мувофиқ тик туриб ва ўтириб ишлаш учун ГОСТ 12.2.032-78 ва ГОСТ 12.2.033-78 талабларига мувофиқ мосламалар билан жиҳозланиши лозим.
12. Ишлаб чиқариш хоналарини табиий ва сунъий ёритиш ҚМҚ 2.01.05-98 «Табиий ва сунъий ёритиш» талабига мос бўлиши лозим.
16. Ёритиш воситаларини таъмирлаш ва унинг ички элементларини кўздан кечириш, куйган лампа ва ҳимоя шишаларини алмаштириш ишлари электр тармоғидан ўчирилган ҳолда бажарилиши лозим.
18. Ёритиш воситаларини назорат қилиш ва таъмирлаш ишлари шу ишларни амалга оширишга масъул бўлган ходимлар томонидан амалга оширилиши лозим.
21. Авария ёритқичлари бошқа ёритқичлардан тури, ўлчамлари ва махсус туширилган белгилари билан ажралиб туриши ва вақти-вақти билан чангдан тозалаб турилиши лозим.
22. Полимер материалларни реактор орқали олишдаги технологик жараёнлар ГОСТ 12.3.002-75 талабларига мувофиқ бўлиши ва ходимларни зарарли моддалар билан бевосита муносабатда бўлишига йўл қўймаслиги учун зарарли моддаларни ажралишини чегараловчи ёпиқ циклли, зичлаштирилган жиҳозларни қўлланиши ҳисобига, механизациялашган ва автоматизациялашган, бундан ташқари технологик жараёнлар ва амалиётлари автоматлаштирилган ёки механизациялаштирилган бўлиши лозим.
23. Ишлаб чиқариш технологик жараёнлари соз ускуналарда, соз назорат-ўлчаш асбоблари, ҳимоя тўсиқлари, блокировкалар, ишга туширувчи аппаратлар, технологик асбоб ва ускуналар мавжуд бўлган тақдирда амалга оширилиши лозим.
26. Маҳаллий вентиляция тизимлари технологик ускуналарни ишга тушириш қурилмалари билан блокировка қилиниб, улар ёқилиши билан бараварига ёқилиши ва технологик ускуна тўхтаганидан кейин 3 дақиқадан кейин ўчиши лозим.
27. Технологик ускуналар билан блокировка қилинмаган маҳаллий вентиляция тизимларини, ускуналарда иш бошланишидан олдин ёқилиши ва иш тугатилганидан кейин 3 мин дан кейин ўчириш лозим.
28. Полимер материалларни реактор орқали олишда токсиклиги ва учувчанлиги пастроқ бўлган хом ашё ва қўшимчалар қўлланиши керак.
29. Акрил, метакрил кислота ва унинг эфирларини ўз ҳолича полимеризацияланишини бартараф этиш учун юқори самарали ингибиторларни қўлланиши назарда тутилиши керак.
30. Стирол полимерлар ва сополимерлар ишлаб чиқарилишида полимеризация массасини қиздириб блокли ва қиздирмасдан эмульсия-суспензия усулида ишлаб чиқаришда авариявий тўкиш учун захира сиғимлар назарда тутилиши лозим.
31. Пентанни изопентанга изомерлаш жараёнида қуйидаги ҳолатларни билдирувчи сигнализациялар кўзда тутилиши лозим:
32. Суюқ концентрацияланган чиқиндилар канализацияга туширилишидан олдин, вақтинча юк сақланадиган жойга кўчирилиши ёки термик, органик қўшимчалар билан зарарсизлантирилиши қувурларда ёки зич ёпилган сиғимларда бажарилиши лозим.
33. Цех сиғимлари ва аппаратларига хом ашёни, ярим маҳсулотларни, суюқ маҳсулотларни (мономерларни, форполимерни, стиролдаги каучук эритмасини, пенополиуретан учун А ва Б компонентларни, формалинни, фенолни, эпихлоргидринни, толуолни, альдегидларни, кислоталарни, ишқорларни, латексларни, эритмаларни, фаоллаштирувчи аралашмаларини) берилиши ёпиқ қувурлар тизими орқали амалга оширилиши лозим.
