Keyingi tahrirga qarang.
LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 12-sentabrdagi PQ-3270-sonli “Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va barqarorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bank tizimini yanada erkinlashtirish va isloh qilish borasidagi chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2000-yil 21-martdagi PF-2564-son Farmonini bajarish hamda tijorat banklarining kichik va o‘rta biznesni, xususiy tadbirkorlarni rivojlantirishda faol qatnashishini yanada rag‘batlantirish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
Keyingi tahrirga qarang.
Tijorat banklari tomonidan tayyorlov tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizom 1-ilovaga muvofiq;
Keyingi tahrirga qarang.
Tijorat banklari tomonidan kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlariga, dehqon va fermer xo‘jaliklariga Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi hisobidan kredit berish tartibi to‘g‘risidagi Nizom 2-ilovaga muvofiq;
Keyingi tahrirga qarang.
Tijorat banklari tomonidan Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasini shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom 3-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
tijorat banklarining Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi resurslarini ko‘paytirishga yo‘naltiriladigan va Jamg‘armaning berilgan kreditlari hisobiga olingan daromadlari daromad (foyda) solig‘idan 5 yil muddatga ozod qilinadi;
Keyingi tahrirga qarang.
tijorat banklarining daromad (foyda) solig‘ini hisoblab chiqarishda soliq solinadigan baza jismoniy shaxslarni muddatli omonatlari (depozitlari)ning ko‘paygan summasiga kamayadi, bunda bo‘shaydigan mablag‘lar yuqorida ko‘rsatilgan omonatlar bo‘yicha foiz stavkalarini oshirishga maqsadli yo‘naltirilishi shart.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
3. Belgilansinki, tayyorlov tashkilotlari rahbarlari qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilish uchun bankdan olingan naqd puldan maqsadli foydalanilishi uchun shaxsan javob beradilar.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi, Moliya vazirligi, Markaziy bank, tijorat banklari belgilangan tartibda joylarda tekshirishlar o‘tkazish chog‘ida tayyorlov tashkilotlarining naqd pullardan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilish uchun foydalanishini tekshirsinlar.
Keyingi tahrirga qarang.
4. O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi Markaziy bank, Moliya vazirligi, boshqa manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda bir oy muddatda:
amaldagi qonun hujjatlariga ushbu qarordan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin;
Pul-kredit siyosati bo‘yicha Respublika komissiyasi ilgari qabul qilingan qarorlarni ushbu qarorga muvofiqlashtirsin.
Vazirlar Mahkamasining “Muomaladagi naqd pullarni kamaytirishga oid chora-tadbirlar to‘g‘risida” 1994-yil 11-iyuldagi 356-son qarorining 3-bandi;
Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim qarorlariga qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida” 1997-yil 22-sentabrdagi 447-son qarori 1-bandining “a”, “b” va “v” kichik bandlari;
Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 7-avgustdagi 342-47-son qarori o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
6. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining birinchi o‘rinbosari B.S. Hamidov va O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki raisi F.M. Mullajonov zimmasiga yuklansin.
1. Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bank tizimini yanada erkinlashtirish va isloh qilish borasidagi chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2000-yil 21-martdagi PF-2564-son Farmonini bajarish yuzasidan ishlab chiqilgan va bevosita ishlab chiqaruvchilardan — aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan (keyingi o‘rinlarda — Mahsulot yetkazib beruvchilar deb ataladi) qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilish bilan shug‘ullanuvchi korxonalar va tashkilotlarga (keyingi o‘rinlarda — Tayyorlovchi deb ataladi) naqd pul berish tartibini belgilaydi.
xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini bevosita tayyorlash, saqlash, transportda tashish yoki qayta ishlash uchun zarur moddiy-texnik bazasiga ega bo‘lmagan va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini tayyorlash jarayonida faqat vositachilik funksiyalarini amalga oshiruvchi korxonalarga (topshiriq shartnomalari yoki vositachilik shartnomalari bo‘yicha);
qishloq xo‘jaligi korxonalaridan va boshqa korxonalardan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilishga (fermer va dehqon xo‘jaliklaridan tashqari);
paxta xomashyosi, tamaki bargi, kanop, pilla xarid qilishga, shuningdek davlat ehtiyojlari uchun belgilangan hajmlarda don (shu jumladan sholi) yetkazib berishga;
keyinchalik barter shartlarida sotishga, shuningdek keyinchalik ulgurji qayta sotuvchi iste’molchilarga sotishga mo‘ljallangan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilishga joriy etilmaydi.
