LexUZ sharhi
Mazkur Farmon O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 30-apreldagi PF-6218-sonli “Milliy qonunchilik bazasini kompleks tizimlashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoniga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Oziq-ovqat mahsulotlari, xalq iste’moli mollari ishlab chiqarishni va aholiga xizmat ko‘rsatishni kengaytirish, bozor iqtisodiyotining xo‘jalik tarmoqlari majmuini jadal shakllantirish, dehqon (fermer) xo‘jaliklarini yanada rivojlantirish va fuqarolarni tadbirkorlik faoliyatiga jalb etish uchun qo‘shimcha sharoitlarni vujudga keltirish maqsadida:
1. Shaxsiy yordamchi xo‘jaliklar uyushmasining, dehqonlar ittifoqining respublikada 1992-yilda dehqon (fermer) xo‘jaliklarini rivojlantirish uchun yer fondini vujudga keltirish to‘g‘risidagi taklifi qabul qilinsin.
Qoraqalpog‘iston Respublikasining Vazirlar Kengashi, viloyat ijroiya qo‘mitalari 1991-yilning 20-dekabrigacha:
o‘z hududlarida paxta va boshqa qishloq xo‘jalik ekinlari maydonini kamaytirish hisobiga shu maqsadlar uchun ajratiladigan sug‘orma yerlar miqdori to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritishlari:
ilgari dehqon (fermer) xo‘jaliklari va shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarni barpo etish uchun fuqarolarga ajratib berilgan qishloq xo‘jalik yerlarini ro‘yxatga olishlari, shu maqsadlarda foydalanilmayotgan uchastkalarni olib qo‘yishlari va mazkur fondga topshirishlari zarur;
Vazirlar Mahkamasi 1992-yilning 1-yanvariga qadar Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi hamda viloyat ijroiya qo‘mitalari ishtirokida mazkur masala yuzasidan zarur qarorlarni qabul qilsin.
tovar oziq-ovqat mahsulotlari yetishtirish uchun dehqon (fermer) xo‘jaliklariga beriladigan yer uchastkalarining miqdorlarini xalq deputatlari rayon Kengashlari yoki ularning topshirig‘iga binoan rayon ijroiya qo‘mitalari belgilaydi;
dehqon (fermer) xo‘jaliklarini tashkil etish uchun yer uchastkalari kamida 10 yil muddat bilan ijaraga topshiriladi va ijara muddatini yana uzaytirish huquqi beriladi, bunda yerlar birinchi navbatda chorvachilik mahsulotlari yetishtirish uchun ajratiladi;
respublika jamg‘armasiga hamda erkin sotish uchun oziq-ovqat va boshqa qishloq xo‘jalik mahsulotlari yetkazib berayotgan, shuningdek yerdan va olingan kreditlardan samarali foydalanayotgan dehqon (fermer) xo‘jaliklarga mazkur jamg‘armadan birinchi navbatda qo‘shimcha yer uchastkalari beriladi;
yetishtirilayotgan mahsulotning kamida 50 foizini shartnomaviy narxlarda respublika jamg‘armasiga yetkazib berganlik uchun muqobil tarzda sotish yo‘li bilan dehqon (fermer) xo‘jaliklarini qishloq xo‘jalik texnikasi yoqilg‘i-moylash materiallari, yem-xashak va boshqa resurslar bilan ta’minlash vazifasi iqtisodiyot qo‘mitasi bilan moddiy-texnika ta’minoti organlari zimmasiga yuklanadi.
dehqon (fermer) xo‘jaliklari yetishtirilayotgan mahsulotning qolgan qismini mustaqil tasarruf etish huquqiga ega va o‘zlarining ishlab chiqarish faoliyati uchun ulgurji va chakana savdoda, davlat va shirkat korxonalari hamda tashkilotlaridan, shuningdek jamoa xo‘jaliklari va davlat xo‘jaliklaridan moddiy-texnikaviy resurslarni monesiz sotib olishlari mumkin.
3. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyat ijroiya qo‘mitalari, Qishloq xo‘jaligi vazirligi, Moddiy-texnika ta’minoti davlat kooperativ qo‘mitasi, “Uzselxozsnabremont”, “Uzplodoovoshchvinprom” konserni joylarda dehqon (fermer) xo‘jaliklari uchun qishloq xo‘jalik mashinalarini, anjomlar va asbob-uskunalarni ijaraga beruvchi, agroximiya va veterinariya xizmati ko‘rsatuvchi davlat-kooperativ punktlarini barpo etishlari, zotli chorva mollarni, ko‘p yillik o‘simliklarning urug‘lari, ko‘chatlarini sotib olishda ko‘maklashishlari zarur.