34. Янгидан тайёрланган полимер материаллари (пенополиуретан, полистирол ва бошқа полимерларни) пишиш жараёни иш ҳудуди ҳавосини ифлослантирмайдиган шароитда ўтказилиши лозим.
36. Полимеризация аралашмаларини тайёрлаш, дастлабки полимеризация ва синтез, ҳайдаш кублари, аралаштирувчи, ювувчи аппаратларнинг люк ва штуцерлари осон ва зич ёпилиши керак.
37. Технологик жараён бўйича ингридиентларни аралаштириш аппаратлари экранлаштирилган аралаштиргичлар билан жиҳозланган бўлиши лозим.
38. Жиҳозларни тозалаш (полимеризаторлар, ювувчилар, центрифуга, қуритиш печлари) қўл меҳнатини истисно этувчи гидравлик ва механик усуллардан фойдаланиш орқали, чангдан тозалаш эса — чанг тозаловчи қурилмаларда бажарилиши лозим.
39. Полимер материалларни реактор орқали олишда қолдиқни бартараф қилиш, тозалаш, зарарсизлантириш, ювиш, бидонларни, бочкаларни, барабанларни, ишлаб чиқариш аппаратларини ва бошқа идишларнинг буғланиши ҳимояланган бинода (махсус ювиш бўлимида) амалга оширилиши лозим.
40. Оқимда маҳсулотни таркибини назорат қилиш (саноат газхромотография ёрдамида) автоматик тарзда амалга оширилиши лозим.
41. Автоматик назорат қилишга имконият бўлмаган участкаларда технологик жараённи назорат қилиб туриш учун намуналарни олиниши зарарли моддаларни сизиб чиқишини истисно этиши лозим.
42. Ишлаганда кўп миқдорда чанг ҳосил қиладиган материаллар, аппаратлар ва бошқа ускуналар ёпилган, зичланган ва ишлаб чиқариш биноларига чангланган ҳавонинг киришини йўқотадиган аспирацион қурилмалар билан таъминланиши шарт.
44. Гранул ва кукунли тўкилувчи материаллар цистернадан пневмотранспорт орқали омборнинг махсус сиғимларига ёки цехнинг захирадаги сиғимига бўшатилиши лозим.
45. Транспортёр тасмалари материалларни транспортировка қилиш пайтида тўкилишини олдини олувчи ва тасмадан маҳсулотни қолдиқларини механик тозалашга имконият берувчи қурилма билан жиҳозланган бўлиши лозим.
46. Ишлаб чиқариш жараёнлари ёнғин ва портлаш хавфсизлиги, уларни режалаштиришда, ташкиллаштиришда ва олиб боришда ГОСТ 12.1.004-91 «Ёнғин хавфсизлиги. Умумий талаблари» ва ГОСТ 12.1.010-90 «Портлаш хавфи. Умумий талаблари»га ва ушбу Қоидаларга мувофиқ таъминланиши лозим.
47. Эвакуация чиқиш йўлларининг сони, уларнинг жойланиши ҚМҚ 2.09.02-85 «Ишлаб чиқариш бинолари» ва ШНҚ 2.01.02-04 «Бинолар ва иншоотларни ёнғин хавфсизлиги» талаблари бўйича энг узоқ иш жойларидан уларгача бўлган масофа, шунингдек энг кўп сонли сменадаги ишловчилар сонига боғлиқ ҳолда аниқланади.
48. Ташкилот раҳбарияти томонидан тайинланган барча ишлаб чиқариш, ёрдамчи ва маиший хоналарда ёнғин хавфсизлигига масъул ходим бўлиши лозим.
49. Ёнғин хавфсизлигига масъул ходим мажбуриятлари ёнғин хавфсизлиги бўйича йўриқномада белгиланган бўлиши лозим.