3. Tayyorlov faoliyati uchun naqd mablag‘lar olishni xohlovchi Tayyorlovchi kalendar yilda bir marta xizmat ko‘rsatuvchi tijorat bankiga belgilangan tartibda tasdiqlangan hamda saqlash, sotish va qayta ishlashning tegishli quvvatlari ko‘rsatilgan holda qishloq xo‘jaligi mahsulotlari tayyorlash, ularni sotish yoki sanoat yo‘li bilan qayta ishlash uchun o‘z moddiy-texnika bazasi mavjudligini tasdiqlovchi tegishli hujjatlar taqdim etishi kerak. Tayyorlovchi tomonidan saqlash va qayta ishlash maydonlaridan ijara shartlarida foydalanilgan taqdirda ijara shartnomasining notarial tasdiqlangan nusxasi taqdim etiladi.
4. Tayyorlovchi rejalashtirilayotgan chorak boshlanishidan 60 kun oldin xizmat ko‘rsatuvchi bankka xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun Mahsulot yetkazib beruvchilar bilan hisob-kitob qilishga naqd pulga bo‘lgan ehtiyojning belgilangan shakldagi kassa buyurtmanomasini taqdim etadi (2000-yilda III chorakka buyurtmanoma 1-iyundan kechikmay beriladi).
5. Kassa buyurtmanomasiga Mahsulot yetkazib beruvchilar bilan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilish yuzasidan tuzilgan shartnomalar nusxalari ilova qilinadi. Tayyorlovchi bilan Mahsulot yetkazib beruvchi yuridik shaxs o‘rtasidagi shartnoma qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tuziladi. Tayyorlovchi bilan Mahsulot yetkazib beruvchi — jismoniy shaxs o‘rtasidagi shartnoma oddiy yozma shaklda tuziladi (mazkur Nizomga 1-ilova).
6. Buyurtmanomada aks ettirilgan naqd pulga bo‘lgan ehtiyoj miqdori tuzilgan shartnomalarda nazarda tutilgan narxlarga va yetkazib berish muddatlariga muvofiq xarid qilinadigan mahsulot hajmiga muvofiq bo‘lishi, shuningdek unda;
o‘zining chakana savdo shoxobchasi orqali qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotuvchi Tayyorlovchilarning mahsulotni saqlashning mavjud shart-sharoitlari va muddatlarini hisobga olgan holda uni saqlash va sotish imkoniyati;
qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini keyinchalik qayta ishlovchi Tayyorlovchilarning buyurtma berilgan davrga qayta ishlashning ishlab chiqarish quvvatlari va ishlab chiqarish dasturi mavjudligi;
qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini keyinchalik ulgurji qayta sotmaydigan boshqa iste’molchilarga (davlat ta’minoti muassasalari, maxsus iste’molchilar, qayta ishlovchi korxonalar, umumiy ovqatlanish va chakana savdo korxonalari va hokazolar) ulgurji sotish maqsadida qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Tayyorlovchi Tayyorlovchilarning qishloq xo‘jaligi mahsulotlari xarid qilishga ular bilan tuzilgan shartnomalar hajmlari hisobga olinishi kerak.
7. Tayyorlovchiga naqd pul Tayyorlovchining talab qilib olinadigan depozit hisob raqamidagi mablag‘lari doirasida beriladi.
8. Yil choragi davomida Tayyorlovchiga naqd pul pulga yetti kunlik ehtiyojdan ortiq bo‘lmagan miqdordagi dastlabki avans berilgan holda har bir yetti ish kunida qismlarga bo‘lib beriladi. Keyinchalik kelgusi yetti kunlik muddatga tuzilgan shartnomalarga muvofiq miqdorda beriladi.
9. Tayyorlovchi ko‘rsatib o‘tilgan mablag‘larni olish uchun xizmat ko‘rsatuvchi bankka belgilangan tartibda talab qilinadigan summaga pul cheki, shuningdek ilgari olingan naqd puldan foydalanilganligini tasdiqlovchi qabul qilish kvitansiyalari reyestrini (mazkur Nizomga 2-ilova) taqdim etadi.
Tayyorlovchi ilgari olingan naqd puldan foydalanilganligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni taqdim etmagan taqdirda bank ularni bundan keyin borishni to‘xtatib qo‘yadi.
