LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 9-iyundagi 223-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi faoliyatini erkinlashtirish va samarali rivojlanishini ta’minlash to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq o‘z kuchini yo‘qotgan.
Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Fanlar akademiyasining Umumiy majlisida qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Nizomi tasdiqlansin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi Akademiyaning barcha tuzilmalarida Ustav talablarini bajarishga doir zarur tashkiliy chora-tadbirlarni 10 kun muddatda amalga oshirsin.
3. O‘zbekistonning ilmiy salohiyatini saqlash va mustahkamlash maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi, Fan va texnika davlat qo‘mitasi, “O‘zistiqbolstat” davlat qo‘mitasi, Moliya vazirligi, Davlat soliq qo‘mitasi manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda bir oy muddatda:
Fanlar akademiyasida amalga oshiriladigan fundamental ilmiy tadqiqotlarni ushbu tadqiqotlarga budjet tomonidan yo‘naltiriladigan mablag‘larni bevosita Akademiyaga ajratish yo‘li bilan qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risida;
O‘zbekiston Respublikasining Akademik fondini, asosan budjetdan tashqari tushumlarni uning mablag‘larini shakllantirish manbalari etib belgilangan holda, tashkil qilish to‘g‘risida;
Fanlar akademiyasining ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatidan soliq solish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida takliflar tayyorlasinlar va Vazirlar Mahkamasiga kiritsinlar.
4. Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Ustavi to‘g‘risida” 1992-yil 14-avgustdagi 382-son qarori o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
1. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi fan va texnika, madaniyat va ma’rifat sohasida fundamental va amaliy tadqiqotlarni amalga oshiruvchi, o‘z-o‘zini boshqaruvchi ilmiy tashkilot hisoblanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Akademiyaning haqiqiy, muxbir, faxriy, xorijiy a’zolarini, shuningdek, uning muassasalarida ishlovchi ilmiy xodimlar va mutaxassislarni birlashtiradi. Fanlar akademiyasining faoliyati asosan davlat budjetidan mablag‘ bilan ta’minlanadi.
2. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlariga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga hamda ushbu Nizomga amal qiladi.
3. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi eng muhim fundamental va amaliy tadqiqotlar dasturlarini ishlab chiqadi, ustuvor ilmiy yo‘nalishlarni belgilaydi va ishlab chiqishda qatnashadi, o‘z tasarrufidagi muassasalarning tashkiliy va tarkibiy masalalarini hal etadi.
tabiiy, texnikaviy, tibbiy, ijtimoiy-gumanitar fanlar sohasida jamiyatning iqtisodiy, ijtimoiy va ma’naviy rivojiga ko‘maklashuvchi fundamental tadqiqotlar o‘tkazadi;
tabiat, jamiyat va insonning rivojlanishi, millat, milliy madaniyatlar, davlat va milliy munosabatlarning rivojlanishi muammolarini, ta’lim va ma’rifat masalalarini o‘rganadi;
yangi texnika, zamonaviy texnologiyalarni va ulardan amaliyotda foydalanish tamoyillarini ishlab chiqishni amalga oshiradi;
ilmiy ishlanmalar amaliyotda joriy etilishiga, xalq xo‘jaligining ilm-fanni ko‘p talab qiluvchi tarmoqlari rivojlantirilishiga, jahon Fani va texnikasi yutuqlarining umumlashtirilishiga va ulardan foydalanishga ko‘maklashadi;
ilmiy kadrlar, shu jumladan, doktorantura va aspirantura yo‘li bilan tayyorlash, ularning malakasini oshirish bo‘yicha ishlarni olib boradi va olimlarning samarali ijodiy faoliyati uchun qulay shart-sharoitlar yaratadi;
xorijiy mamlakatlarning akademiyalari, ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan xalqaro ilmiy hamkorlikni tashkil etish va rivojlantirishni ta’minlaydi;
olimlar va tadqiqot olib borayotgan jamoalarning ilmiy asarlarini e’lon qilish bo‘yicha matbaatchilik faoliyatini amalga oshiradi, o‘zining bosma nashrlari ishlarini ta’minlaydi;
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining atoqli olimlar nomidagi medal va mukofotlarni yuksak ilmiy va ilmiy-texnikaviy yutuqlari uchun olimlar va ijodiy jamoalarga beradi;
ilmiy bilimlarni ommalashtiradi, Fan va ta’limning jamiyat hayotidagi nufuzi va ahamiyatini oshirish, ilmiy xodimlarning ijtimoiy himoya qilinganligi va huquqlari to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qiladi.
ilmiy-tadqiqot muassasalarini, ularning filiallarini va boshqa yordamchi tashkilotlarni belgilangan tartibda tashkil qiladi, qayta tashkil etadi va tugatadi;
o‘z muassasalari kuchi bilan tegishli yo‘nalishlar bo‘yicha fundamental ilmiy tadqiqotlar eng muhim ilmiy-texnika muammolari dasturlarini ishlab chiqadi;
eng muhim dolzarb ilmiy muammolar bo‘yicha ilmiy, ilmiy-texnikaviy konferensiyalar tashkil qiladi, taniqli Fan va madaniyat arboblari sharafiga ilmiy tadbirlar o‘tkazadi;
tarmoq akademiyalari, ilmiy-tadqiqot institutlari, oliy o‘quv yurtlari, vazirliklar, davlat qo‘mitalari, idoralar, korporatsiyalar, konsernlar, uyushmalar, ilmiy hamda ilmiy-texnika jamiyatlari, ijodiy uyushmalar, xususiy firmalar, birlashmalar, korxonalar va tashkilotlar bilan ilmiy hamkorlikni rivojlantiradi;
fundamental va Amaliy tadqiqotlarning eng muhim yo‘nalishlari bo‘yicha ilmiy kengashlar, jamiyatlar, uyushmalar va boshqa birlashmalar tashkil etadi;
respublikani ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, madaniy rivojlantirish loyihalarini, O‘zbekiston ekologiya ahvolini ekspertizadan o‘tkazadi;
respublikaning ilmiy-texnikaviy potensialini rivojlantirish, ilm-fanning moddiy bazasini mustahkamlash bo‘yicha takliflar tayyorlaydi;
eng muhim ilmiy va ilmiy-texnikaviy muammolar bo‘yicha tanlovlar tashkil etadi hamda zarurat bo‘lganda ilmiy jamiyatlar tashkil qiladi;
6. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi har yili o‘z faoliyati to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga hisobot taqdim etadi.
7. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi ilmiy-tarmoq va hududiy tamoyillar bo‘yicha tuziladi. Uning tarkibida fanlar bo‘limlari (ilmiy yo‘nalishlar bo‘yicha), mintaqaviy bo‘limlar, ular tarkibida ilmiy markazlar va muassasalar tuziladi.
