Respublikada ulgurji va birja savdosi korxonalari faoliyati uchun zarur huquqiy asos yaratilgan, zamonaviy axborot texnologiyalari joriy etilgan holda chakana savdo tarmoqlari jadal rivojlanmoqda, tadbirkorlik subyektlarining moddiy-texnik resurslardan foydalanishi kengaymoqda.
Shu bilan birga, tovar bozorlarining hozirgi holati, ulgurji va birja savdosining rivojlanish darajasi zamonaviy talablarga javob bermaydi. Savdo aylanmasining kengayishiga, ichki bozorni va ishlab chiqaruvchilarni zarur tovarlar bilan ta’minlashga hamda respublikada ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni eksport qilishga to‘sqinlik qilayotgan bir qator muammolar mavjud, xususan:
ulgurji savdoning rivojlanishi, keyinchalik qayta ishlash uchun yarim tayyor mahsulotlarni va sanoat mahsulotlarini, “biznes uchun — biznes” (B2B) tamoyili bo‘yicha boshqa tovarlarni yetkazib berish tizimi darajasining pastligi xo‘jalik yurituvchi subyektlar tranzaksiya xarajatlarining oshishiga va ular tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning tashqi bozorlarda raqobatbardoshligi pasayishiga olib kelmoqda;
tadbirkorlarni, ayniqsa, qishloq xo‘jaligi tovar ishlab chiqaruvchilarini bozor narxlarining noqulay o‘zgarishi oqibatlaridan muhofaza qilish imkonini beruvchi fyucherslar, hosila moliyaviy vositalar va birja tovarlari savdosi boshqa zamonaviy mexanizmlarining sust joriy etilishi natijasida operatsiyalar hajmi va savdoga chiqariladigan tovarlar turlari cheklanmoqda;
savdo subyektlarining ustav kapitalida davlat ulushining yuqoriligi, chakana savdo va xizmat ko‘rsatish sohalarida eskirgan cheklovlarning saqlanib qolinayotganligi mazkur sohalarda raqobat muhitining izchil rivojlanishiga to‘sqinlik qilmoqda;
tovar ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilarni, shu jumladan, xorijiy iste’molchilarni mamlakatda ishlab chiqarilayotgan talab yuqori bo‘lgan mahsulotlar turlari va hajmlari to‘g‘risida xabardor qilishga doir ishlarning tizimli yo‘lga qo‘yilmaganligi respublika ichida, shuningdek, xorijiy ishlab chiqaruvchilar bilan ishlab chiqarish kooperatsiyasining rivojlanishiga to‘sqinlik qilmoqda.
Savdo mexanizmlarini yanada takomillashtirish, tovarlar bozorida sog‘lom raqobat muhitini rivojlantirish, shuningdek, tadbirkorlik subyektlari faoliyatining samaradorligini oshirish va xarajatlarini kamaytirish, ular tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning raqobatbardoshligini ta’minlash uchun shart-sharoitlar yaratish maqsadida:
1. O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligi hamda Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasining:
ulgurji savdoni amalga oshirish faoliyatini litsenziyalash va savdo korxonalarini soliqqa tortishning maxsus tartibini;
aksiz solig‘i solinadigan tovarlarning ayrim turlarini (avtomobil, o‘simlik yog‘i va boshqalar) sotishdan tushadigan tushumlar hisobini yuritish va undan foydalanishning maxsus tartibini;
Oldingi tahrirga qarang.
davlat ulushi 50 foizdan kam bo‘lgan korxonalar kontragentlari bilan o‘zaro munosabatlarda kechiktirilgan debitorlik qarzlar uchun sanksiyalarni, tashqi savdo shartnomalari bo‘yicha qarzlar bundan mustasno;
(1-band “a” kichik bandining beshinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 24-oktabrdagi PF-5856-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 25.10.2019-y., 06/19/5856/3956-son)
davlat ulushi 50 foizdan kam bo‘lgan korxonalar bilan shartnomalar bo‘yicha ichki bozorda oldindan 15 foiz to‘lovni amalga oshirishga doir talabni;
Oldingi tahrirga qarang.