10. Olingan pulning yetti ish kuni mobaynida sarflanmagan qismi har gal yoxud Tayyorlovchi tomonidan navbatdagi yetti kunlik muddat tamom bo‘lgandan keyingi kunda uning talab qilib olinadigan depozit hisob raqamiga o‘tkazish uchun xizmat ko‘rsatuvchi bankka qaytarilishi kerak yoxud kassa buyurtmanomasiga muvofiq navbatdagi yetti kunlik muddatga naqd pul berishda hisobga olinadi.
11. Tayyorlovchi Mahsulot yetkazib beruvchi bilan topshirilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun uni qabul qilib olish paytida o‘zining kassasidan naqd pul berish yo‘li bilan yoki Tayyorlovchining naqd pullarni hisobot berish sharti bilan oluvchi mas’ul shaxsi orqali hisob-kitob qiladi.
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini qabul qilish kvitansiya bilan rasmiylashtiriladi (mazkur Nizomga 3, 4, 5-ilovalarga muvofiq shakl bo‘yicha).
12. Tayyorlovchi tomonidan kassa operatsiyalari yuritilishi, kassa binosi va naqd pullarni saqlash O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan tasdiqlangan Yuridik shaxslar tomonidan kassa operatsiyalarini yuritish qoidalariga muvofiq bo‘lishi kerak.
13. Tayyorlovchi har chorakda hisobot choragidan keyingi oyning 5-kunidan kechiktirmay xizmat ko‘rsatuvchi tijorat bankiga:
naqd pulga xarid qilingan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari o‘zining chakana savdo shoxobchasi orqali sotilganda, shuningdek o‘z umumiy ovqatlanish korxonalarida mustaqil ravishda qayta ishlanganda — naqd pulga sotilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari hajmini;
naqd pulga xarid qilingan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yoki qayta ishlangan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari boshqa iste’molchilar bilan tuzilgan shartnomalarga muvofiq ularga sotilganda — naqdinasiz sotilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari hajmini;
naqd pulga xarid qilingan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Tayyorlovchining o‘zi tomonidan o‘zining yoki ijaraga olingan omborxonalarda mavsumiy saqlashga g‘amlab qo‘yilishi, shuningdek qishloq xo‘jaligi mahsulotlari nobud bo‘lishi va buzilishi munosabati bilan o‘tuvchi zaxira hajmida iste’molchilarga sotilmagan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarning qoldiq hajmini tasdiqlovchi, rahbar va bosh buxgalter tomonidan imzolangan hamda muhr bilan tasdiqlangan ma’lumotnomani taqdim etadi.
Tayyorlovchi ma’lumotnomaga xomashyo xarid qilishga naqd pul sarflanishi to‘g‘risidagi tekshirilmagan kassa hisobotlari ma’lumotlari kiritilganligi uchun javob beradi.
14. Tijorat banklari har chorakda Tayyorlovchi tomonidan taqdim etilgan dalolatnomalarni, shuningdek Tayyorlovchining hisob raqamiga ular tomonidan xarid qilingan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari sotilganligi uchun pul tushishini tahlil qiladilar.
xarid qilingan qishloq xo‘jaligi mahsulotlaridan xo‘jasizlik bilan foydalanish natijasida ularning nobud bo‘lishi yoki buzilishi aniqlanganda — navbatdagi chorakka;
Tayyorlovchi tomonidan sotilgan mahsulotlar hajmining 20 foizidan ortiq miqdorda tushum tushmasligi hollari aniqlanganda — joriy chorakda naqd pul berishni kamaytirishi mumkin.
Tijorat banklari sotilgan mahsulotlar qiymatining 50 foizidan ortiq miqdorda tushum tushmagan taqdirda naqd pul berishni to‘xtatib qo‘yishga haqlidir.
16. Belgilangan tartibda amalga oshiriladigan rejali tekshirishlar chog‘ida soliq organlari va xizmat ko‘rsatuvchi banklar Tayyorlovchi tomonidan bankka naqd pul berish uchun taqdim etilgan ma’lumotlarning to‘g‘riligini buxgalteriya hisoboti ma’lumotlarini, qabul qilish kvitansiyalarini (xarid vedomostlari, mahsulotning omborga kirim qilinishiga doir yukxatlari) va kassa hujjatlarini o‘rganib chiqish yo‘li bilan tekshiradilar.
