LexUZ шарҳи
Ўзбекистон Республикасининг «Ветеринария тўғрисида»ги қонуни талабини бажариш мақсадида буюраман:
1. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларида ветеринария-санитария қоидалари иловага мувофиқ тасдиқлансин.
2. Мазкур ҳужжат Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида давлат рўйхатидан ўтказилган кундан бошлаб 10 кун ўтганидан кейин кучга киради.
Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги Давлат ветеринария Бош бошқармаси бошлиғининг 2007 йил 15 январдаги 5-сон буйруғи билан
«ТАСДИҚЛАНГАН»
«ТАСДИҚЛАНГАН»
Мазкур Қоидалар Ўзбекистон Республикасининг «Ветеринария тўғрисида», «Озиқ-овқат маҳсулотларининг хавфсизлиги тўғрисида» ва «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонунларига мувофиқ, сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларида ветеринария-санитария қоидаларини белгилайди.
1. Ушбу Қоидалар идоравий мансублигидан қатьий назар сотиш, шунингдек хўжаликнинг ўзида фойдаланиш мақсадида сут етиштирувчи қорамолъчилик фермалари учун мўлжалланган.
2. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларидаги соғин сигир подалари ветеринария врачи ёки ветеринария фельдшерининг доимий назоратида бўлиб, Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Давлат ветеринария Бош бошқармаси (кейинги ўринларда матнда — Бошқарма) томонидан белгиланган тартибда бруцеллёз, туберкулёз, мастит касалликларига, зарурат туғилганда бошқа касалликларга текшириб турилиши лозим.
3. Қорамолларнинг юқумли касалликларини олдини олиш мақсадида сут етиштирувчи қорамолчилик фермалари ветеринария қонунчилигида белгиланган зоогигиена ва ветеринария қоидаларига риоя қилинишини ва бошқа тадбирларнинг ўз вақтида ўтказилишини таъминлашлари лозим.
4. Муассасаларни сут билан таъминлаш учун ажратилган барча қорамоллар ойига бир марта ветеринария назоратидан ўтказилиши, йилда икки марта бруцеллёз ва туберкулёз касалликларига текшириб турилиши лозим.
5. Қорамолларда касаллик борлиги гумон қилинганда, сут етиштирувчи қорамолчилик фермалари касалликка гумон қилинган молларни тезлик билан ажратиб, бу ҳақда ветеринария мутахассисига маълум қилишлари лозим.
Касалликка ташхис қўйилгунга қадар соғилган сутни истеъмол қилиш, ҳайвонларга ичириш ёки қайта ишлаш корхоналарига топшириш тақиқланади.
6. Касал сигирлардан соғилган сут алоҳида идишларга қуйилиб, ундан ветеринария врачининг рухсатисиз фойдаланиш тақиқланади.
7. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларида қорамоллар одам ва ҳайвонлар учун умумий бўлган юқумли касалликлар билан касалланганда, шу касалликка қарши зарур тадбирлар ўтказилиб, хўжалик ушбу касалликдан соғломлаштирилгунга қадар, ундан сутни чиқариш ва хўжаликда истеъмол қилиш тақиқланади.
8. Мастит билан касалланган ҳайвонларни аниқлаш учун фермадаги сигирлар ҳар ойда бир марта клиник кўрикдан ўтказилиб, елиннинг ҳар бир бўлагидан алоҳида сут олиниб, белгиланган тартибда текшириш лозим.
Мастит касаллиги билан касалланган сигирлардан соғиб олинган сут қайнатилиб фақат ҳайвонларни боқишда озуқа сифатида фойдаланилиши мумкин.
9. Сигир туққан кундан кейинги 7 кун давомида (оғиз сути кетгунча) соғиб олинган сутни истеъмол қилиш, қайта ишлаш корхоналарига топшириш ёки сотиш тақиқланади. Бундай сутдан фақат ҳайвонларни боқишда озуқа сифатида фойдаланилади.
10. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларини қуриш, қайта қуриш (фермалардаги бинолар, сигирлар боқиладиган молхоналар, сут сақлаш хоналари, соғиш хоналари, туғруқхоналар, бузоқхоналар ва бошқа хоналар), жиҳозлаш ва қорамолчилик корхоналарини технологик лойиҳалаш меъёрлари санитария талабларига биноан бўлиши зарур.
11. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларининг соғиш хоналари, ферма ҳудуди, қўралар, молхоналар, бузоқхоналар, сутхоналар ва уларга кириб чиқиш йўллари мунтазам равишда тозаланиб туришилиши лозим.
12. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларининг ҳудуди мустаҳкам девор билан ўралган, оқава сувлар чиқиб кетадиган мосламалар билан таъминланган, транспорт воситаларининг асосий йўли, йўлаклар сув ўтказмайдиган қаттиқ қоплама билан қопланган бўлиши керак. Ҳудуднинг бўш ерлари кўкаламлаштирилган бўлиши зарур.
13. Ҳудудга кириш ва чиқиш дарвозалари олдида транспорт воситалари ғилдиракларини ва пиёдалар оёқ кийимларини дезинфекция қилиш учун махсус дезинфекция тўсиқлари ва тўшамалари қурилган бўлиши, улар дезинфекцияловчи эритмалар билан мунтазам тўлдириб турилиши зарур.
Ҳудуд ичидаги молхоналар ва бошқа ишлаб чиқариш хоналарига кириш жойларида ҳам дезинфекция тўшамалари (қипиқли ёки майда янчилган сомонли) бўлиши ҳамда улар мунтазам равишда дезинфекцияловчи эритмалар билан тўлдириб турилиши зарур.
14. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаларда гўнгни молхонадан чиқариш, зарарсизлантириш, ишлов бериш ва фойдаланишга тайёрлашнинг технологик меъёрларидан келиб чиқиб гўнг омборлари қурилади. Ҳар бир сут етиштирувчи қорамолчилик фермасида гўнгни зарарсизлантириш усули кўзда тутилган бўлиши керак (узоқ сақлаш, кимёвий ёки биологик усул).
15. Қорамолчилик фермаси ҳудудидаги ҳожатхоналар ферманинг сигирхоналари ва бошқа биноларидан 25 м узоқликда қурилиши ҳамда унинг чуқури 2/3 қисмга тўлганда тозаланиши керак.
17. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермалари технологик мақсадлар учун (соғиш аппаратлари ҳамда сут солинадиган идишларга санитария ишлови бериш, елинни ювиш ва бошқалар) ичимлик суви билан таъминланиши зарур.
18. Сигирхоналарга ва бошқа ишлаб чиқариш биноларига кириш жойлари оёқ кийимини тозалаш мосламалари ҳамда дезинфекцияловчи моддалар билан намланган дезинфекция гиламчалари билан жиҳозланган бўлиши зарур.
19. Ветеринария врачининг рухсатисиз ва ветеринария-санитария қоидаларига риоя қилмасдан ферма ҳудудига бошқа хўжаликлардан қорамол олиб келиш тақиқланади.
20. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермаси ҳудудида, қорамоллар сақланадиган ва бошқа ишлаб чиқариш биноларида ветеринария қонунчилиги талабларига мувофиқ профилактик дезинфекция, дезинсекция ва дератизация ишлари ўтказиб турилиши зарур.
21. Қорамолчилик фермасида ҳар ойнинг маълум бир белгиланган куни санитария куни деб эълон қилиниши зарур. Санитария куни ферма ҳудуди, молхоналар ва бошқа ишлаб чиқариш бинолари яхшилаб механик тозаланиши, сигирхона деворлари, ойналари, шиплари, охурлари ва бошқа ускуналари чангдан тозаланиши, соғиш заллари деворлар, устунлар ва тўсиқларнинг ифлосланган жойлари ювилиб, янги сўндирилган оҳак билан оқланиши зарур.
Шу куни ветеринария ходимлари барча соғин сигирларни кўздан кечириб, уларнинг елинларига алоҳида эътибор беришлари, шунингдек молхоналар ва унинг атрофларини тозалаш ҳамда дезинфекция ишларини сифатини текширишлари лозим.
22. Сут сақлаш асбоб-ускуналари, поллар ҳар куни ювилиб, ифлосланган соғиш заллари деворлари мунтазам равишда тозаланиб, ишқорли эритма билан дезинфекцияланиши зарур.
23. Сигирлар остига сомон, похол ёки қириндидан тўшама солиниши ва у ҳар куни алмаштириб турилиши зарур. Сигирлар соғилишидан бир соат олдин тозаланиб, терисининг ифлосланган жойлари илиқ сув билан ювилиши керак.
24. Сут соғувчилар сиғир согишда санитария қоидаларига қатъий риоя қилишлари, соғиш хоналарини озода сақлашлари, шунингдек доимо сигирлар елинининг ҳолатини кузатиб боришлари лозим.