kelishishning xabardor qilish tartibini joriy etgan holda, mahsulotlarni birja savdosiga chiqarish jadvallarini O‘zbekiston Respublikasi Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi bilan kelishishning amaldagi tartibini;
(1-band “a” kichik bandining sakkizinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-noyabrdagi PF-5870-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 09.11.2019-y., 06/19/5870/4010-son)
moliyaviy iste’mol kreditini ishlab chiqaruvchidan yoki realizatsiya qiluvchi tashkilotdan faqat O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan iste’mol tovarlari (xizmatlari)ni sotib olish uchun berish to‘g‘risidagi talablarni bekor qilish;
tovar-xomashyo birjalariga birjada sotiladigan mahsulotlarni saqlash va logistika qilish, shuningdek, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini ishlab chiqish va joriy etish bo‘yicha shu’ba xo‘jalik birlashmalarini tuzish;
import bo‘yicha olib kelingan yuqori likvidli mahsulot turlarini, egalarining xohishiga ko‘ra, ichki bozorda, shu jumladan, birja savdolarida cheklovlarsiz sotish;
birja savdolarida xarid qilingan yuqori likvidli mahsulotlar, xomashyo va materiallar turlarini sotuvchi tomonidan chiqarib yuborish to‘lov muddatidan kelib chiqqan holda birjalarning elektron tizimi orqali qat’iy belgilanadigan muddatlar va navbatlar bo‘yicha amalga oshirish tartibini belgilash;
v) 2018-yil 1-noyabrdan boshlab naqd pul tushumini topshirish va undan foydalanishning quyidagilarni:
Oldingi tahrirga qarang.
bazaviy hisoblash miqdorining 20 baravaridan ortiq miqdorda kunlik o‘rtacha naqd pul tushumi bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi subyektlar naqd pulni bank kassalariga inkassatsiya xizmatlari orqali yoki mustaqil ravishda kunlik topshirish imkoniyati;
(1-band “v” kichik bandining ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 13-dekabrdagi PF-5894-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 14.12.2019-y., 06/19/5894/4161-son)
ushbu kichik bandning ikkinchi xatboshida ko‘rsatilgan miqdordan kam bo‘lgan kunlik o‘rtacha naqd pul tushumiga ega xo‘jalik yurituvchi subyektlar naqd pulni bank kassalariga inkassatsiya xizmatlari orqali o‘zlari belgilagan davrlarda yoki mustaqil ravishda topshirishi imkoniyati;
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda muqobil inkassatsiya xizmatlarini tashkil etgan holda naqd pul tushumini faqat O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining inkassatsiya xizmati orqali topshirishni bekor qilish;
yuridik shaxslar, shuningdek, yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan naqd pulsiz hisob-kitoblarni oldi-sotdi shartnomalarini tuzmasdan invoys (hisob-faktura) berish orqali korporativ bank kartochkalaridan foydalangan holda amalga oshirilishini nazarda tutuvchi tartibini joriy etish haqidagi takliflariga rozilik berilsin.
Oldingi tahrirga qarang.
g) ulgurji savdo korxonalariga o‘zining firma do‘konlari orqali naqd pulga mayda ulgurji va chakana savdoni amalga oshirishga nazorat-kassa mashinalaridan foydalanish va naqd tushumni belgilangan tartibda inkassatsiya qilish (banklarga topshirish) sharti bilan ruxsat berilsin.