8. Fanlar akademiyasi tarkibiga fanlar bo‘limlari, mintaqaviy bo‘limlar, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari (IIB), ilmiy-tadqiqot institutlari (ITI), muzeylar, laboratoriyalar, observatoriyalar, stansiyalar, botanika bog‘lari, konstruktorlik byurolari, tajriba-sinov zavodlari, “Fan” nashriyoti, bosmaxona, Fundamental kutubxona, arxivlar, jurnallar tahririyatlari, qurilish, madaniy-ma’rifiy, sog‘lomlashtirish va boshqa ilmiy hamda ilmiy-yordamchi bo‘linmalar kiradi.
9. Fanlar akademiyasi, tasarrufida bo‘lgan asosiy fondlar va boshqa mol-mulklar uning begonalashtirish huquqisiz mulki hisoblanadi.
10. Fanlar akademiyasi Prezidiumi va muassasalari huzurida belgilangan tartibda firmalar, kichik va qo‘shma korxonalar, xo‘jalik jamiyatlari, shirkatlar hamda mulkchilikning turli shakllaridagi tashkilot va korxonalari birlashtiruvchi uyushmalar tashkil etilishi mumkin.
11. Fanlar akademiyasi Prezidiumi, uning bo‘limlari va ilmiy-tadqiqot institutlari huzurida jamoatchilik asosida, Fanlar akademiyasi Prezidiumi belgilagan tartibda qo‘mitalar, kengashlar, doimiy komissiyalar tuziladi.
12. Fanlar akademiyasi Prezidiumi, mintaqaviy bo‘limlar, mustaqil ilmiy markazlar, ilmiy-tadqiqot institutlari hamda ularga tenglashtirilgan tashkilotlar yuridik shaxs maqomiga ega bo‘ladi. Yuridik shaxs maqomiga ega bo‘lgan ilmiy hamda ilmiy-yordamchi tashkilotlar va xo‘jalik muassasalari ro‘yxati Fanlar akademiyasi Prezidiumi tomonidan belgilanadi.
O‘zbekiston Respublikasining qonunchiligi doirasida Fanlar akademiyasi Prezidiumi va uning muassasalari tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishlari, shuningdek, milliy va chet el valyutasida, shu jumladan xorijiy mamlakatlarda bank schyotlari ochishlari mumkin.
13. Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zolari, muxbir a’zolari hamda ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari va mustaqil ilmiy-tadqiqot institutlari direktorlaridan iborat bo‘ladigan Umumiy majlisi O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining yuqori organi hisoblanadi.
14. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Umumiy majlisi a’zolari, agar ushbu Nizomda boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, Umumiy majlisda ko‘rib chiqiladigan barcha masalalarni hal etishda teng huquqlarga ega bo‘ladilar.
15. Fanlar akademiyasining Umumiy majlisi ilm-fanni rivojlantirish va Akademiyaning o‘z faoliyati eng muhim masalalarini ko‘rib chiqish uchun uning Prezidiumi tomonidan har yili kamida bir marta chaqiriladi. Majlisni chaqirishning navbatdagi sanasini Prezidium belgilaydi.
ilm-fanni rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari hamda ularga tegishli kompleks dasturlarni muhokama qiladi va ular bo‘yicha zarur qarorlar qabul qiladi;
Akademiyaning haqiqiy a’zolarini, muxbir a’zolarini, shuningdek, faxriy va xorijiy a’zolarini saylaydi;
Akademiya Nizomini qabul qiladi, unga o‘zgartirishlar va qo‘shimchalar kiritadi hamda tasdiqlash uchun Vazirlar Mahkamasiga taqdim etadi;
Akademiya tuzilmasini hamda ilmiy-tadqiqot institutlarning, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalarining Namunaviy nizomini tasdiqlaydi;
Akademiya Prezidiumining ma’ruzalari va hisobotlarini, shuningdek, Fanlar akademiyasi ilmiy-tadqiqotlarining qisqa muddatli va uzoq muddatli mavzuli rejalarini muhokama qiladi va tasdiqlaydi;
belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining atoqli olimlar nomidagi medallari va mukofotlarini ta’sis etish to‘g‘risida qarorlar qabul qiladi hamda medallar va mukofotlar to‘g‘risidagi Nizomga muvofiq ularni Fan sohasidagi yutuqlar va kashfiyotlar uchun yetakchi olimlarga, ijodiy jamoalarga beradi;
Yangi ilmiy-tadqiqot institutlari tashkil etish va ularning faoliyatini to‘xtatish to‘g‘risidagi masalalarni belgilangan tartibda ko‘rib chiqadi;
Ushbu Nizom asosida O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidentini saylaydi va uni egallab turgan lavozimidan ozod qiladi, Prezidium a’zolarini saylaydi;
zarurat bo‘lganda Fanlar akademiyasi faoliyatiga taalluqli boshqa masalalarni ham hal etish huquqiga egadir.
17. Navbatdan tashqari Umumiy majlis tegishli ravishda Akademiya bo‘limlarining, a’zolarining yoki Fanlar akademiyasi ilmiy-tadqiqot tashkilotlarining ular tomonidan tashkil etilgan kun tartibini muhokama qilish uchun, kamida uchdan bir qismining taklifiga ko‘ra chaqirilishi mumkin.
18. Umumiy majlisda Fanlar akademiyasi Prezidiumi taklif etgan shaxslar qatnashishlari va kun tartibi bo‘yicha so‘zga chiqishlari mumkin.
19. Umumiy majlis Prezidiumning ayrim a’zolarini muddatidan oldin ozod qilishi va bo‘shab qolgan o‘rinlarga yangi a’zolar saylashi mumkin.
20. Umumiy majlis Fanlar akademiyasini tarqatib yuborish yoki uning o‘rniga boshqa birlashma tuzish to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga taklif bilan kirish huquqiga egadir. Ushbu masala bo‘yicha qaror qabul qilish uchun Akademiya Umumiy majlisi a’zolari ro‘yxatdagi tarkibining kamida uchdan ikki qismining ovozini olishi zarur.
21. Majlisda Akademiya Umumiy majlisi a’zolari ro‘yxatdagi tarkibining kamida uchdan ikki qismi qatnashganda, qarorni qabul qilish uchun qatnashchilarning ko‘pchiligi ovoz berganda, agar Nizomda va saylovlar to‘g‘risidagi Nizomda boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, Umumiy majlis to‘la huquqli bo‘ladi, uning qarorlari esa qabul qilingan hisoblanadi.
22. Chet elda xizmat safarida bo‘lgan va salomatligining ahvoli tufayli qatnashmayotganlarni Umumiy majlis a’zolari ovoz berayotganda Fanlar akademiyasi Prezidiumi maxsus qaror bilan hisobdan chiqarish huquqiga egadir.
Barcha shaxsiy masalalar, agar ushbu Nizomda boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, Umumiy majlis tomonidan yopiq ovoz berish yo‘li bilan hal etiladi. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi yashirish ovoz berish tadbirini o‘tkazish uchun barcha zarur shart-sharoitlarni yaratadi.