50. Ёнғинга қарши асбоблар тўплами, ёнғин ўчириш воситалари, сони ва жойлаштирилиши маҳаллий ёнғин хавфсизлиги хизмати билан келишган бўлиши лозим.
51. Полимер материалларни реактор орқали олишда банд бўлган ходимлар ёнғин хавфсизлиги қоидаларини аниқ ва қатъиян бажариши, ёнғинга олиб келиши мумкин бўлган ҳаракатларга йўл қўймаслиги лозим.
52. Полимер материалларни реактор орқали олишдаги технологик жараёнларнинг автоматик бошқарув тизими белгиланган талабларига мувофиқ бўлиши керак.
53. Ишлаб чиқаришнинг ҳамма технологик жараёнлари назорат-ўлчов асбоблари, жараённи тартибга соладиган автоматика, таҳлил ва блокировка тизимлари билан жиҳозланиши керак.
54. Технологик жараёнлар автоматлаштирилиши, аварияли, огоҳлантирувчи ва технологик сигнализация ва блокировкани кўзда тутиши, шунингдек полимер материалларни реактор орқали олишда технологик параметрлар чегаравий йўл қўйиладиган қийматига етганда ҳимоя тадбирлари ва технологик ускуна аварияли тўхтатилиши кўзда тутилиши керак.
55. Технологик жараёнларнинг автоматлаштириш схемалари шундай бажарилиши керакки, айрим автоматика воситаларнинг ишдан чиқиши ёки уларнинг носозлиги ишлаб чиқаришда авария бўлиши сабабини келтириб чиқармаслиги лозим.
56. Электр энергияси узилган ёки назорат ва бошқарув тизимларига сиқилган ҳаво берилиши тўхтатилган тақдирда аварияга қарши автоматика ҳимоя (кейинги ўринларда АҚАҲ деб юритилади) тизимлари технологик объектни хавфсиз ҳолатга ўтказишни таъминлаши лозим.
57. Ҳимоялаш тизими қурилмаларининг аҳамияти, ўлчов воситалари, сигнализация мосламаларининг ишлаб кетишидаги хатоликлар, тизимнинг тез ишга тушиши, параметрлар ўзгариши мумкин бўлган тезлик ва технологик объектнинг портлашдан хавфлилик тоифаси ҳисобга олиниб аниқланади. Қурилмалар аҳамияти лойиҳа ва технологик регламентда келтирилади.
58. Назорат ўлчов асбоблари ишга яроқли ҳолатда бўлиши ва график бўйича мунтазам равишда текширилиши керак.
59. Технологик жараёнларнинг назорати, бошқаруви ва аварияга қарши ҳимоя (кейинги ўринларда АҚҲ деб юритилади) тизимида қатнашадиган тиқинловчи ва тартибга солувчи арматура, назорат тизимлари, ижро механизмлари таъмирланиб жойига ўрнатилишидан олдин, ишга тушиш тезлигига, мустаҳкамликка ва ёпилиш зичлигига синовдан ўтказилиши ҳамда далолатнома билан расмийлаштирилиши ёки паспорт, журналга ёзилиши зарур. Синовлар даврийлиги регламентланади.
60. Назорат ўлчов асбоблари кўрсаткичлар олиниши ёки асбоблар алмаштирилиши учун қулай бўлган ва хавфсиз жойларда жойлашган бўлиши керак.
62. Сақлагич клапанлар сони ва уларнинг ўтказувчанлик қобилияти ГОСТ 12.2.085-2002 талабларига мувофиқ ҳисоб бўйича танланган, созланган ва тартибга солинган бўлиши керак.
63. Автоматик намуна олиш мосламалари ёки датчиклар ташқаридан ёнғин ва портлаш хавфли буғларнинг кириши мумкин бўлган ертўла ва ярим ертўла хоналарда ўрнатилмаслиги керак.
