LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 15-yanvardagi 29-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish to‘g‘risida” 2017-yil 21-apreldagi PF-5024-son Farmoniga va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi faoliyatini ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2017-yil 21-apreldagi PQ-2915-son qaroriga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining Chiqindilarning hosil bo‘lishi, to‘planishi, saqlanishi, tashilishi, utilizatsiya qilinishi, qayta ishlanishi, ko‘milishi va realizatsiyasini nazorat qilish inspeksiyasi faoliyatining huquqiy asoslarini tashkil etish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining Chiqindilarning hosil bo‘lishi, to‘planishi, saqlanishi, tashilishi, utilizatsiya qilinishi, qayta ishlanishi, ko‘milishi va realizatsiyasini nazorat qilish inspeksiyasi to‘g‘risidagi Nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi ikki oy muddatda Chiqindilarning hosil bo‘lishi, to‘planishi, saqlanishi, tashilishi, utilizatsiya qilinishi, qayta ishlanishi, ko‘milishi va realizatsiyasini nazorat qilish inspeksiyasi hamda uning hududiy inspeksiyalari tegishli tajribaga ega bo‘lgan malakali mutaxassislar bilan to‘ldirilishini ta’minlasin.
3. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi raisi B.T.Qo‘chqorov zimmasiga va Sog‘liqni saqlash, ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish, jismoniy tarbiya va sport masalalari axborot-tahlil departamentiga yuklansin.
1. Ushbu Nizom O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining Chiqindilarning hosil bo‘lishi, to‘planishi, saqlanishi, tashilishi, utilizatsiya qilinishi, qayta ishlanishi, ko‘milishi va realizatsiyasini nazorat qilish inspeksiyasining (keyingi o‘rinlarda Inspeksiya deb ataladi) maqomi, asosiy vazifalari, funksiyalari, huquqlari va mas’uliyatini belgilaydi.
2. Inspeksiya O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi (keyingi o‘rinlarda — Davlat ekologiya qo‘mitasi deb ataladi) markaziy apparatining tarkibiy bo‘linmasi hisoblanadi.
3. Chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirishda qonun hujjatlari talablari bajarilishi yuzasidan Davlat ekologiya qo‘mitasiga yuklangan nazorat vazifalari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyatlar va Toshkent shahar Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish boshqarmalari apparatlaridagi Inspeksiya xamda hududiy inspeksiyalar (keyingi o‘rinlarda hududiy inspeksiyalar deb ataladi), shuningdek shaharlar va tumanlarga biriktirilgan davlat inspektorlari tomonidan amalga oshiriladi.
4. Inspeksiya o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlariga, Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, ushbu Nizomga, shuningdek boshqa qonun hujjatlariga amal qiladi.
5. Inspeksiya o‘ziga yuklatilgan vazifalarga muvofiq chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasida maxsus vakolatli davlat organlarining, shuningdek chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasida jismoniy va yuridik shaxslarning faoliyatini muvofiqlashtiradi.
6. Inspeksiya o‘z faoliyatini boshqa davlat boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, nodavlat notijorat tashkilotlar, boshqa jismoniy va yuridik shaxslar bilan o‘zaro hamkorlikda amalga oshiradi.
davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari, shaharlar va tumanlar obodonlashtirish boshqarmalaridagi maxsus sanitariya jihatidan tozalash korxonalari, “Toza hudud”, “Maxsustrans” davlat unitar korxonalari faoliyati yuzasidan, shuningdek jismoniy va yuridik shaxslarning chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi qonun hujjatlariga rioya etish borasidagi faoliyatining davlat nazoratini amalga oshirish;
chiqindilarni yig‘ish punktlarini tashkil etish, ularni o‘z vaqtida olib chiqish, ruxsat etilmagan chiqindixonalarning paydo bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik, chiqindi poligonlarini boshqarish, ularni utilizatsiya qilish, qayta ishlash, ko‘mish va realizatsiya qilishni belgilangan tartibda nazoratga olishni tashkil etish;
chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish, ularni ko‘mish va utilizatsiya qilish joylarining davlat kadastrini yuritish bilan bog‘liq ma’lumotlarni to‘plash hamda tahlil qilish;
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari va nodavlat notijorat tashkilotlarga jamoatchilik ekologik nazoratini amalga oshirishida yordam ko‘rsatish;
chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi qonun hujjatlariga rioya etmaganlikda aybdor bo‘lgan shaxslarga nisbatan jarima sanksiyalarini qo‘llash orqali ma’muriy javobgarlikka tortish.
a) davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari, shaharlar va tumanlar obodonlashtirish boshqarmalaridagi maxsus sanitariya jihatidan tozalash korxonalari, “Toza hudud”, “Maxsustrans” davlat unitar korxonalari faoliyati yuzasidan, shuningdek jismoniy va yuridik shaxslarning chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi qonun hujjatlariga rioya etish borasidagi faoliyati ustidan davlat nazoratini amalga oshirish sohasida:
chiqindilar hajmlari va hosil bo‘lish uchastkalari bo‘yicha birlamchi hisobga olish hujjatlarini yuritadi;
foydalanilgan, zararsizlantirilgan, boshqa tashkilotlarga berilgan yoki boshqa tashkilotlardan olingan shuningdek o‘zida yoki chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi ixtisoslashtirilgan obyektlarda joylashtirilgan chiqindilar hajmlari hisobini yuritadi;
chiqindilarning atrof muhitga ehtimoliy zararli ta’siri darajalari bo‘yicha ularning xavflilik darajasi to‘g‘ri aniqlanganligini baholaydi;
ekologik vaziyat yomonlashuvi, noqonuniy chiqindixonalar yuzaga kelishini oldini olish uchun joylarda sanitariya jihatidan tozalash tashkilotlari tomonidan chiqindilar o‘z vaqtida olib chiqib ketilishi ustidan muntazam ravishda nazorat olib boradi;
chiqindilarni to‘plash, saqlash, tashish, utillashtirish, qayta ishlash, ko‘mish va realizatsiya qilishga ixtisoslashgan tashkilotlarning moddiy-texnika ta’minoti, ular malakali kadrlar bilan to‘ldirilganligi holati monitoringini olib boradi va tahlil qiladi;
chiqindilarning paydo bo‘lishi va joylashtirilishining ekologik normativlarini belgilashda qatnashadi, chiqindilarning paydo bo‘lishiga belgilanayotgan normativlarga va chiqindilarni joylashtirish obyektlariga rozilik beradi;
chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish, shu jumladan chiqindilarning ayrim toifalarini (xavflilarini) to‘plash va ularni sanoat chiqindilarining maxsus poligonlariga olib chiqishning tartib va qoidalariga rioya etilishi nazoratini olib boradi;
hisob-kitoblarning haqqoniyligi va to‘g‘riligini tekshiradi, chiqindilarni joylashtirganlik uchun kompensatsiya to‘lovlarining o‘z vaqtida to‘lanishi va undirilishini ta’minlash uchun belgilangan tartibda choralar ko‘radi;
kam chiqitli va chiqitsiz texnologik jarayonlarni, chiqindilardan foydalanish, ularni zararsizlantirish va qayta ishlash texnologiyalarini joriy qilishga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar bajarilishining nazoratini olib boradi;
b) chiqindilarni yig‘ish shoxobchalarini belgilangan tartibda barpo etish, chiqindilarni o‘z vaqtida olib chiqib ketish, noqonuniy chiqindixonalar yuzaga kelishiga yo‘l qo‘ymaslik, poligonlarni boshqarish, shuningdek chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan nazoratni tashkil etish sohasida:
chiqindilarni to‘plash, saqlash, tashish, utillashtirish va qayta ishlashni amalga oshiruvchi jismoniy va yuridik shaxslar faoliyatini muvofiqlashtiradi;
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda reyd tartibidagi ekologik nazoratni o‘tkazadi, joylarda noqonuniy chiqindixonalarni aniqlash, ularni bartaraf etish choralarini ko‘rgan holda, muntazam ravishda monitoring olib boradi;
kadastr ma’lumotlaridan foydalangan holda, chiqindilarni ko‘mish va utillashtirish joylarining inventarizatsiyasi, hisobi va baholanishini o‘tkazadi;
chiqindilarni to‘plash, saqlash, utillashtirish, qayta ishlash, ko‘mish joylaridagi, shuningdek ularni tashish yo‘nalishlaridagi atrof muhit holati kuzatuvlarini amalga oshiradi, atrof muhit ifloslanishiga olib kelishi hamda aholining hayoti va sog‘lig‘iga tahdid solishi mumkin bo‘lgan vaziyatlarni aniqlaydi va bartaraf etadi;
vazirliklar va idoralarga, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlariga, jismoniy va yuridik shaxslarga chiqindilarni to‘plash, saqlash, tashish, utillashtirish, qayta ishlash, ko‘mish va realizatsiya qilish borasida metodik yordam ko‘rsatadi;
v) chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish, ularni ko‘mish va utillashtirish joylari davlat kadastrini yuritish bilan bog‘liq ma’lumotlarni to‘plash va tahlil qilish sohasida:
chiqindilarni ko‘mish va utillashtirish joylari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni to‘plash, qayta ishlash, saqlash va tahlil qilishni, chiqindilarni ko‘mish va utillashtirish joylarining davlat kadastrini yuritgan holda amalga oshiradi;
tadbirkorlik subyektlari tomonidan, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasida taqdim etiladigan davlat statistika hisobotlarining O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi tomonidan tasdiqlanadigan shaklga muvofiq haqqoniyligini aniqlaydi;