23. Umumiy majlis qarorlarini bajarish Fanlar akademiyasining barcha tashkilotlari, a’zolari va xodimlari uchun majburiy hisoblanadi.
24. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining shaxsiy tarkibiga haqiqiy a’zolar (akademiklar), muxbir a’zolar, faxriy va xorijiy a’zolar kiradi.
25. Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zolari, muxbir a’zolari, faxriy va xorijiy a’zolari umrbod saylanadilar.
26. Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zolari ilm-fanni birinchi darajali ilmiy ahamiyatga ega bo‘lgan ilmiy ishlar bilan boyitgan, ilmiy maktab yaratgan, ilmiy yutuqlari jahon darajasiga javob beradigan, yoshi 65 dan oshmagan muxbir a’zolardan va fan doktorlaridan saylanadi.
Fanlar akademiyasining muxbir a’zolari ilm-fanni muhim ilmiy muammolar yechimi bilan boyitgan yoki ilm-fanni rivojlantirishning yangi yo‘llarini belgilash va ilmiy maktabga asos solish imkonini bergan eng muhim ilmiy natijalarga erishgan, yoshi 60 dan oshmagan Fan doktorlaridan saylanadi.
Qoraqalpog‘iston bo‘limining hamda mintaqaviy bo‘limlarning haqiqiy a’zolari (akademiklari) va muxbir a’zolari ushbu mintaqalarda doimiy yashovchi va Fanlar akademiyasining mintaqaviy muassasalarida ishlovchi olimlardan saylanadi.
Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zolari yoki muxbir a’zolari 70 yoshga to‘lganda, Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zolarini saylash uchun qo‘shimcha o‘rinlar ochiladi.
Fanlar akademiyasining ko‘rsatib o‘tilgan yoshga to‘lgan haqiqiy a’zolari va muxbir a’zolari Fanlar akademiyasi a’zolarining barcha huquqlari va vakolatlarini to‘liq saqlab qoladilar.
27. Fanlar akademiyasining faxriy a’zosi etib O‘zbekiston Respublikasining fuqarosi jahon va mamlakat ilm-fan oldida e’tirof qilingan xizmatlari uchun saylanishi mumkin.
28. Fanlar akademiyasining xorijiy a’zosi ilmiy yutuqlari jahon va mamlakat ilm-fani, O‘zbekiston Respublikasi xalq xo‘jaligi va madaniyati rivojiga ta’sir ko‘rsatgan, xalqaro hamkorlikka, tinchlik ishiga va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotga salmoqli hissa qo‘shgan xorijiy fuqarolardan saylanadi.
29. Fanlar akademiyasi a’zolari fanlar yo‘nalishlari bo‘yicha fanlarning tegishli bo‘limlariga birlashadilar. Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zosi va muxbir a’zosi Fanlar akademiyasi Prezidiumi qaroriga muvofiq boshqa bo‘limga o‘tishlari mumkin.
Fanlar bo‘limlaridan birida turuvchi Akademiyaning haqiqiy a’zosi va muxbir a’zosi boshqa bo‘lim ko‘pchilik a’zolarining roziligi bilan uning ishida qatnashishi mumkin. Bunda ular mazkur bo‘lim a’zolarining barcha huquqlaridan foydalanadilar. Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zolarini va muxbir a’zolarini saylash huquqi bundan mustasno.
Fanlar akademiyasining Qoraqalpog‘iston bo‘limi va mintaqaviy bo‘limlar haqiqiy a’zolari va muxbir a’zolari ayni bir vaqtda o‘z mutaxassisliklari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining tegishli bo‘limlari tarkibiga kiradilar.
30. Fanlar akademiyasiga saylovlar ushbu Nizom hamda Fanlar akademiyasi tomonidan tasdiqlangan saylovlar to‘g‘risidagi Nizom asosida o‘tkaziladi.
31. Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zosi ilmiy tadqiqotlarda shaxsan ishtirok etadi, tadqiqotlarning Yangi yo‘nalishlarini shakllantiradi va fanning o‘zi saylangan sohasining yuksak ilmiy darajasi uchun shaxsan javob beradi.
Fanlar akademiyasining muxbir a’zosi o‘zining shaxsiy ilmiy tadqiqotlari va yirik, ilmiy-texnikaviy muammolar yechimlari natijalari bo‘yicha muhim asarlari bilan fanni boyitadi.
Fanlar akademiyasining haqiqiy va muxbir a’zolari ilmiy kadrlar tayyorlash ishlarida va ilmiy maktablarni shakllantirish va rivojlantirishda bevosita ishtirok etadilar.
ilmiy tadqiqotlarni amalga oshirishda, yuqori malakali kadrlar tayyorlashda shaxsan erishgan yutuqlarini, ilmiy asarlarini o‘z ichiga olgan ilmiy va ilmiy-tashkilotchilik faoliyati haqidagi yillik hisobotni;
o‘zi saylangan Fan sohasini rivojlantirishga oid taklif va tavsiyalarni har ikki yilda bir marta taqdim etadi.
Fanlar akademiyasining haqiqiy va muxbir a’zolari Fanlar akademiyasi Prezidiumi, Fanlar akademiyasi Prezidenti, tegishli bo‘limlarning topshiriqlarini bajaradi, Fanlar akademiyasining Umumiy majlisi va tegishli bo‘limining umumiy majlisi ishida qatnashadi.
Fanlar akademiyasi Prezidiumi, Akademiya Umumiy majlisi, bo‘lim umumiy majlisining ko‘rib chiqishi uchun ilmiy va ilmiy-tashkiliy masalalarni kiritish va ularning muhokamasida ishtirok etish huquqiga egadirlar.
Fanlar akademiyasining haqiqiy va muxbir a’zolari akademiklik unvoni uchun har oyda belgilangan gonorar oladilar va belgilangan huquq va imtiyozlardan foydalanadilar.
Fanlar akademiyasining faxriy va xorijiy a’zolari Akademiyaning haqiqiy a’zolariga tegishli barcha huquqlardan foydalanadilar. Akademiyaning rahbariyatiga saylanish, Akademiya a’zolarini saylashda ovoz berish, akademiklik unvoni uchun gonorar olish bundan mustasnodir.
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi a’zolari O‘zbekiston fuqaroligini boshqa mamlakat fuqaroligiga almashtirilgan taqdirda Akademiyaning xorijiy a’zolari tarkibiga o‘tishlari mumkin. Bunday hollarda ovoz berishning belgilangan qoidalari qo‘llaniladi.
33. Akademiyaning haqiqiy a’zolari (akademiklar)ni, muxbir, faxriy va xorijiy a’zolarini saylash har ikki yilda bir marta o‘tkaziladi.
34. Akademiyaning bo‘sh o‘rinlarini va yangi a’zolar saylash uchun yangidan ochiladigan o‘rinlarni Akademiya Prezidiumi tavsiyasiga binoan ilm-fan sohalari va mutaxassisliklarning turli yo‘nalishlari ehtiyojlarini hisobga olgan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilaydi.