64. Анализаторларнинг ўлчов асбоблари, автоматик газ анализаторлари ва уларга тегишли бошқа асбоблар портлаш хавфи бўлган хоналарда ва портлаш хавфли очиқ қурилмаларда жойлашганда электр қурилмалари тузилиши қоидалари талаблари ҳисобга олинган ҳолда шамоллатиладиган жавонлар (камералар)да жойланиши керак.
65. Ёнувчи газлар ажралиб чиқиши эҳтимоли бўлган ишлаб чиқариш хоналарида ҳаво таркибида газларнинг портлаш жиҳатидан хавфли даражалари мавжудлигини назорат қилиш учун (газларнинг ажралиш эҳтимоли юқори бўлган жойларда) автоматик сигнализаторлар ўрнатилган ва улар авария вентиляциясига уланган бўлиши лозим.
66. Сигнализация тизими, хоналар ҳавосида хавфли газлар ва буғлар миқдори алангаланиш паст чегарасининг 20 фоизига етганда ва авария тортувчи вентиляция ишга тушганда, ишлаб кетиши керак.
67. Авария ёки бошқа носозликлар аниқланган ҳолда, авария вазияти масъул шахслар томонидан баҳоланиши, шунингдек, цехда авария ҳолати эълон қилиниши ҳамда бу тўғрисида ташкилотнинг раҳбари хабардор қилиниши лозим.
69. Бир ишлаб чиқариш хонасида ҳар хил зарарли моддалар билан ишловчи ишлаб чиқариш участкалари жойлашганда, ишлаб чиқариш хоналарига зарарли моддаларни тарқалиб кетмаслик чоралари назарда тутилиши лозим.
70. Полларни қопловчи материаллар кимёвий таъсирга чидамли бўлиши ва зарарли моддаларнинг сорбциясига йўл қўймаслиги лозим.
71. Ҳаво алмашинуви ташкил қилинганида зарарли моддалари кўп бўлган ёки портлашга хавфли газ, буғ ва чанги бўлган хонадаги ҳавони бошқа хоналарга чиқиб кетишини бартараф этиш учун, кейинги хоналарда ҳавонинг ортиқча босимини ушлаб туриш (берилаётган ҳаво ҳажми чиқариб юборилаётганидан кўп бўлиши) лозим.
72. Ишлаб чиқариш хоналари вентиляциясининг лойиҳаси энг кўп хавфли ва зарарли моддалар ажраладиган, ишларни оғирлик тоифасини ҳисобга олган ҳолда, муайян ишлаб чиқариш учун ҳисобланиши лозим.
73. Умумий сўрма қурилмаларига чанг ва енгил конденсацияланадиган буғлар сўрмалари, бундан ташқари аралашганда зарарли аралашмалар ёки кимёвий бирикмаларни ҳосил қилувчи моддаларни бирлаштирилиши ман этилади.
74. Берилаётган ҳавони узатилиши асосан созланадиган ҳаво тақсимлагичлар орқали иш зонасига, маҳаллий сўрмаларни ишига таъсир қилмайдиган қилиб берилиши назарда тутилиши лозим.
75. Сўрма тизимлари жойлашган хоналар, ҳар хил портлаш ва ёнғинга хавфли тоифали бир нечта хоналарга хизмат кўрсатадиган бўлса, нисбатан хавфлироқ тоифа бўйича ҳисоблаш лозим.
76. Хонанинг ҳаво муҳити тавсифини ҳисобга олиб (ишлаб чиқариш хонасининг ҳавосида чанг, намлик, агрессив моддаларни бўлиши) ҳимояланган (чанг-нам ўтказмайдиган, ёнғинга ва портлашга хавфсиз) ёритқичлар назарда тутилиши керак.
77. Акрил ва метакрил мономерлар асосида (эфирлар, аминлар) полимер ва сополимер ишлаб чиқаришида бошланғич хом ашёни тайёрланиши ёки ишчи эритмаларни тайёрлаш, мономер, полимер ва сополимерларни олиш, қуритиш, қадоқлаш ёки қуйиш ва тайёр маҳсулотларни вақтинча сақлаш изоляцияланган хоналарда амалга оширилиши лозим.