hosil bo‘layotgan chiqindilar miqdori va xavflilik darajasini kamaytirish imkoniyat va usullarini aniqlash maqsadida mavjud texnologiyalar tahlilini amalga oshiradi;
chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlar, davlat dasturlari va boshqa dasturlarni ishlab chiqishda ishtirok etadi;
mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlariga taqdim etish uchun hududlarning sanitariya-ekologik xavfsizligini ta’minlash hamda chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasida qonun hujjatlariga rioya etish yuzasidan takliflar tayyorlashda ishtirok etadi;
aholi punktlarini maxsus sanitariya jihatidan tozalash korxonalari faoliyatlari va shaharlar (tumanlar) hududlarining sanitar-ekologik holati yuzasidan Qo‘mitaning hay’at yig‘ilishlarida ko‘rib chiqish uchun masalalar va takliflar kiritadi;
chiqindilarni zararsizlantirish, qayta ishlash va utillashtirishning mavjud va istiqbolli texnologiyalari bo‘yicha, chiqindilarni qayta ishlash va utillashtirish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasida xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar, shuningdek tariflarga oid ma’lumotlarning yagona elektron bazasini yuritadi;
profilaktika va tushuntirish tadbirlari doirasida davlat organlari, nodavlat notijorat tashkilotlar va aholining chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi vaziyat haqida xabardorligini ta’minlaydi.
g) fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari va nodavlat notijorat tashkilotlarga jamoat ekologik nazoratini amalga oshirishda ko‘maklashish sohasida:
chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish masalalari bo‘yicha ommaviy axborot vositalari va ko‘rgazmaviy targ‘ibot orqali, seminar, ma’ruza va tushuntirish suhbatlarini o‘tkazish orqali profilaktika ishlarini o‘tkazish;
davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, nodavlat notijorat tashkilotlar bilan birgalikda, ommaviy axborot vositalarini jalb qilgan holda aholining chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish masalalaridan xabardorligini oshirish chora-tadbirlarini amalga oshiradi;
joylarda chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi ishlarning ahvolini o‘rganish yuzasidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qo‘shma sayyor tadbirlar o‘tkazadi;
chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish tizimini muvofiqlashtirish va takomillashtirish Respublika komissiyasining qarorlari, ko‘rsatmalari va tavsiyalarini bajaradi;
jismoniy va yuridik shaxslarning chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi huquqbuzarliklar haqidagi murojaatlarini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ko‘rib chiqadi;
d) chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirishda qonun hujjatlari talablariga rioya etmaganlikda aybdor bo‘lgan shaxslarga nisbatan ma’muriy choralarni qo‘llash sohasida:
aniqlangan huquqbuzarlik holatlari yuzasidan, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, sanitariya jihatidan tozalash tashkilotlariga, jismoniy va yuridik shaxslarga ularni bartaraf etishga qaratilgan ko‘rsatmalar kiritadi;
qonun hujjatlarida nazarda tutilgan ta’sir choralarini ko‘radi, belgilangan tartibda ma’muriy javobgarlikka tortadi.
9. Inspeksiya o‘ziga yuklangan asosiy vazifalar va funksiyalarni bajarish uchun quyidagi huquqlarga ega:
o‘z vakolati doirasida hamda qonun hujjatlarda belgilangan tartibda davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, shuningdek jismoniy va yuridik shaxslarning chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish masalalaridagi faoliyati ustidan, shu jumladan jamoat joylari, aholi yashash mavzelari va mahallalar, o‘rmon va suv fondi yerlari hududlarida nazoratni amalga oshirish;
ushbu sohada faoliyat yurituvchi tashkilotlar rahbarlarining chiqindilarni to‘plash, saqlash, tashish, utillashtirish, qayta ishlash, ko‘mish va realizatsiya qilish masalalari bilan bog‘liq axborot va hisobotlarini eshitish;
chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish masalalari bo‘yicha normativ-huquqiy hujjatlarni takomillashtirish yuzasidan takliflar kiritish;
atrof muhit holatini baholash va uni sog‘lomlashtirish chora-tadbirlarini ishlab chiqish uchun, shuningdek chiqindilarni to‘plash, saqlash, tashish, utillashtirish, qayta ishlash va ko‘mish joylarida tabiatni muhofaza qilish qonunchiligi buzilganligi natijasida atrof muhitga yetkazilgan zararni aniqlash bo‘yicha ilmiy-texnik, ekspertlik guruhlar va komissiyalarni tashkil etish;
chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirishga doir normativ-huquqiy hujjatlar, davlat dasturlari va boshqa dasturlar loyihalarini ishlab chiqishga, davlat ekologik ekspertizasini o‘tkazishga, ekologik bilimlarni targ‘ib qilishga va boshqa masalalarni hal qilishda ilmiy-tadqiqot, loyiha, konstruktorlik tashkilotlari, oliy ta’lim muassasalari, shuningdek alohida olimlar va mutaxassislarni belgilangan tartibda jalb qilish yuzasidan takliflar kiritish;
korxonalar, tashkilotlar, inshootlar va boshqa obyektlar tomonidan, odamlarning sog‘lig‘iga yoki yashash sharoitlariga, tabiiy resurslarga, muhofaza etiladigan tabiiy hududlarga zararli ta’sir ko‘rsatilgan hollarda yoki bunday ta’sir tahdidi paydo bo‘lganda, bunday obyektlar faoliyatini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda cheklash, to‘xtatib turish, to‘xtatish va (yoki) sohasini o‘zgartirish choralarini ko‘rish;
davlat organlaridan, yuridik va jismoniy shaxslardan chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish masalalariga doir ma’lumotlarni belgilangan tartibda so‘rash va olish;
chiqindilar bilan ifloslanish natijasida atrof muhitga yetkazilgan zararni qoplash yuzasidan yuridik va jismoniy shaxslarga nisbatan belgilangan tartibda da’volar qo‘zg‘ash;
mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, tashkilotlar, yuridik va jismoniy shaxslarga, chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasida aniqlangan huquqbuzarliklarni bartaraf etish yuzasidan Qo‘mita nomidan ko‘rsatmalar berish.
10. Inspeksiya o‘ziga yuklangan vazifalar va funksiyalarning samarali bajarilishi, chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirishga doir masalalar xolisona ko‘rib chiqilishi uchun mas’uldir.
11. Inspeksiyaga Davlat ekologiya qo‘mitasi raisi tomonidan lavozimga tayinlanadigan va lavozimdan ozod etiladigan boshliq rahbarlik qiladi.
o‘z vakolatiga kiradigan masalalar bo‘yicha qarorlar qabul qiladi va Inspeksiyaga yuklangan vazifalar va funksiyalarning bajarilishi uchun shaxsan javob beradi;
Inspeksiyaning barcha xodimlari tomonidan bajarilishi majburiy bo‘lgan ko‘rsatmalar beradi va ular ijrosi nazoratini tashkil etadi;
Davlat ekologiya qo‘mitasi raisiga Inspeksiya xodimlarini lavozimga tayinlash va lavozimdan ozod qilish haqida takliflar kiritadi;
14. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish qo‘mitasi apparatidagi, shuningdek viloyatlar va Toshkent shahri Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish boshqarmalari apparatlaridagi hududiy inspeksiyalar o‘z faoliyatini Qoraqalpog‘iston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyatlar va Toshkent shahri Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish boshqarmalarining rahbarligi ostida amalga oshiradi.
Hududiy inspeksiyalar boshliqlari Davlat ekologiya qo‘mitasi bilan kelishilgan holda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyatlar va Toshkent shahri Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish boshqarmalari rahbarlarining buyruqlari bilan lavozimga tayinlanadi va lavozimdan ozod etiladi.
15. Davlat ekologiya qo‘mitasi markaziy apparatidagi Inspeksiya, hududiy inspeksiyalar xodimlari ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat inspektorlari bo‘lib, quyidagi huquqlarga ega:
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tasdiqlangan yagona namunadagi formali kiyim-bosh kiyish va farqlovchi belgilarga ega bo‘lish;
Davlat ekologiya qo‘mitasi nomidan ma’muriy huquqbuzarlik haqidagi ishlarni ko‘rib chiqish va jarimaga tortish kabi ma’muriy choralarni qo‘llash;
chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasidagi qonun hujjatlariga rioya etish masalalari bo‘yicha tadbirkorlik subyektlarining faoliyatini rejali va qisqa muddatli tekshirishda ishtirok etish;
sanitariya jihatidan tozalash korxonalari tomonidan chiqindilar o‘z vaqtida olib chiqib ketilishi jadvaliga rioya etilishi yuzasidan nazoratni amalga oshirish;
chiqindi poligonlari faoliyatini sanitariya-ekologik talablarga muvofiq tashkil etish va bajarilish nazoratini ta’minlash;
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari bilan birgalikda aholi va yuridik shaxslar orasida profilaktik va axborot-ma’rifiy ishlarni olib borish;
chiqindi yig‘ish punktlari va qattiq maishiy chiqindilar poligonlarini joylashtirish uchun yerlarni tanlash va ajratish bo‘yicha komissiyalar ishida ishtirok etish;
tuman (shahar) miqyosida chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirishning butun sikli bo‘yicha monitoring olib borish;
chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish sohasida huquqbuzarliklarni aniqlash bo‘yicha jamoat ekologik nazorati inspektorlari bilan o‘zaro aloqa qilish.