Prezidiumning Akademiyaning haqiqiy a’zolari va muxbir a’zolari saylovlari o‘tkazilishi haqidagi xabari saylovlar o‘tkazilishidan kamida ikki oy oldin respublika matbuotida e’lon qilinadi.
35. Akademiyaning faxriy va xorijiy a’zolari bo‘limlarning tavsiya va Prezidiumning taqdimnomasiga binoan Akademiyaning Umumiy majlisida ochiq ovoz berish yo‘li bilan saylanadi.
36. E’londa ko‘rsatilgan ixtisosliklar bo‘yicha haqiqiy va muxbir a’zolikka nomzodlar ko‘rsatish huquqi Akademiya a’zolari, ilmiy kengashlar, ilmiy muassasalar, oliy o‘quv yurtlariga beriladi.
37. Ilmiy muassasalar, oliy o‘quv yurtlari tomonidan nomzodlar ko‘rsatish ilmiy va ilmiy-texnika kengashlari majlislarida yashirin ovoz berish yo‘li bilan o‘tkaziladi. Ovoz berishda qatnashgan kishilarning kamida 50 foiz ovozini olganlar nomzodlikka ko‘rsatilgan hisoblanadi. Ovoz berishda Kengash a’zolarining kamida uchdan ikki qismi qatnashishi shart.
Akademiyaning haqiqiy va muxbir a’zoligiga nomzodlar ko‘rsatgan muassasalar nomzodlarning ilmiy va ilmiy-tashkilotchilik faoliyatini tavsiflovchi barcha hujjatlarni 20 kun muddatda Akademiya Prezidiumning Ilmiy kadrlar boshqarmasiga ro‘yxatdan o‘tkazish uchun taqdim etadi. Nomzodlar ko‘rsatish uchun belgilangan muddat tugagandan keyin nomzodlar haqidagi hujjatlar ko‘rib chiqish uchun 10 kundan kechikmay tegishli fanlar bo‘limlariga topshirilishi zarur.
Fanlar bo‘limlarida nomzodlarning hujjatlari ekspertizadan o‘tkaziladi, ularning ilmiy faoliyati yo‘nalishlari e’lon qilingan ixtisosliklarga mos yoki mos emasligi aniqlanadi va saylovda ishtirok etishga ruxsat berilgan nomzodlarning ro‘yxati respublika matbuotida saylovdan kamida 20 kun oldin e’lon qilinadi.
Matbuotda e’lon qilingan nomzodlarning ilmiy va ilmiy-tashkilotchilik faoliyati haqidagi materiallar Fanlar akademiyasi Prezidiumi tomonidan Umumiy majlisning barcha a’zolariga tarqatiladi.
38. Fanlar bo‘limlarining umumiy majlislarida mutaxassislar ishtirokida nomzodlarning ilmiy ma’ruzalari tinglanadi va muhokama qilinadi va so‘ngra ochiq yoki yashirin ovoz berish yo‘li bilan Fanlar akademiyasining Umumiy majlisida saylash uchun nomzodlar tanlanadi.
Nomzodlarni haqiqiy va muxbir a’zolikka tanlashda haqiqiy va muxbir a’zolar, bo‘limga qarashli mustaqil institutlarning direktorlari hal qiluvchi ovoz huquqiga egadirlar. Bunda ushbu bo‘lim hisobidagi haqiqiy va muxbir a’zolarning, institutlar direktorlarining kamida uchdan ikki qismi yig‘ilishda qatnashgan taqdirda bo‘lim yig‘ilishi ovoz berishni o‘tkazish vakolatiga ega bo‘ladi. 50 foizdan ortiq ovoz olgan nomzod Fanlar akademiyasining Umumiy majlisida saylash uchun tavsiya etilgan hisoblanadi.
39. Haqiqiy va muxbir a’zolikka saylovlar Fanlar akademiyasining Umumiy majlisida yashirin ovoz berish yo‘li bilan o‘tkaziladi. Haqiqiy va muxbir a’zolarni saylashda Umumiy majlisning barcha a’zolari hal qiluvchi ovoz berish huquqiga ega bo‘ladilar. Fanlar akademiyasi Umumiy majlisi ro‘yxatidagi a’zolarning kamida uchdan ikki qismi ovoz berishda qatnashishlari shart.
40. Ovoz berishda qatnashgan Umumiy majlis a’zolarining kamida uchdan ikki qismi ovozini olgan nomzodlar saylangan hisoblanadilar.
41. Agar dastlabki saylovda nomzodlardan birortasi ham saylanish uchun yetarli miqdorda ovoz ololmasa, Umumiy majlis uch marta qayta saylov o‘tkazish huquqiga egadir. Keyingi saylovlarga ovoz berishda qatnashganlarning kamida uchdan bir yoki undan ko‘p qismi qo‘llab-quvvatlangan nomzodlar qo‘yiladi.
42. Saylovlarni o‘tkazish uchun Fanlar akademiyasi Umumiy majlisi tomonidan sanoq komissiyasi saylanadi. Sanoq komissiyasi saylov yakunlari bo‘yicha bayon tayyorlaydi. Sanoq komissiyasi saylov yakunlari bo‘yicha bayoni Umumiy majlis tomonidan tasdiqlanadi.
43. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi tarkibiga saylangan yangi a’zolar ro‘yxati matbuotda e’lon qilinadi.
44. Fanlar akademiyasi Prezidenti O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining taklifiga binoan, ochiq ovoz berish natijasida Umumiy majlis a’zolarining ko‘pchilik ovozi bilan Fanlar akademiyasi a’zolari orasidan saylanadi.
45. Umumiy majlis sessiyalari o‘rtasidagi davrda Fanlar akademiyasi faoliyatiga Prezidium rahbarlik qiladi. Prezidium a’zolari soni Umumiy majlis tomonidan belgilanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Prezidenti bajarayotgan vazifasiga ko‘ra Prezidium tarkibiga kiradi. Prezidiumning a’zolari Umumiy majlis tomonidan Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zolari va muxbir a’zolari orasidan yashirin ovoz berish yo‘li bilan 5 yil muddatga saylanadi.
Prezidium a’zolarini saylash uchun har bir bo‘lim tomonidan 6 nomzod (3 nafar bo‘limlar ro‘yxati, 3 nafari esa umumiy ro‘yxat bo‘yicha) ko‘rsatiladi. Umumiy ro‘yxatga, ovoz berishga qadar, ko‘pchilik ovoz bilan Umumiy majlis tomonidan qo‘shimcha nomzodlar ham kiritilishi mumkin.
Har bir bo‘lim ro‘yxatidan ovoz berishda ishtirok etganlarning eng ko‘p ovozini olgan nomzod saylangan hisoblanadi. Ikkinchi ro‘yxat bo‘yicha prezidium a’zolarining belgilangan sonini to‘ldirish uchun zarur bo‘lgan miqdoridagi eng ko‘p ovozni olgan nomzodlar saylangan hisoblanadilar.