Agar joyning o‘zida tekshirish orqali naqd puldan belgilangan maqsadlarda foydalanilmaganligi, hisobga olish o‘z holiga tashlab qo‘yilganligi va boshqa qoida buzishlar aniqlangan taqdirda qonun hujjatlarida belgilangan jazolar bilan birgalikda aniqlangan kamchiliklar bartaraf etilgunga qadar naqd pul berish to‘xtatiladi.
Zarur bo‘lganda materiallar aybdor shaxslarni qonun hujjatlarida belgilangan javobgarliklarga tortish uchun soliq va (yoki) huquqni muhofaza qilish organlariga beriladi.
17. Tijorat banklarida naqd pul berish banklarning 1312-oylik shakl bo‘yicha kassa aylanmalari to‘g‘risidagi statistika hisoboti tuzish tartibi haqidagi ko‘rsatmalarga muvofiq 46-“Qishloq xo‘jaligi mahsuloti tayyorlashga va xarid qilishga berish” satrida aks ettiriladi.
Tijorat banklari tomonidan tayyorlov tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
1-ilova
1-ilova
maxsulotni yetishtirish va uni mazkur shartnomaning 3-bandida ko‘rsatib o‘tilgan miqdorda, sifatda, muddatlarda va parklar bo‘yicha Tayyorlovchiga berish majburiyatini oladi.
mahsulotni Mahsulot yetishtiruvchidan kabul qilib olish va tezlik bilan naqd pulda haq to‘lash majburiyatini oladi.
6.1. Tomonlar “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 25—32-moddalariga muvofiq majburiyatlarni bajarmaganlik yoki ularni zarur darajada bajarmaganlik uchun javob beradilar.
7.1. Mazkur shartnomani bajarishda paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan nizolar va kelishmovchiliklarni imkoniyatga qarab Tomonlar muzokaralar yo‘li bilan hal etadilar.
7.2. Nizolarni muzokaralar yo‘li bilan hal etish mumkin bo‘lmagan hollarda Tomonlar sud organlariga murojaat qilishga haqlidirlar.
Tijorat banklari tomonidan tayyorlov
tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan
aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan
xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi
mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda
foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
2-ilova
tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan
aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan
xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi
mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda
foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
2-ilova
Tayrlov tashkilotining rahbari | Kredit xodimi | |
Bosh buxgalter ______ yil “_____” __________ | Bank rahbari |
Tijorat banklari tomonidan tayyorlov
tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan
aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan
xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi
mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda
foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
3-ILOVA
tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan
aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan
xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi
mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda
foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
3-ILOVA
Tijorat banklari tomonidan tayyorlov tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
4-ILOVA
4-ILOVA
Tijorat banklari tomonidan tayyorlov
tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan
aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan
xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi
mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda
foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
5-ILOVA
tashkilotlariga naqd pul berish va ulardan
aholidan, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan
xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi
mahsulotlari uchun hisob-kitob qilishda
foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga
5-ILOVA
Tayyorlovchining nomi ___________________________ manzili ____________________ | ||||||
Aholi, dehqon va fermer xo‘jaliklaridan meva-sabzavot mahsulotlari xarid qilish uchun | ||||||
T/r | Nomi | O‘lchov birligi | Miqdori | Narxi | Summasi | Shartnoma sanasi |
Jami: | X | X | X | X | ||
Imzolar: | ||||||
topshiruvchi | ||||||
tayyorlovchi |
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
1. Ushbu Nizom O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki to‘g‘risida”, “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2000-yil 21-martdagi PF-2564-son Farmoniga muvofiq ishlab chiqilgan hamda kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlarining, dehqon va fermer xo‘jaliklarining iqtisodiyotining aniq sektori pirovard mahsulotidagi ulushini ko‘paytirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratishga qaratilgan.
Keyingi tahrirga qarang.
2. Ushbu Nizom tijorat banklari tomonidan dehqon va fermer xo‘jaliklariga, kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlariga Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi (keyingi o‘rinlarda — Jamg‘arma deb ataladi) mablag‘lari hisobidan kreditlar berish tartibini tartibga soladi.
Keyingi tahrirga qarang.