78. Полиэтилен ва полипропилен ишлаб чиқарганда эритмаларни регенерация қилиш бўлимларини, паст босимли полиэтилен ва полипропилен ишлаб чиқариш учун катализаторларни жойлаш изоляцияланган хоналарда бўлиши лозим.
79. Поливинилхлорид ишлаб чиқаришда, винилхлоридни полимеризацияси ва полимерни центрафугалаш бўлимлари, қуритиш ва тайёр маҳсулотни элаш бўлимлари алоҳида жойлашган биноларда бўлиши керак.
80. Фенолформальдегид смолаларни ишлаб чиқаришда смолани синтези, суюқ смолани тўкиш ва қаттиқ смолани идишларга солиш изоляцияланган бўлимларда амалга оширилиши лозим.
81. Стиролни полимер ва сополимерлар ишлаб чиқарилишида мономерларни, уларнинг аралашмаларини тайёрлаш, полимеризация, ажратиш ва қуритиш алоҳида хоналарда амалга оширилиши лозим.
82. Пенополиуретанларни ишлаб чиқаришда хом ашёни термостатлаш, пенополиуретанни намунавий кўпикланиши ва пиширтириш, маҳсулотдаги нуқсонларни бартараф этиш, адгезивни тайёрлаш, уни қуритиш алоҳида хоналарда амалга оширилиши лозим.
83. Газ ва чанг ажралиб чиқадиган ишлаб чиқариш хоналарида зарарли моддаларни сорбцияга қарши ва хўллаб тозалашга имконият берувчи қоплама деворлар бўлиши лозим.
84. Ташкилотларда электр қурилмаларини ўрнатиш ва улардан фойдаланишда Истеъмолчиларнинг электр қурилмаларидан техник фойдаланиш қоидалари (рўйхат рақами 1383, 2004 йил 9 июль) (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 27-сон, 317-модда), Истеъмолчиларнинг электр қурилмаларидан фойдаланишда техника хавфсизлиги қоидалари (рўйхат рақами 1400, 2004 йил 20 август) (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 й., 33-сон, 379-модда) ҳамда мазкур Қоидалар талабларига риоя қилиниши керак.
85. Омборларнинг асбоб ва ускунаси (омбор бинолари, омборларга жойлаш учун майдонлар, резервуарли парклар) технологик лойиҳалаштириш ва қурилиш санитар меъёрлари ва қоидалари талабларига мувофиқ бўлиши керак.
86. Юк ортиш ва тушириш ишлари ва юкларни жойлаштириш Юк ортиш ва тушириш ишларидаги юкчилар учун ишларнинг хавфсизлиги қоидалари (рўйхат рақами 1582, 2006 йил 13 июнь) (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2006 й., 24-сон, 221-модда) талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
87. Юк ортиш ва тушириш ҳамда юкларнинг жойини ўзгартириш билан боғлиқ ишлар учун омборлар ва майдонларда ҳамма операциялар механизациялаштирилган бўлиши шарт.
89. Бункерлар ва сочиладиган юклар бошқа идишларнинг юқори қисми, идишга ходимларнинг тушишига йўл қўймайдиган махсус қурилмалар (панжаралар, люклар, тўсиқлар) билан жиҳозланиши лозим.
91. Омбор ёки юк сақлаш учун майдончалар ҳудудига киришда ҳаракат йўналиши, юк ортиш ва тушириш жойи ёки транспорт воситаларини тўхтаб туриш жойини кўрсатувчи чизма осилган бўлиши керак.
93. Ишлаб чиқариш ускуналарини жойлаштириш ва фойдаланиш ишлаб чиқарувчи заводнинг фойдаланиш бўйича йўриқномаси талабига мувофиқ амалга оширилиши лозим.