б) сигирни елинини эътибор билан кўздан кечириши, ювиши, сочиқ (мато ёки қоғоздан қилинган) билан артиб қуритиши;
26. Елиндан сут билан ивиган қон ёки йиринг келганда, шунингдек елинда қизариш, шиш ёки оғриқ кузатилганда соғувчи бу ҳақда тезлик билан ветеринария врачига (фельдшер) хабар бериб, сутни алоҳида идишга солиб қўйиши зарур. Бундай сигирни соғиб бўлгач, соғувчи қўлини ювиб, дезинфекцияловчи эритма билан ишлов бериши, сут соғилган идишни дезинфекциялаши зарур.
27. Касалланган ёки касалликка гумон қилинган сигир ажратиб, алоҳида сақланади. Касалланган сигир сутини ишлатиш ва сигирни сақлаш ветеринария врачи (фельдшер) хулосаси билан амалга оширилади.
Докали фильтр бир идишга бир марта сутни фильтрлаш учун ишлатилиши зарур. Фильтрлашга ишлатилган дока 2 фойзли кальцийли сода эритмасида ювиб, 12 — 15 дақиқа қайнатилиши ва қуритилиши керак.
Фильтрланган сут зудлик билан совутилади. 10° С совутилган сутни 20 соатдан ортиқ фермада сақлаш мумкин эмас.
29. Сутни совутиш учун махсус совутгичлардан фойдаланилади, совутгичи йўқ фермаларда тузли муз аралашмали ҳовузларда сут флягаларга солиб совутилиши мумкин. Бунда флягалар оғзи очилиб тоза дока билан ёпилган бўлиши керак.
Баъзи ҳолатларда санитария сифати юқори даражали совутилмаган сутни санитария ва ветеринария назорати органлари билан келишган ҳолда истеъмолчиларга жўнатишга рухсат этилади.
31. Сутни сут қабул қилиш пунктларига ёки сут заводларига сут ташишга мўлжалланган махсус автотранспортларда, автоуловларга ўрнатилган цистерналарда ёки сутни махсус идишларга солиб алоҳида ажратилган транспортларда ташишга рухсат этилади.
Сут билан бирга машинада ўткир ҳидли, чангланадиган ва заҳарли моддаларни (бензин, керосин, креолин, заҳарли химикатлар, цемент, бўр ва бошқалар) ташиш тақиқланади.
32. Сут ташиладиган идишларнинг қопқоғи герметик ёпиладиган бўлиб, улар озиқ-овқат маҳсулотлари учун рухсат этилган материаллардан тайёрланган бўлиши керак.
33. Сут солинган цистерна ва идишлар жўнатишдан олдин муҳрланади. Ёзда сутни транспорт воситаларида ташилганда идишлардаги сут чайқалиб ёғи ажралмаслиги учун иложи борича оғзигача, қишда эса бўғзигача тўлдирилиши зарур.
34. Ёз фаслида сутнинг исиб кетиши, қишда эса музлаб қолишининг олдини олиш учун сут солинган идишлар устига брезент ёки бошқа матолар ёпилиши керак.
35. Сут етиштирувчи қорамолчилик фермасида ишловчи барча ходимлар қуйидагиларга риоя қилишлари лозим:
а) бевосита сут билан ишловчилар-сут соғувчилар ва бошқа ходимлар қўллари, юзлари, баданлари, оёқ кийимлари ва кийимларини тоза бўлишини таъминлашлари, тирноқларини калта қилиб олиб юришлари;
б) ҳожатхонага боришдан олдин санитария кийимларини сақлаш жойида ечиб қолдиришлари, ҳожатхонадан чиққандан сўнг қўлларини совунлаб ювишлари;
в) ўзини ёмон ҳис этиб, тана ҳарорати кўтарилиб касалликка гумон қилинганда ёки терида йирингли яралар пайдо бўлганда, куйганда, кесиб олганда тезлик билан бу ҳақда ферма раҳбариятига хабар бериб тиббиёт муассасасига мурожаат қилишлари;
г) ходим тиббиёт текширувидан ўтиб ёки даволаниб бўлгач ферма раҳбариятига шахсий медицина китобчасини кўрсатиши.
36. Сут ва ҳайвонларнинг емишига ёт нарсалар тушиб қолишининг олдини олиш мақсадида махсус кийимларга тўғноғич ёки игна тақиш шунингдек чўнтакларида тўғноғич, ойнача ва бошқа нарсаларни олиб юрмаслик лозим. Сигирхонада, сутга, сут идишларига ва асбоб ускуналарига ишлов бериш вақтида овқатланиш ва чекиш тақиқланади.
б) махсус кийимлар мунтазам ювиб турилиши ва уларни ишчиларга тоза, саранжом-саришта ҳолда берилиши назорат қилиб борилиши;