3. O‘z faoliyatini yuridik shaxs bo‘lmasdan amalga oshiruvchi yakka tartibdagi tadbirkorlarga va dehqon xo‘jaliklariga tijorat banklari tomonidan Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan mikrokredit berish O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan tasdiqlangan o‘z faoliyatini yuridik shaxs bo‘lmasdan amalga oshiruvchi yakka tartibdagi tadbirkorlarga va dehqon xo‘jaliklariga tijorat banklari tomonidan milliy va xorijiy valyutada mikrokredit berish tartibiga muvofiq amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
4. O‘z faoliyatini yuridik shaxs bo‘lmasdan amalga oshiruvchi dehqon va fermer xo‘jaliklariga, shuningdek kichik tadbirkorlik boshqa subyektlariga tijorat banklari tomonidan Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan mikrokredit berish O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan tasdiqlangan o‘z faoliyatini yuridik shaxs bo‘lmasdan amalga oshiruvchi fermer xo‘jaliklariga, kichik tadbirkorlik boshqa subyektlariga tijorat banklari tomonidan milliy va xorijiy valyutada mikrokredit berish tartibiga muvofiq amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
5. Tijorat banklari tomonidan Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan kreditlar berish, qaytarish, to‘lash, muddatli va maqsadli foydalanish shartlari bilan amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998-yil 9-apreldagi PF-1987-son Farmoniga, “Dehqon xo‘jaligi to‘g‘risida” va “Fermer xo‘jaligi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq mikrofirmalar, kichik va o‘rta korxonalar, dehqon va fermer xo‘jaliklari kredit oluvchi (keyingi o‘rinlarda matnda qarz oluvchi deb ataladi) subyektlar hisoblanadilar.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
7. Tijorat banklari Imtiyozli kredit berish jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan kreditlar berishni shartnoma asosida amalga oshiradilar.
8. Imtiyozli kredit berish jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan kreditlar berish muddatlari kredit berilayotgan tadbirning o‘zini qoplashiga bog‘liq bo‘ladi, chunonchi:
xomashyo va materiallar, yarim tayyor mahsulotlar hamda boshqa ishlab chiqarish zaxiralari xarid qilish uchun zarur bo‘lgan aylanma mablag‘larni to‘ldirishga kreditlar kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlariga, qoidaga ko‘ra, 1 yil muddatgacha beriladi;
Keyingi tahrirga qarang.
qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini tashkil etish uchun aylanma mablag‘larni to‘ldirishga kreditlar fermer xo‘jaliklariga, shuningdek yuridik shaxs bo‘lgan dehqon xo‘jaliklariga, qoidaga ko‘ra, kamida 2 yil muddatga beriladi;
investitsiya loyihalarini mablag‘ bilan ta’minlash uchun kreditlar kichik va o‘rta tadbirkorlik barcha subyektlariga, shu jumladan yuridik shaxs bo‘lgan fermer va dehqon xo‘jaliklariga to‘lov muddatini kechiktirish huquqisiz 5 yilgacha muddatga berilishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
9. Aylanma mablag‘larni to‘ldirish uchun kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlariga berilgan kreditlarni qaytarishning eng uzoq muddati, qaytarish muddatini uzaytirishni hisobga olgan holda 12 oydan oshishi mumkin emas, fors-major holatlari bundan mustasno.
Keyingi tahrirga qarang.
10. Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini tashkil etishga mo‘ljallangan aylanma mablag‘larni to‘ldirish uchun dehqon va fermer xo‘jaliklariga berilgan kreditlarni qaytarishning eng uzoq muddati, qaytarish muddatini uzaytirishni hisobga olgan holda, 30 oydan oshishi mumkin emas, fors-major holatlari bundan mustasno. Fermer va dehqon xo‘jaliklarining qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan aylanma mablag‘lari uchun berilgan boshqa kreditlar bo‘yicha ulardan foydalanish muddati, qaytarish muddatini uzaytirishni hisobga olgan holda, 12 oy etib belgilanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
11. Banklar investitsiya maqsadlari uchun berilgan kreditlar bo‘yicha kredit berish bo‘yicha imtiyozli davrni belgilashi mumkin.
12. Jamg‘arma mablag‘lari hisobidan kreditlar qarz oluvchilarga mahsulot yetishtirish (tamakichilik va alkogolli mahsulot ishlab chiqarishdan tashqari) bilan bog‘liq bo‘lgan, amaldagi qonunchilik bilan taqiqlanmagan va quyidagilarni nazarda tutuvchi tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish, rivojlantirish va kengaytirish uchun beriladi:
Keyingi tahrirga qarang.
xomashyo va materiallar, shu jumladan mollar uchun yem, omixta ozuqa, veterinariya preparatlari, o‘simliklarni himoya qilishning kimyoviy vositalari, mineral o‘g‘itlar, yonilg‘i-moylash materiallari va ekin maydonlariga ishlov berish bo‘yicha mexanizatsiyalashtirilgan xizmatlar sotib olish.