94. Колонна ва қайнатгичларнинг тиқилишини, термополимерлар ҳосил бўлишини олдини олиш учун ректификатлаш колонналарида қолдиқларни мунтазам равишда чиқариб туриш қурилмалари назарда тутилиши лозим.
95. Ҳарорат, босим ва бошқа параметрларни назорат қилишни талаб этадиган технологик жараёнларни олиб бориш учун масофадан бошқариш ва назорат асбоблари назарда тутилиши лозим.
96. Ходимлар реакторларни хавфсиз ишлатиш қоидаларига қатъий риоя қилиши ва арматура, назорат ўлчов асбоблари, сақловчи мосламаларнинг техник созлигини ўз вақтида текшириб туриши керак.
97. Ускунанинг конструкцияси маҳсулотни тушириш, бутунлай чиқариш ва ускунага санитар ишлов беришни қийинлаштирмаслиги, муаммосиз ювиш ва турғун зоналарни тозалашни таъминлаши лозим.
98. Ускунани ҳаракатланадиган ва айланадиган қисмлари тўсиқлар билан таъминланган бўлиши керак. Тўсиқли мосламалар етарли зич бўлиши керак, ишончли мустаҳкамланиб, ишлаб чиқариш ишларига, ускунани созлашга халақит бермаслиги керак.
99. Электростатик зарядлар тўпланиши мумкин бўлган ускуна ва қурилмалар статик электрдан ҳимояланган бўлиши лозим.
100. Кислоталар (азот, сера, фосфор, кремне-фторводородли) ва ишқорлар (каустик ва кальцийли сода) учун сиғимлар ва йиғгичлар ёпилган бўлиб, сатҳ кўрсатгичига ҳамда пол ва майдонга суюқликни тушмаслигини таъминловчи мосламага эга бўлиши лозим.
101. Поршенли ҳаво компрессорларни жойлаштириш ва фойдаланиш норматив техник ҳужжатлар талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
одамлар доимо бўладиган жойлардаги асосий ўтиш йўллари, шунингдек бошқариш шчитларига хизмат кўрсатиш майдони бўйича кенглиги 2 м дан кам бўлмаслиги;
доимий иш ўринларида, шунингдек тароқсимон бошқариш тизимларига, маҳаллий назорат-ўлчов асбоблари ва ҳоказоларга эга бўлган машиналар (компрессор, насос, ҳаво пуркагичлар ва ҳ.к.) ва аппаратларга хизмат кўрсатиш майдончаларидаги асосий ўтиш йўлларининг кенглиги 1,5 м дан кам бўлмаслиги;
айланма хизмат кўрсатиш зарур бўлганда аппаратлар, шунингдек аппаратлар ва бино деворлари ораларидаги ўтиш йўллари 1 м дан кам бўлмаслиги;
аппарат ва асбобларни кўрикдан ўтказиш, даврий текшириш ва ростлаш учун ўтиш йўллари 0,8 м дан кам бўлмаслиги;
г) компрессорлар орасидаги ўтиш йўллари компрессорлар олдида бошқариш шитлари жойлашган ҳолларда 1,5 — 2 м дан кам бўлмаслиги лозим.
103. Қувурларни жойлаш, ётқизиш усуллари ва қурилмалар ҚМҚ 3.05.05-97 «Технологик мосламалар ва технологик қувурлар» ва ГОСТ 12.1.010-76 талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
104. Қувур материаллари, қисмлари ва арматураларни танлашда, қувурлар таснифи ҳисобидан ташқари, уларнинг шартли ўтиш ва транспортлаш параметрлари, агрессив ва емирилиш хусусияти ҳамда оддий эфирларни кимёвий таркибининг сақланишини ҳисобга олиш зарур.
106. Ташқи материал ўтказгичлар — пайвандланган бўлиши керак, уларни ёнмайдиган материаллардан тайёрланган эстакадаларда ўтказиш мумкин.