(1-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 30-apreldagi PF-6218-sonli Farmoniga asosan “g” kichik band bilan to‘ldirilgan — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.04.2021-y., 06/21/6218/0398-son)
xalqaro to‘lov tizimi orqali to‘langan holda butunjahon Internet tarmog‘i orqali bitta invoys bo‘yicha 5 ming AQSh dollarigacha tovar (xizmat)larni eksport qilishda xaridor bilan yozma shartnoma tuzish talab etilmaydi va barcha yuridik va jismoniy shaxslarga umumqabul qilingan xalqaro amaliyotga muvofiq hisobot yuritgan holda Tashqi savdo operatsiyalarining yagona elektron axborot tizimiga axborot kiritmasdan hamda pochta aloqa xizmatlari ko‘rsatish qoidalariga muvofiq yukning bojxona deklaratsiyasini rasmiylashtirmasdan amalga oshirishga ruxsat etiladi;
2019-yil 1-yanvardan boshlab tovar-xomashyo birjasi a’zolarining daromadlariga qimmatli qog‘ozlar bozorida brokerlik faoliyatini amalga oshiruvchi yuridik shaxslar uchun belgilangan soliqqa tortish shartlari tatbiq etiladi;
jismoniy shaxslarga umumiy qiymati 5 ming AQSh dollaridan ko‘p bo‘lmagan tovarlarni bojxona deklaratsiyasi taqdim etmasdan O‘zbekiston Respublikasidan olib chiqishga ruxsat etiladi.
3. O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi huzurida 38 nafar shtat birligidan iborat Tarmoq bozorlari va eksportga yo‘naltirilgan ishlab chiqarish tadqiqotlari markazi davlat muassasasi shaklida tashkil etilsin va uning asosiy vazifalari etib quyidagilar belgilansin:
respublikada ishlab chiqariladigan va import qilinadigan mahsulotlar (tovarlar va xizmatlar) nomenklaturasi va turlari to‘g‘risida xo‘jalik yurituvchi subyektlarga axborot berish uchun muntazam yangilanib boriladigan elektron-axborot portalini yaratish;
ichki ishlab chiqarish quvvatlari, tovarlarga bo‘lgan talab va taklifning hajmlari, shuningdek, ishlab chiqariladigan va iste’mol qilinadigan mahsulotga ichki bozorda narxlarning o‘zgarishi haqidagi ma’lumotlar bazasini shakllantirish;
tovar bozorlaridagi narxlar, talab va takliflarning o‘zgarishi dinamikasini tahlil va monitoring qilish hamda shu asosida tegishli takliflar tayyorlash;
tarmoq bozorlar konyunkturasini respublika va hududlar kesimida kompleks o‘rganish, ularning muvozanatli rivojlanishi to‘g‘risida takliflar tayyorlash.
4. O‘zbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‘mitasi ikki oy muddatda:
O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi va Iqtisodiyot vazirligi bilan birgalikda respublikaning barcha hududlarida seminarlar o‘tkazsin va xo‘jalik yurituvchi subyektlarga birja va ulgurji savdo faoliyatini tashkil etish bo‘yicha zarur amaliy yordam ko‘rsatilishini ta’minlasin;
manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda “O‘zbekiston respublika tovar-xomashyo birjasi” AJning ustav kapitalidagi davlat ulushini “Toshkent” respublika fond birjasida birlamchi (IPO) va ikkilamchi (SPO) ommaviy takliflar berish orqali sotish bo‘yicha Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin.
5. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi bir oy muddatda MDHga a’zo davlatlarning monopoliyaga qarshi kelishilgan siyosatini amalga oshirish to‘g‘risidagi Shartnomani belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi tomonidan ratifikatsiya qilish bo‘yicha takliflarni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasiga kiritsin.
6. O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi ommaviy axborot vositalarida ushbu Farmon qoidalari va tadbirkorlik subyektlari uchun yaratilgan qo‘shimcha imkoniyatlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarning keng yoritilishini ta’minlasin.
7. O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi tegishli vazirliklar va idoralar bilan birgalikda ikki oy muddatda o‘zlari qabul qilgan normativ-huquqiy hujjatlarni ushbu Farmonga muvofiqlashtirsin.
8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ayrim hujjatlariga 2-ilovaga muvofiq o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilsin.
9. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri A.N. Aripov, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi rahbari Z.Sh. Nizomiddinov, O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari — moliya vaziri J.A. Qo‘chqorov, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti maslahatchisining birinchi o‘rinbosari B.M. Mavlonov va O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti maslahatchisining o‘rinbosari G.K. Saidova zimmasiga yuklansin.
Oldingi tahrirga qarang.