46. Prezidium a’zolari saylovi (ikkala ro‘yxat bo‘yicha) Fanlar akademiyasi Prezidiumi a’zolarining bir qismini tasdiqlangan Nizomga muvofiq rotatsiya qilish mumkin.
Prezidium har 5 yilda bir marta saylanadi. Zarurat bo‘lganda Fanlar akademiyasi Prezidiumi a’zolarining bir qismini tasdiqlangan nizomga muvofiq rotatsiya qilish mumkin.
47. Akademiya Prezidenti Prezidium a’zolari etib saylangan haqiqiy a’zolar va muxbir a’zolar orasidan Fanlar akademiyasining vitse-prezidentlarini va bosh ilmiy kotibini tayinlaydi.
48. Fanlar bo‘limlari, Qoraqalpog‘iston bo‘limi va mintaqaviy bo‘limlar raislari Akademiya Prezidenti tomonidan Prezidiumning saylangan a’zolari orasidan tayinlanadi.
49. Akademiya Prezidiumi o‘z faoliyatida Fanlar akademiyasi Umumiy majlisiga hisobot beradi, unga Umumiy majlislar o‘rtasidagi davrda qilingan ishlar haqida axborot beradi.
Akademiyaning tegishli bo‘limlari orqali ilmiy-tadqiqot muassasalarining faoliyatiga rahbarlik qiladi;
davlat budjeti mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladigan fundamental tadqiqotlarning ilmiy darajasini muvofiqlashtiradi va nazorat qiladi;
tabiiy, texnikaviy, tibbiy, ijtimoiy-gumanitar fanlarning eng muhim muammolari bo‘yicha ilmiy kengashlar, qo‘mita va komissiyalarni tasdiqlaydi va ularning faoliyatiga rahbarlik qiladi;
akademiya zimmasiga yuklangan vazifalarni bajarish uchun ilmiy-tadqiqot va ilmiy-yordamchi muassasalar va korxonalarni belgilangan tartibda tashkil etadi hamda bu muassasalar va korxonalar haqidagi nizomlarni tasdiqlaydi, shuningdek, tashkil etilayotgan ilmiy-tadqiqot muassasalarning ish yo‘nalishi va ixtisoslashuvini belgilaydi;
ilmiy konferensiyalar va kengashlar chaqiradi, munozaralar o‘tkazadi, tadqiqot ekspeditsiyalari tashkil qiladi;
Fanlar akademiyasining Fan va texnika taraqqiyoti yo‘nalishlari bo‘yicha faoliyati haqidagi yillik hisobotlarni tasdiqlash uchun Umumiy majlisiga taqdim etadi;
Fanlar akademiyasi tizimida yuqori malakali kadrlar tayyorlash ish rejalarini muhokama etadi va unga rahbarlik qiladi;
fan-texnika faoliyatida bozor munosabatlari mexanizmlarini ishlab chiqadi va ularni amalga oshiradi;
Fanlar akademiyasi bo‘limlari va ilmiy muassasalariga Fan uchun ajratilgan mablag‘lardan foydalanish samaradorligi haqida bo‘limlar va muassasalarning hisobotlarini eshitadi;
O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari va idoralari, jamoat tashkilotlari va jamg‘armalari bilan birgalikdagi ishlarni va hamkorlikni amalga oshiradi;
Akademiyaning xalqaro aloqalarini rivojlantiradi, uning xorijiy mamlakatlar akademiyalari va ilmiy muassasalari bilan ilmiy va iqtisodiy aloqalarini o‘rnatadi;
yirik fundamental va Amaliy tadqiqotlarni hayotga joriy etish uchun xalqaro xorijiy muassasalar bilan birgalikda qo‘shma korxonalar, ilmiy markazlar va boshqa tuzilmalar tashkil qiladi;
dissertatsiyalar himoyasi bo‘yicha ixtisoslashtirilgan kengashlar tarkibini tasdiqlash uchun Oliy attestatsiya komissiyasiga taklif kiritadi va ixtisoslashtirilgan kengashlar raislarining kengashlar faoliyati haqidagi hisobotlarini eshitadi;
ilmiy-tadqiqotlar va tajriba-konstruktorlik ishlari natijalaridan amalda foydalanishga ko‘maklashadi;
Fanlar akademiyasining barcha muassasalari va mansabdor shaxslar tomonidan mazkur Nizomga rioya etilishini nazorat qiladi;
Fanlar akademiyasi medallari va mukofotlarini berish uchun Umumiy majlisga nomzodlarni tavsiya etadi.
51. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi o‘z a’zolarining uchdan ikki qismi majlisda ishtirok etgan taqdirdagina qarorlar qabul qilish huquqiga ega bo‘ladi. Qarorlar ochiq ovoz berish orqali ko‘pchilik ovoz bilan qabul qilinadi. Prezident Prezidium qaroridan norozi bo‘lgan hollar bundan mustasnodir. Qayta muhokama qilishda Prezidium a’zolarining uchdan ikki qismi ovoz bergan qarorlar qabul qilingan hisoblanadi. Shuningdek, Prezidiumning istalgan qarori ham yashirin ovoz berish yo‘li bilan qabul qilinishi mumkin.
52. Fanlar akademiyasining xo‘jalik-ishlab chiqarish tashkilotlarga, shu jumladan, kapital qurilishga rahbarlikni Prezidentning umumiy masalalar bo‘yicha o‘rinbosari amalga oshiradi.
Ilmiy-ishlab chiqarish va xo‘jalik tuzilmalari ishini tashkil etish uchun Fanlar akademiyasining Ishlar boshqarmasi tuziladi.
Prezidentning umumiy masalalar bo‘yicha o‘rinbosari va Ishlar boshqarmasi boshlig‘ining huquq va burchlari O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi tasdiqlagan Nizom bilan belgilanadi.
53. Prezident, vitse-prezidentlar va bosh ilmiy kotib, shuningdek, Fanlar akademiyasi Prezidiumining boshqa a’zolari surunkasiga ko‘pi bilan ikki muddatga saylanishlari mumkin.