Jamg‘arma mablag‘lari hisobidan kreditlarning ilgari olingan kreditlarni yoki boshqa har qanday qarzlarni uzishga, ishlab chiqarish maqsadida foydalanilmaydigan shaxsiy mol-mulk sotib olishga berilishi mumkin emas.
13. Jamg‘arma mablag‘lari hisobidan berilgan kreditlardan foydalanganlik uchun foiz stavkasi miqdori O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining qayta moliyalash bo‘yicha kredit berilgan kundagi belgilangan stavkasining 50 foizidan ortiq bo‘lmagan miqdorda belgilanadi.
14. Kreditlar mijozning talab qilib olinadigan depozit hisob raqami joylashgan joy bo‘yicha beriladi.
15. Zarar ko‘rib ishlayotgan, likvidsiz balansga ega bo‘lgan qarz oluvchilarga Jamg‘arma mablag‘lari hisobidan kredit berilmaydi, ilgari berilgan ssudalar esa belgilangan tartibda muddatidan oldin undirib olinadi. Ushbu qoida kredit shartnomasida albatta nazarda tutilishi kerak.
Keyingi tahrirga qarang.
qarz oluvchining bankdagi hisob raqamiga pul tushumlari (pul oqimi) prognozi albatta ko‘rsatilgan holdagi biznes-reja;
davlat soliq xizmatining Mahalliy (tuman) organi tasdiqlangan, so‘nggi hisobot davri uchun buxgalteriya balansi (1-shakl) hamda debitorlik va kreditorlik qarzlar to‘g‘risida ma’lumotnoma (2a-shakl), shuningdek 90 kundan ortiq vaqtdagi qarzlar bo‘yicha solishtirish dalolatnomasi, moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot (2-shakl), dehqon xo‘jaliklari bundan mustasno;
Keyingi tahrirga qarang.
17. To‘lamaslik xavfini bartaraf etish uchun qarz oluvchi ta’minotga ega bo‘lishi kerak, ta’minotga bo‘lgan asosiy talab uning amalga oshiriluvchanligi hisoblanadi.
sug‘urta kompaniyasining qarz oluvchining kreditni qaytarmasligi xavfini sug‘urta qilish to‘g‘risidagi sug‘urta polisi.
18. Banklar o‘zlari bilan doimiy aloqaga, bank hisob raqamida doimiy pul oqimiga, yaxshi nufuzga va yaxshi kredit tarixiga ega bo‘lgan qarz oluvchilarga, ushbu Nizomning 17-bandida ko‘rsatib o‘tilgan qaytarish ta’minotini taqdim etmasdan, blankli (ishonchli) kreditlar berishga haqlidirlar.
19. Mol-mulkni garovga qo‘yish kreditning qaytarilishini ta’minlash shakllaridan biridir. “Garov to‘g‘risida” O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq har qanday mol-mulk, shu jumladan buyumlar va mulkiy huquqlar (talablar), qimmatbaho boyliklar, zargarlik buyumlari, erkin almashtiriladigan valyuta va shu kabilar garov predmeti bo‘lishi mumkin, muomaladan chiqarilgan, garov predmeti bo‘la oladigan buyumlar bundan mustasno.
Kredit hisobiga sotib olinadigan qiymatning 80 foizi miqdoridagi mol-mulk ham ushbu kredit bo‘yicha garov predmeti bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
20. Kafolatnoma O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 299-moddasiga muvofiq garantning yozma majburiyati shaklida rasmiylashtiriladi.
21. Kafillik O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 292-moddasiga muvofiq qarzdor va kafil o‘rtasida bank-benefitsiar foydasiga yozma shakldagi kafillik shartnomasi bilan rasmiylashtiriladi.
22. Kredit paketini tahlil qilish chog‘ida bank kredit bitishuvining har xil jihatlarini, qarz oluvchining kredit tarixini, uning rahbari nufuzini (oldingi ish joylari, layoqatliligi, ilgari olingan kreditlarning o‘z vaqtida qaytarilishini ta’minlay olishi va shu kabilarni) baholaydi.