(1-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 14-sentabrdagi PF-6313-sonli Farmoniga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 15.09.2021-y., 06/21/6313/0871-son)
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Tashqi bozorlarda mahalliy tovarlar eksport qilinishini rag‘batlantirish va raqobatdoshligini ta’minlash yuzasidan qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2017-yil 15-dekabrdagi PF-5286-son Farmoni 1-ilovasining rus tilidagi matnida:
“ | 2. | Myaso i piщevie myasnie subprodukti | 0201-0210 (krome 0203, 0207, myasa oslov, mulov ili loshakov po subpozitsiyam 0205 00, piщevix subproduktov sviney, oslov, mulov ili loshakov po kodam 0206 30 000 — 0206 80 910 0, 0206 90 910 0, 0208 10, a takje 0208 50 000 0, 0208 90 700 0, 0210 11 — 0210 19, 0210 99 410 0, 0210 99 490 0, | ”; |
“ | 11. | Kokoni shelkopryada, prigodnie dlya razmativaniya, shelk-sirets (nekrucheniy) | 5001 00 000 0, 5002 00 000 0 | ”. |
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligini yanada ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 16-yanvardagi PF-5303-son Farmonida:
a) 9-bandidagi “2019-yil 1-yanvarga qadar” so‘zlari “2020-yil 1-yanvarga qadar” so‘zlari bilan almashtirilsin;
nomidagi “2019-yil 1-yanvarga qadar” so‘zlari “2020-yil 1-yanvarga qadar” so‘zlari bilan almashtirilsin;
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “To‘qimachilik sanoati korxonalarini jadal rivojlantirishni rag‘batlantirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2011-yil 28-martdagi PQ-1512-son qarorining rus tilidagi matnida 1-band quyidagi mazmundagi xatboshi bilan to‘ldirilsin:
“Rasprostranit deystviye punkta 6 postanovleniya Kabineta Ministrov ot 25-marta 2004 g. № 141 po otnosheniyu ko vsem subyektam predprinimatelstva”.
Oldingi tahrirga qarang.
(5-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 27-sentabrdagi PF-6075-sonli Farmoniga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 28.09.2020-y., 06/20/6075/1330-son)
6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Mamlakat iqtisodiyotining tarmoqlarini talab yuqori bo‘lgan mahsulot va xomashyo turlari bilan barqaror ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 17-yanvardagi PQ-3479-son qarorida:
“2020-yil 1-yanvarga qadar muddatga ichki iste’mol bozorlarida, shu jumladan, birja savdolarida egalarining ixtiyoriga ko‘ra cheklovlarsiz sotilishi mumkin bo‘lgan hamda import qilishda bojxona to‘lovlarini to‘lash bo‘yicha imtiyoz beriladigan (bojxona rasmiylashtiruvi uchun yig‘imlar bundan mustasno) mahsulot, xomashyo va materiallar ro‘yxati 3-ilovaga muvofiq ma’qullansin”;
7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Jismoniy shaxslar tomonidan bojxona chegarasi orqali tovarlarning olib o‘tilishini yanada tartibga solish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 6-fevraldagi PQ-3512-son qarorining rus tilidagi matnida 1-band “v” kichik bandidagi “3 000 (tri tisyachi) dollarov SShA” so‘zlari “5 000 (pyat tisyach) dollarov SShA” so‘zlari bilan almashtirilsin.
8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Elektron tijoratni jadal rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 14-maydagi PQ-3724-son qarorining 1-bandi beshinchi xatboshi quyidagi tahrirda bayon etilsin:
“xalqaro to‘lov tizimi orqali to‘langan holda butunjahon Internet tarmog‘i orqali bitta invoys bo‘yicha 5 ming AQSh dollarigacha tovar (xizmat)larni eksport qilishda xaridor bilan yozma shartnoma tuzish talab etilmaydi va barcha yuridik va jismoniy shaxslarga umumqabul qilingan xalqaro amaliyotga muvofiq hisobot yuritgan holda Tashqi savdo operatsiyalarining yagona elektron axborot tizimiga axborot kiritmasdan hamda pochta aloqa xizmatlari ko‘rsatish qoidalariga muvofiq yukning bojxona deklaratsiyasini rasmiylashtirmasdan amalga oshirishga ruxsat etiladi”.