Akademiyaga umumiy rahbarlikni amalga oshiradi va kundalik masalalarni hal etadi, Fanlar akademiyasidagi ishlarning ahvoli uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasi, Fanlar akademiyasining Umumiy majlisi oldida shaxsan javob beradi;
davlat yuqori organlari, ilmiy muassasalar va xalqaro tashkilotlar oldida Fanlar akademiyasi nomidan ish ko‘radi va uning manfaatlarini himoya qiladi;
tabiiy, texnikaviy, tibbiy, ijtimoiy va gumanitar fanlar bo‘yicha eng muhim ilmiy-tadqiqot ishlari dasturlarini tasdiqlaydi;
tabiiy, texnika, tibbiy, ijtimoiy va gumanitar fanlar sohasida rejalashtirilgan fundamental tadqiqotlarning bajarilishini nazorat qiladi;
ilmiy, ilmiy-texnikaviy muammolarni va tashkiliy masalalarni hal etish uchun olimlar va mutaxassislarning doimiy va muvaqqat ilmiy va maslahatchi jamoalarini tuzadi;
Akademiya ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari va ilmiy-tadqiqot institutlari direktorlari Kengashini tashkil etadi va uning faoliyatiga rahbarlik qiladi;
Fan bo‘limlari tavsiyasi bo‘yicha institutlar direktorlarini kontrakt asosida lavozimga tayinlaydi va lavozimdan ozod qiladi;
Fanlar akademiyasi kreditlarining asosiy boshqaruvchisi hisoblanadi va ularning to‘g‘ri sarflanishini nazorat qiladi.
55. Akademiyaning vitse-prezidentlari, bosh ilmiy kotibi, fan bo‘limlari, Qoraqalpog‘iston va mintaqaviy bo‘limlar raislarining vazifalari O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi tomonidan belgilanadi. Ular o‘zlariga topshirilgan soha ishi uchun shaxsan javob beradilar.
56. Akademiya Prezidiumi, ilmiy-tadqiqot va xo‘jalik muassasalarining faoliyati bilan bog‘liq kundalik masalalarni hal qilish, shuningdek, Prezidiumda ko‘rib chiqiladigan masalalarni tayyorlash uchun Fanlar akademiyasi Prezidenti, vitse-prezidentlari va bosh ilmiy kotibidan iborat tarkibda Prezidium byurosi tashkil etiladi.
57. Fan bo‘limlari bir yoki bir necha fan tarmoqlari olimlarini birlashtiruvchi Akademiyaning ilmiy va ilmiy-tashkiliy bo‘linmasi hisoblanadi. Bo‘lim o‘z tarkibiga kiruvchi institutlar va boshqa ilmiy muassasalarga umumiy rahbarlikni amalga oshiradi.
Akademiyaning Fan bo‘limlari respublikada fanning tegishli sohasi bo‘yicha fundamental tadqiqotlarning rivojlantirilishiga va muvofiqlashtirilishiga, xalqaro aloqalarning kengaytirilishiga ko‘maklashadi, fan-texnika taraqqiyotini va respublikani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishni, tezlashtirishga oid takliflarni umumlashtiradi hamda ularni Fanlar akademiyasi Prezidiumiga ko‘rib chiqish uchun taqdim etadi.
58. Akademiyaning bo‘limi tarkibiga kiruvchi haqiqiy a’zolari va muxbir a’zolarining hamda mustaqil ilmiy- muassasalari direktorlarining umumiy majlisi shu fan bo‘limining yuqori organi hisoblanadi.
o‘z sohasida yuqori ilmiy natijalarga erishishga hamda ularni amaliyotga joriy qilishga ko‘maklashadi;
Fanlar akademiyasining ilmiy muassasalaridagi ilmiy ishlar hamda ilmiy kadrlar tayyorlash haqidagi hisobotlarni eshitadi va tahlil qiladi;
fanning tegishli tarmoqlari bo‘yicha ilmiy muammolarni va ilmiy-tadqiqot ishlarini muvofiqlashtirish masalalarini muhokama qilish uchun ilmiy sessiyalar, konferensiyalar va kengashlar chaqiradi;
ochiq yoki yashirin ovoz berish yo‘li bilan Akademiyaning haqiqiy va muxbir a’zoligiga nomzodlarni, shuningdek, faxriy va xorijiy a’zoligiga nomzodlarni tavsiya etadi;
ilmiy tadqiqotlarni rejalashtiradi, ularning yuqori ilmiy-texnik saviyada bajarilishini nazorat qiladi;
59. Umumiy majlislar o‘rtasidagi davrda bo‘limlarning ishlariga bo‘limlarning byurolari va uning raisi rahbarlik qiladi.
Bo‘limlarning byuro a’zolari bo‘lim umumiy majlisi tomonidan bo‘lim a’zolari va shu bo‘lim ilmiy-tadqiqot institutlari direktorlari orasidan ochiq ovoz berish yo‘li bilan besh yil muddatga saylanadilar. Ovoz berishda qatnashgan Akademiyaning haqiqiy, muxbir a’zolari va shu bo‘limga qarashli ilmiy-tadqiqot institutlari direktorlarining yarmidan ko‘prog‘i ovoz berganda nomzodlar saylangan hisoblanadilar.
Bo‘limlarning rahbarlarini saylashda rahbariyatning yangilanib turishi va uzviyligi prinsipiga rioya qilinadi.
60. Bo‘limlarning ilmiy kotibi bo‘lim byurosining tavsiyasiga ko‘ra Fanlar akademiyasining Prezidenti tomonidan tayinlanadi.
bo‘limlarning vakolatlari doirasiga kiruvchi ilmiy va ilmiy-tashkiliy masalalarni umumiy majlisda ko‘rib chiqishni tashkil etadi, uning qarorlarining bajarilishini ta’minlaydi;
ilmiy-tadqiqot institutlari direktorlarining hisobotlarini ko‘rib chiqadi, institut faoliyati natijalariga malakali baho beradi;
ilmiy muassasalarning ish yo‘nalishlarini o‘zgartirish haqidagi masalalarni ko‘rib chiqadi va shu masalalar yuzasidan Fanlar akademiyasi Prezidiumiga tegishli takliflar kiritadi;
ilmiy-tadqiqot ishlarining dasturlarini va ularning bajarilishi haqidagi hisobotlarni, shuningdek, Fanlar akademiyasining shu bo‘limga qarashli haqiqiy a’zolari va muxbir a’zolarining hisobotlarini ko‘rib chiqadi;
dissertatsiya himoyasi bo‘yicha ixtisoslashtirilgan kengashlar faoliyatiga ko‘maklashadi va uni nazorat qiladi;
eng muhim muammolar bo‘yicha ilmiy kengashlar ishini va ular faoliyati natijalarini muhokama qilishni uyushtiradi;
xorijiy ilmiy markazlarda muddatli tajriba o‘rganish maqsadida nomzodlar tanlashni amalga oshiradi va bo‘limga xos ixtisoslar bo‘yicha ilmiy kadrlar tayyorlash ishini nazorat qiladi;
Fanlar akademiyasining ilmiy-tadqiqot institutlari bilan birgalikda fundamental tadqiqotlar dasturlarini shakllantiradi, tanlov asosida ushbu dasturlarning ijrochilarini belgilovchi va bo‘lim uchun ajratiladigan mablag‘larning umumiy hajmi doirasida moliyaviy resurslarni taqsimlovchi ekspert komissiyalarini tuzadi va keyinchalik ularni tasdiqlash uchun Fanlar akademiyasi Prezidentiga taqdim etadi.