23. Aylanma mablag‘larni to‘ldirishga kredit olish uchun ushbu Nizomning 16-bandida ko‘rsatib o‘tilgan zarur hujjatlar ilova qilingan holdagi buyurtmanoma bankka kelib tushgan kundan boshlab ushbu kredit bo‘yicha bank xulosasini berishgacha bo‘lgan muddat tijorat banklari bo‘limlari va tarkibida bo‘limlari bo‘lmagan tijorat banklari, shuningdek xususiy banklar uchun — 10 ish kunidan, banklarning viloyat bo‘limlari uchun — 15 ish kunidan va bosh (respublika) banklar uchun — 20 ish kunidan oshmasligi kerak.
Keyingi tahrirga qarang.
Investitsiya loyihasini mablag‘ bilan ta’minlash uchun kredit olishga kredit buyurtmanomalarini banklar tomonidan ko‘rib chiqish muddati tegishli ravishda uzaytirilishi, biroq ko‘pi bilan ikki baravar uzaytirilishi mumkin.
24. Kredit shartnomasi tuzilgandan keyin bank bo‘limi rahbari yoki u vaqtincha bo‘lmagan taqdirda uning o‘rinbosari o‘z vakolati doirasida muddati va foiz stavkasi ko‘rsatilgan holdagi ssuda hisob raqami ochish to‘g‘risida buxgalteriyaga buyruq beradi.
25. Kredit berish to‘g‘risida qaror qabul qilinishi bilan qarz oluvchiga kredit kartochkasi ochiladi, kredit shu kartochka bo‘yicha nazorat qilib boriladi.
26. Qurilish, texnika bilan jihozlash va rekonstruksiya qilishga berilgan kreditlar hisobiga moliyalash faqat barcha zarur loyiha-smeta hujjatlari va boshqa hujjatlar amaldagi qonunchilikka muvofiq bankka taqdim etilgandan keyingina ochiladi.
27. Kreditlar alohida ssuda hisob raqami ochish va qarz oluvchining tovar-moddiy boyliklar uchun to‘lov topshiriqnomasini ushbu hisob raqamidan naqd pulsiz to‘lash yo‘li bilan beriladi.
28. Kredit xodimining farmoyishiga binoan alohida ssuda hisob raqamlari bo‘yicha berilgan kreditlar muddatli majburiyatlar bilan rasmiylashtiriladi, ular, kredit berish muddatlariga ko‘ra, kredit to‘liq qaytarilgungacha ko‘zda tutilmagan holatlar hisob raqamlarida hisobga olib boriladi.
Kreditni qaytarish muddatlari jadval holida taqdim etilishi mumkin, u kreditning pul oqimlari tushishi istiqbollariga ko‘ra bir necha bosqichda qaytarilishini nazarda tutadi.
Qaytarish muddati yetib kelganda va qarz oluvchida pul bo‘lmaganda kredit muddati o‘tgan ssudalar hisob raqami orqali undiriladi, uning bo‘yicha muddatli majburiyatlar esa 2-kartotekaga joylashtiriladi va kalendar bo‘yicha navbatli tartibda to‘lanadi. Bunda foizlar kredit qarzidan oldin to‘lanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
29. Mikrofirmalarga, kichik va o‘rta korxonalarga, dehqon va fermer xo‘jaliklariga berilgan kreditlar, kredit berish muddatiga ko‘ra, tijorat bankining tegishli balans hisob raqamlarida O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banka tomonidan tasdiqlangan Tijorat banklari hisob raqamlari rejasiga muvofiq hisobga olinadi.
Keyingi tahrirga qarang.
30. Tijorat banklari kreditdan foydalanishning butun muddati davomida doimiy monitoring olib boradi. Monitoring qarz oluvchining buyurtmanomasini va kredit shartnomasi shartlarini amalga oshirishga har tomonlama ko‘maklashishga yo‘naltirilishi kerak.
31. Monitoring jarayonida mijozning xo‘jalik-moliyaviy faoliyati, uning tuzilgan shartnomalarga (buyurtmanomalarga) muvofiq mahsulot yetkazib berish majburiyatlarini bajarishi, ishlab chiqarish, noishlab chiqarish xarajatlari va yo‘qotishlar, muomala chiqishlari, foyda hajmlari, o‘z aylanma mablag‘lari mavjud bo‘lishi dinamikasi, tovar-moddiy boyliklar zaxiralari ahvoli, aylanma mablag‘larning muomalada bo‘lishi tahlil qilinadi. Bank, qarz oluvchining kredit ishidagi ko‘rsatkichlarni turkumlagan holda, kreditga qodirlik bo‘yicha doimiy monitoringni amalga oshiradi.