107. Ташқи қувурларини ўз ишлаб чиқариш биноларини корпус деворлари бўйича кронштейнларга ётқизиш мумкин, қувурлар дераза ўрнини кесиб ўтмаслиги лозим.
108. Қувурларни идиш ёки цех аппаратига тўлиқ бўшатиш имконияти таъминланадиган, қиялик билан жойлаштириш лозим.
110. Қувурлардан фойдаланишда, уларнинг ташқи юзасининг аҳволига ва унинг деталлари (арматура, крепеж, гардиш уламалари, пайванд чоклари) коррозияга қарши ҳимоя ва изоляцияси, дренажли мосламалар, мослаштиргичлар, тирговуч қурилмалар ва бошқалар ҳолати юзасидан назорат амалга оширилиши зарур. Назорат натижалари журналда қайд қилиниши ҳар сменада бир мартадан кам бўлмаслиги керак.
111. Портлаш хавфи бўлган технологик тизимларда, қоидага кўра, эгилувчан шлангларни қўллаш ман этилади, тўкиш-қуйиш ҳолларида эгилувчан шлангларни қўллаш мумкин.
112. Шовқин даражаси иш жойларида, хоналарда ва ташкилот ҳудудида СанҚваМ 0120-01 «Иш жойларида шовқиннинг йўл қўйилган даражасининг санитария меъёрлари» ва СанҚваМ 0122-01 «Иш жойларида умумий ва локаль тебранишнинг санитария меъёрлари» талабларига мувофиқ бўлиши керак.
113. ГОСТ 12.1.003-83 талабларига кўра, шовқин иш жойларида, хоналарда ва ташкилот ҳудудида рухсат этилган меъёрлардан ошмаслиги лозим, тебраниш даражаси эса ГОСТ 12.1.012-90 талаблариги мувофиқ бўлиши керак.
114. Иш жойларида тебраниш параметрларини ўлчаш камида бир йилда бир марта, ходимларни қўлига узатиладиган локал тебранишларни бир йилда камида икки маротаба назоратдан ўтказиш керак.
115. Шовқин ва тебранманинг рухсат этилган чегара босқичидан ошиши ноқулай таъсирини бартараф этиш мақсадида, ходимлар ГОСТ 12.4.002-97, ГОСТ 12.4.024-76, ГОСТ 12.4.051-87 талабларига мувофиқ шахсий ҳимоя воситалари билан таъминланган бўлиши керак.
116. Шовқин даражаси 80 дБА дан ортиқ бўлган ҳудудларда ГОСТ 12.4.026-76 талабларига асосан хавфсизлик белгилари билан белгиланган бўлиши керак.
117. Товуш босимининг октава даражаси ҳар қандай октава чизиғида 135 dBА дан юқори бўлган зоналарда, қисқа вақт давомида ҳам бўлиш тақиқланади.
118. Ишлаётган ташкилот ҳудудида ишлаб чиқариш (цех)ни ёки ишлаётган цехда қурилма, агрегат, айрим асбоб ва ускуналарни таъмирлашга тўхтатиш учун ташкилот (цех) бўйича чиқарилган буйруқ (фармойиш) асосида амалга оширилади.
119. Барча асбоб ва ускуналарда ташкилот бош муҳандиси тасдиқлаган жадвал бўйича белгиланган муддатларда режали-эҳтиёт таъмирлаш ишлари ўтказилади.
120. Таъмирлаш ишларини олиб борувчи пудратчи ташкилотнинг ходимлари ишни бошлашидан олдин, ушбу цехнинг хавфсизлик техникаси, ишлаб чиқариш санитарияси ва ёнғин хавфсизлиги бўйича йўриқнома талаблари бўйича йўл-йўриқдан ўтишлари керак. Йўл-йўриқдан ўтказиш буюртмачи томонидан амалга оширилади ва йўл-йўриқдан ўтказиш журналига қайд этилади.