62. Bo‘limlarning byurolari bo‘limlar umumiy majlisiga va Fanlar akademiyasi Prezidiumiga bo‘ysunadi va har yili bo‘limlar umumiy majlisiga o‘z ishi haqida hisobot berib turadi.
63. Fanlar akademiyasining mintaqaviy bo‘limlari O‘zbekiston Respublikasining muayyan mintaqalarida ilmiy va ilmiy-texnika imkoniyatlarini rivojlantirish uchun tashkil etiladi. Mintaqaviy bo‘limlarni tashkil etish va ularni tugatish Fanlar akademiyasi Prezidiumining tavsiyasi bilan umumiy majlis tomonidan amalga oshiriladi.
64. Fanlar akademiyasining mintaqaviy bo‘limlari o‘z faoliyatida bevosita Fanlar akademiyasi Prezidiumiga bo‘ysunadi. Bo‘limlar muassasalariga ilmiy-uslubiy rahbarlikni bo‘lim byurosi va uning raisi amalga oshiradi.
Bo‘lim byurosi tarkibiga bo‘lim raisi, uning o‘rinbosari, bo‘limning bosh ilmiy kotibi, bo‘limga qarashli ilmiy muassasalarning direktorlari va byuroning boshqa a’zolari kiradi.
65. Bo‘limlarning raislari o‘rinbosarlari va mintaqaviy bo‘limlarning bosh ilmiy kotiblari bo‘limlar raislarining tavsiyasiga binoan Fanlar akademiyasi Prezidiumi tomonidan tasdiqlanadilar.
Bo‘limlarning raislari va byuro a’zolarini tayinlashda uzviylik va yangilab turish prinsipiga rioya qilinishi lozim.
Mintaqaviy bo‘limlar raislari va byuro a’zolari umumiy majlis qarorlarining bajarilishini ta’minlaydilar va bo‘lim faoliyatiga rahbarlik qiladilar.
Mintaqaviy bo‘lim byurosi yuridik shaxs maqomiga ega bo‘ladi va shu bo‘limning barcha moliyaviy masalalarini hal qiladi.
66. Mintaqaviy bo‘limlarning Nizomi O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi tomonidan tasdiqlanadi.
67. Qoraqalpog‘iston bo‘limi o‘z faoliyatini Qoraqalpog‘iston bo‘limi Ustaviga muvofiq amalga oshiradi va bevosita O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumiga bo‘ysunadi.
Bo‘limlar muassasalariga ilmiy-uslubiy rahbarlikni uning Prezidiumi amalga oshiradi. Uning tarkibiga Prezidium raisi, raisning o‘rinbosari, bosh ilmiy kotib va Prezidium a’zolari kiradi.
68. Qoraqalpog‘iston bo‘limi raisning o‘rinbosari va bosh ilmiy kotib Fanlar akademiyasining Qoraqalpog‘iston bo‘limi Prezidiumi raisining tavsiyasiga binoan 5 yil muddatga tasdiqlanadilar.
Qoraqalpog‘iston bo‘limi o‘z bo‘limi bo‘yicha ajratilgan haqiqiy a’zolar va muxbir a’zolarning bo‘sh o‘rinlariga nomzodlarni muhokama qiladi va sohalar bo‘yicha saylash uchun o‘z tavsiyasini O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining tegishli fan bo‘limlariga beradi.
Qoraqalpog‘iston bo‘limi Prezidiumini saylashda uning tarkibini muntazam suratda yangilab turish va rahbarlikning davomiyligi prinsipiga rioya qilinishi lozim.
Qoraqalpog‘iston bo‘limining Prezidiumi Fanlar akademiyasining Umumiy majlisi qarorlarining bajarilishini ta’minlaydi va bo‘limlarning faoliyatiga rahbarlik qiladi.
Qoraqalpog‘iston bo‘limining Prezidiumi yuridik shaxs hisoblanadi va bo‘limlarning barcha moliyaviy masalalarini hal qiladi.
69. Qoraqalpog‘iston bo‘limining Nizomi O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi tomonidan tasdiqlanadi.
70. Qoraqalpog‘iston bo‘limi Prezidiumining raisi lavozimiga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining vitse-prezidenti hisoblanadi.
71. Fanlar akademiyasining ilmiy-tadqiqot va ilmiy-ishlab chiqarish faoliyati uning ilmiy-tadqiqot muassasalarida (institutlar, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari, konstruktorlik byurolarida) jamlangandir. Institut va ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi faoliyat yo‘nalishiga muvofiq Akademiya bo‘limlari tarkibiga kiradi.
Institut, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi o‘z faoliyatini Akademiya bo‘limining ilmiy-uslubiy rahbarligida amalga oshiradi.
72. Institut, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi rahbari mutasaddi vitse-prezident va tegishli bo‘limlar byurosining tavsiyasi bilan Fanlar akademiyasi Prezidenti tomonidan 65 yoshdan oshmagan yirik olimlar — fan doktorlari orasidan kontrakt asosida 5 yilgacha muddatga tayinlanadi. Institut, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi direktori o‘zi rahbarlik qilayotgan ilmiy muassasaning muvaffaqiyatli faoliyati uchun shaxsan javobgardir.
73. Institut direktorining ilmiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari (fan doktori yoki nomzodi), ilmiy kotibi (fan doktori yoki nomzodi) mutasaddi vitse-prezident bilan kelishilgan holda bo‘lim byurosining tavsiyasiga binoan kontrakt asosida ilmiy-tadqiqot instituti direktori tomonidan tayinlanadi.
Direktorining ilmiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari hamda ilmiy kotibining huquq va burchlari direktor tomonidan ilmiy-tadqiqot instituti, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi Nizomiga muvofiq belgilanadi.
Ilmiy-tadqiqot bo‘linmasi (institut, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi bo‘limi, sektori, laboratoriyasi) mudiri institut ilmiy kengashi tanlovidan o‘tgan, odatda, Fan doktorlaridan kontrakt asosida direktor tomonidan tayinlanadi. Fan nomzodi laboratoriya mudiri lavozimiga ko‘pi bilan ikki muddatga tayinlanishi mumkin.
74. Ilmiy-tadqiqot instituti, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi huzurida belgilangan tartibda zavodlar, korxonalar, muassasalar, konstruktorlik, texnologik va loyiha byurolari, hisoblash markazlari, ilmiy-tadqiqot xo‘jaliklari, eksperimental ustaxonalar, sexlar, shuningdek, kooperativlar, kichik korxonalar, qo‘shma korxonalar tashkil qilinishi mumkin.
75. Akademiyaning ilmiy-tadqiqot muassasalari (institutlar, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasi, konstruktorlik byurolari) ushbu Nizomga hamda O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Umumiy majlisida tasdiqlanadigan ilmiy-tadqiqot instituti, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmasining Namunaviy Nizomiga muvofiq ish yuritadilar.
76. Fanlar akademiyasi faoliyatining iqtisodiy asosini davlat tomonidan mulkchilik shakllarini o‘zgartirmagan holda muddatsiz egalik qilish, foydalanish va tasarruf qilish uchun berilgan asosiy fondlar va boshqa mol-mulklar tashkil etadi.