Bankka berilgan garovning holati, kreditdan kredit shartnomasida qayd etilgan shartlarda samarali va maqsadli foydalanilishi joyida o‘rganiladi.
Bank qurilishni mablag‘ bilan ta’minlashga berilgan kreditlar bo‘yicha, monitoring jarayonida kreditlangan obyektda kredit shartnomasida qayd etilgan muddat va shartlarda bajarilgan ishlar hajmini nazorat tartibida o‘lchab chiqadi.
32. Berilgan kreditlardan maqsadli foydalanmaganlik aniqlangan taqdirda bank kreditning belgilangan maqsadda foydalanilmagan qismini kredit shartnomasida belgilangan tartibda Qarz oluvchining talab qilib olinadigan depozit hisob raqamidan muddatidan oldin undirish huquqiga egadir.
33. Qarz oluvchi asosiy qarzni va uning bo‘yicha foizlarni kredit shartnomasida qayd etilgan muddatda to‘lanmagan taqdirda bank, sudga murojaat qilmasdan, o‘z talablarini qo‘yilgan mol-mulk hisobidan O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi 280-moddasining ikkinchi qismiga muvofiq qondirishga haqlidir.
34. Tavakkalchiliklarning yo‘l qo‘yiladigan darajalarini aniqlash O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining “Tijorat banklari sarmoyasi adekvatliligiga qo‘yiladigan talablar to‘g‘risida”gi Nizomiga muvofiq amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
35. Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan beriladigan kreditlar bo‘yicha mumkin bo‘lgan yo‘qotishlarga zaxiralarni shakllantirish tartibi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan tasdiqlangan Aktivlar sifatini tasniflash, ular bo‘yicha mumkin bo‘lgan yo‘qotishlarni qoplash uchun tijorat banklari tomonidan yaratiladigan zaxiralarni shakllantirish va ulardan foydalanish tartibiga muvofiq amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
1. Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bank tizimini yanada erkinlashtirish va isloh qilish borasidagi chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2000-yil 21-martdagi PF-2564-son Farmoniga muvofiq ishlab chiqilgan hamda tijorat banklari tomonidan Imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasini shakllantirish tartibini va bu Jamg‘armaga banklar foydasidan ajratmalar normalarini belgilaydi.
Keyingi tahrirga qarang.
2. Tijorat banklari Imtiyozli kredit berish jamg‘armasini ishlab chiqarish mikrofirmalari, kichik va o‘rta korxonalarga, dehqon va fermer xo‘jaliklariga, shuningdek yuqori texnologiyalik va innovatsiya loyihalarini amalga oshirish uchun imtiyozli kredit berish uchun tashkil etadilar.
Jamg‘arma mablag‘lari banklar foydasining 25 foizgacha miqdorini ajratish hisobiga shakllantiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
3. Tijorat banklari tomonidan Jamg‘arma mablag‘lari hisobiga kredit berishdan olingan daromadlar, ko‘rsatib o‘tilgan mablag‘lar ushbu Jamg‘arma resurslarini ko‘paytirishga maqsadli yo‘naltirilgan taqdirda, 5 yil muddatga daromad solig‘idan ozod qilinadi.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
4. Imtiyozli kredit berish jamg‘armasiga ajratmalar har chorakda bankning biznes-rejasida nazarda tutilgan soliqlar to‘langandan so‘ng har chorakdagi sof foydaning prognoz summasidan kelib chiqqan holda ajratiladi.
Chorak mobaynida amalda ajratilgan ajratmalar miqdori har chorak soliqlar to‘langandan so‘ng amalda olingan foydadan kelib chiqqan holda, foyda va zararlar to‘g‘risidagi hisobotga muvofiq qayta hisoblab chiqariladi.
Imtiyozli kredit berish jamg‘armasiga ajratmalar normalari Markaziy bankning me’yoriy hujjatlariga muvofiq tasdiqlangan bank faoliyatining moliyaviy ko‘rsatkichlaridan kelib chiqqan holda har chorakda Bank Kengashi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki bilan kelishgan holda tasdiqlanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
5. Imtiyozli kredit berish jamg‘armasiga ajratilgan mablag‘lar harakati O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan tasdiqlangan Tijorat banklari hisob raqamlari rejasiga muvofiq tijorat bankining alohida balans hisob raqamida hisobga olinadi.
Keyingi tahrirga qarang.