121. Буюртмачи томонидан пудратчи ишлаётган зонада зарарли ва портлаш хавфи бўлган моддаларни пайдо бўлишига йўл қўймайдиган меъёрий санитария-гигиеник шароитлар яратилиши лозим.
электр энергия ўчирилиши, йиғма ва шчитлардаги кучланишни узиш, таъмирланадиган объектни тиқинлар ёрдамида объектга барча келаётган ва ундан кетаётган коммуникациялардан узиш;
асбоб ва ускуна ва коммуникацияларни технологик муҳит қолдиқларидан, асбоб ва ускунани зарарли, заҳарли ва ёнувчи газ ва маҳсулотларидан (ювиш, буғлаш, пуфлаш ва шамоллатиш) бўшатиш;
таъмирланадиган асбоб ва ускуна, коммуникация, қудуқ ва ўралардаги инерт, ёнувчи заҳарли газлар ва кислород миқдорини тегишли таҳлиллар ўтказиш йўли билан текшириш;
123. Газ хавфи бўлган ишларни ўтказиш зарур бўлганда, ишлар бошлангунга қадар пудратчининг ходими нафас олиш йўлларининг шахсий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш қоидаларига ўқитилган бўлиши, заҳарли ва зарарли омиллар ва уларни белгиларини, эвакуация тартиби ва йўли ҳамда жабрланувчига шифокор келгунча биринчи ёрдам кўрсатишни билиши лозим.
124. Баландликдаги ишларда фақат таянч ёки резинали қопламалар билан таъминланган соз нарвонлардан фойдаланиш керак. Нарвонлар хавфсизлик техникаси талабларига мос синалган, соз бўлиши лозим.
125. Майдончалар ва зиналардаги тўсиқларни соз ҳолатда ушлаб туриш зарур. Хавфли жойларда огоҳлантирувчи плакатлар мавжудлиги кўзда тутилиши керак.
126. Пудратчилар иш бажаришда, қазилган котлован ва чуқурликлари хавфсизлик тўсиқлари билан тўсилади, цехда ва ташкилот ҳудудида қазилган траншеялар орқали одамлар ўтадиган жойларга панжарали кўприкчалар ўрнатилади. Тўсиқларга огоҳлантирувчи ёзув ва белгилар, тунги вақтда махсус чироқлар ўрнатилади.
127. Таъмирлаш ишларини бажариш учун стационар юк кўтарадиган — транспорт воситалари ва амалдаги сиқилган ҳаво, буғ, сув ва кислород тармоқларидан фойдаланиш наряд-рухсатномада тегишли ёзув билан бевосита пудратчининг ишлар бўйича раҳбарининг буюртмасига биноан таъмир ўтказилаётган цех бошлиғининг рухсати билан амалга оширилади.
128. Пудратчининг эҳтиёжлари учун электр энергияни улаш, шунингдек иш тугаганидан кейин узиш буюртмачининг бош энергетик хизмати томонидан бажарилади.
129. Агарда синов ўтказилгандан сўнг, таъмирлаш жараёнида меъёрий ҳужжатларнинг барча талабларига риоя этилганлиги тасдиқланганда ва кўрсаткичлари паспорт маълумотларига мос келса, асбоб ва ускуналарни қабул қилиш далолатномаси икки томонлама имзоланиб, ушбу асбоб ва ускуналар учун иш режими белгиланиб, асбоб ва ускуна ва коммуникацияларни ишга тушириш ҳақида фармойиш чиққанидан сўнг, таъмирланган асбоб ва ускуналар ишлатишга қўйилади.
130. Мазкур Қоидаларни бузган айбдор мансабдор шахслар қонун ҳужжатларига мувофиқ белгиланган тартибда жавобгарликка тортиладилар.
Мазкур Қоидалар Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги, Ўзбекистон Касаба уюшмалари Федерацияси Кенгаши, Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Полимерлар кимёси ва физикаси институти ва «Ўзкимёсаноат» Давлат акциядорлик компанияси билан келишилган.