Akademiya o‘z faoliyatini o‘ziga mulk sifatida va foydalanish uchun berilgan fondlar va boshqa davlat mol-mulklariga tayanib, davlat topshiriqlari asosida va O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi doirasida amalga oshiradi.
Akademiyaning asosiy fondlarini, boshqa mol-mulkini ularga biriktirilgan yer maydonlari bilan Fanlar akademiyasining roziligisiz yoki qonunchilikda nazarda tutilmagan boshqa holatlarda begonalashtirishni yoki qayta qurishni amalga oshirish taqiqlanadi.
77. Fanlar akademiyasini mablag‘ bilan ta’minlashning asosiy manbai O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjetining mablag‘i hisoblanadi. Davlat budjetidan ajratilgan mablag‘lar fundamental va Amaliy tadqiqotlar o‘tkazish uchun yo‘llanadi va O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Prezidiumi orqali muassasalarga yetkaziladi. Ilmiy tadqiqotlar davlat fondlaridan, jamoat va xususiy jamg‘armalardan olinadigan mablag‘lar, shuningdek, manfaatdor buyurtmachilar bilan tuziladigan shartnomalar, bitimlar va kontraktlardan olinadigan mablag‘lar qo‘shimcha manbalar hisoblanadi.
78. Budjetdagi tashkilotlar, ilmiy-tadqiqot, xo‘jalik, tashqi iqtisodiy faoliyatdan, tashkilotlar va ayrim shaxslar badallaridan kelib tushadigan mablag‘lar, shu jumladan, xalqaro tashkilotning xayriya badallari va O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida nazarda tutilgan boshqa yo‘llar bilan olingan mablag‘lar Fanlar akademiyasining mulki hisoblanadi.
79. Fanlar akademiyasining davlat budjetidagi ilmiy-tadqiqot tashkilotlari kundalik va boshqa ishlarni bajarishda o‘z tasarruflaridagi asosiy fondlar va mol-mulkdan foydalanadilar.
80. Akademiyaning mol-mulki va mablag‘larini uning muassasalari va tashkilotlari o‘rtasida taqsimlash va ulardan foydalanish qoidalari amaldagi qonunchilik va Fanlar akademiyasi Nizomiga ko‘ra Fanlar akademiyasi Prezidiumi tomonidan amalga oshiriladi.
81. Akademiya va uning tashkilotlarining ilmiy-tadqiqot ishlarini tashkil etishda, kadrlarni tayyorlash va moddiy-texnika hamda ijtimoiy bazasini rivojlantirishda ilmiy-tadqiqot institutlari va davlat budjetidagi boshqa tashkilotlar xo‘jalik faoliyatlarini o‘z nizomlariga muvofiq yuritadilar va bu faoliyatdan olingan daromadlarni tasarruf qilish huquqiga ega bo‘ladilar.
82. Fanlar akademiyasining xo‘jalik hisobidagi muassasalari, birlashmalari, ilmiy-tadqiqot tashkilotlari o‘z xo‘jalik va tadbirkorlik faoliyatlarini shu faoliyatdan olinadigan mablag‘lar hisobiga amalga oshiradilar.
83. Fanlar akademiyasi Prezidiumi, tashkilotlari va muassasalari O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi asosida aksionerlik jamiyatlari va boshqa xo‘jalik birlashmalarining ta’sischisi va qatnashchisi bo‘lish huquqiga egadirlar. Ular shunday faoliyatdan, ilmiy ishlanmalar natijalaridan, shuningdek, kichik seriyadagi priborlarni, Fan salohiyatini ko‘p talab qiladigan asbob-uskunalarni, materiallarni, ilmiy-texnika va reklama-tijorat xizmatchilarini ichki va tashqi bozorda sotishdan olinadigan foydaga egalik qilish va tasarruf etish subyektlari hisoblanadilar.
84. Davlat budjetidan mablag‘ bilan ta’minlanadigan fundamental va amaliy tadqiqotlar natijalari Fanlar akademiyasi olimlari va ilmiy-tadqiqot muassasalarining mualliflik huquqini himoya qilish normalariga rioya etish asosida davlatga topshiriladi.
85. Akademiyaning ilmiy-tadqiqot muassasalari va boshqa tashkilotlarning ilmiy xodimlari va mutaxassislari shu tashkilotlarda yaratilgan intellektual mulk natijalariga nisbatan mualliflik huquqiga ega bo‘lgan subyektlar hisoblanadilar.
Fanlar akademiyasining muassasalari, tashkilotlari va boshqa bo‘linmalari shu muassasalar xodimlari bilan amaldagi qonunchilik asosida shartnomalar tuzish yo‘li bilan intellektual mulkka va uning obyektlariga (ilmiy tadqiqotlar, tajriba-konstruktorlik ishlanmalari, kashfiyotlar, sanoat namunalari, seleksiya-urug‘chilik yutuqlari va boshqalarga) egalik qilish huquqiga ega bo‘ladilar.
86. Fanlar akademiyasi o‘z mablag‘lari va o‘z muassasalarining xo‘jalik hamda tadbirkorlik faoliyatlaridan olinadigan daromadning bir qismi, shuningdek, jalb qilingan boshqa mablag‘lar hisobiga maxsus moliya va innovatsiya fondlarini (ilmiy-texnika va ijtimoiy rivojlantirish, olimlarni, innovatsiyalarni ijtimoiy himoyalash va boshqa fondlarni) tashkil etishi mumkin. Bunday fondlarni tashkil etish va ularning mablag‘larini sarflash tartibi Fanlar akademiyasi O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishuvga ko‘ra ishlab chiqqan maxsus Nizomga muvofiq amalga oshiriladi.
87. Fanlar akademiyasi olimlarning, adabiyot, madaniyat va san’at arboblarining qo‘lyozmalari va arxivlarini, shuningdek, o‘z muassasalarining fan tarixi uchun ahamiyatli bo‘lgan arxiv va boshqa materiallarini saqlash huquqiga ega.
88. Fanlar akademiyasi boshqa mamlakatlarning ilmiy muassasalari, oliy o‘quv yurtlari, kutubxonalari, muzeylari, nashriyotlari va muassasalari bilan matbaa nashrlarini ayirboshlash huquqiga ega.
89. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Nizomi Akademiya Umumiy majlisi tomonidan qabul qilinadi va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi. Fanlar akademiyasining Ustavi tasdiqlangan kundan boshlab kuchga kiradi.
90. Nizomni o‘zgartirish Umumiy majlisining ko‘pchilik ovozi bilan — Fanlar akademiyasi Umumiy majlisi a’zolari ro‘yxatdagi tarkibining kamida uchdan ikki qismi ovozi bilan qabul qilingan qaroriga muvofiq amalga oshiriladi. Bu o‘zgartirishlar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.