4. O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi, “Uzkoopzagottorg”, “Uzplodoovoshchvinprom” konserni dehqon (fermer) xo‘jaliklarida qishloq xo‘jalik mahsulotlarini qabul qilib olish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishlari, ular bilan oldindan uzoq muddatli o‘zaro manfaatli shartnomalar tuzishlari, tayyorlov punktlari bilan firma do‘konlari tarmog‘ini kengaytirishlari zarur.
5. Dehqon (fermer) xo‘jaliklarini tiklash va rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlarni vujudga keltirayotgan jamoa xo‘jaliklari, davlat xo‘jaliklari hamda boshqa qishloq xo‘jalik korxonalari bilan ularning rahbarlarini shaxsan va xizmatda foydalanish maqsadida sotib olish uchun navbatdan tashqari yengil avtomashinalar va mototsikllar ajratib berish, pul va qimmatli sovg‘alar bilan mukofotlash orqali moddiy rag‘batlantirish tartibini amalda joriy etish zarur deb topilsin.
6. O‘zbekiston dehqonchilik-sanoat banki dehqon (fermer) xo‘jaliklari va shaxsiy yordamchi xo‘jaliklarning egalariga chorva, parranda, yem-xashak va binokorlik materiallari sotib olish uchun naqd pul bilan kreditlar berish zarur. Naqd pul bilan kredit berish tartibi to‘g‘risida uch kun muddat ichida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritilsin.
7. Vazirliklar, idoralar, uyushmalar, konsernlar va tarmoq boshqaruvining o‘zga organlari, xalq deputatlari mahalliy Kengashlarining ijroiya qo‘mitalari mehnatkashlarning tadbirkorlik faoliyatida, o‘zlarining xo‘jalik sohasidagi tashabbusini ruyobga chiqarishda faol ishtirok etishlariga butun choralar bilan ko‘maklashishlari, O‘zbekiston Tadbirkorlar uyushmasi hamda uning tashkilotlariga o‘zlarining Nizomdagi vazifalarini amalga oshirishlarida ularni qo‘llab-quvvatlashlari zarur.
8. Tadbirkorlik faoliyatini qaror toptirish va rivojlantirishda amaliy jihatdan moddiy hamda moliyaviy yordam ko‘rsatish maqsadida tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash Jamg‘armasi tashkil qilinsin.
Jamg‘armani tuzishga O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasining zaxira jamg‘armasidan 2 million so‘m mablag‘ ajratib berilsin.
Vazirlar Mahkamasi O‘zbekiston Tadbirkorlar uyushmasining ishtiroki bilan bir hafta muddat ichida tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi to‘g‘risidagi qoidani ishlab chiqib, tasdiqlashi, xo‘jalik faoliyatining mazkur shaklini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlarini, mablag‘lar tushishi manbalari hamda ulardan foydalanish tartibini belgilashi zarur.
9. O‘zbekiston Tadbirkorlar uyushmasining, tashqi iqtisodiy faoliyat milliy bankining, “El” xalqaro uyushmasining, madaniyat va umuminsoniy qadriyatlar Xalq akademiyasining, Toshkent Iqtisodiyot dorilfununining, “Toshkent” respublika universal birjasining hamda boshqa tashkilotlarning yosh tadbirkorlarga ko‘maklashuvchi O‘zbekiston respublika uyushmasini tashkil qilish borasidagi tashabbusi ma’qullansin. Bu uyushma yoshlarni tadbirkorlik faoliyatiga jalb etish bilan birlik, tashkiliy, huquqiy, axborot-maslahat masalalari hamda boshqa masalalarni hal qilishga ko‘maklashishi lozim.
10. Vazirliklar va idoralar, xalq deputatlari mahalliy Kengashlarining ijroiya qo‘mitalari boshqa mustaqil respublikalardan va chet ellardan omma ehtiyoj sezayotgan mollarni xarid qilish va ularni keyinchalik so‘m hisobida respublikada sotish uchun tadbirkorlar tuzadigan bevosita shartnomalarni har jihatdan rag‘batlantirsinlar.
O‘zbekiston Respublikasi Savdo vazirligi va O‘zbekbirlashuv mana shu maqsadlar uchun savdo binolarini, respublika banklari esa kerakli kreditlarni berishlari zarur.
1992-1993-yillarda respublikaga xalq iste’moli mollarini chetdan olib kelishga doir yuqorida ko‘rsatilgan tovar ayirboshlash (barter) ishlarini olib borishdagi cheklashlar bekor qilinsin. Bunday cheklashlar O‘zbekiston SSR Ministrlar Sovetining 1989-yil 7-martdagi 97-son (17-bandning kichik bandi), 1989-yil 10-maydagi 162-son (8-bandning g, d kichik bandlari). 1990-yil 15-yanvardagi 33-son (1-ilovasining 26-bandi) qarorlarida va boshqa me’yoriy hujjatlarda ko‘zda tutilgan edi.
Keyingi tahrirga qarang.
11. Shu narsa belgilab qo‘yilsinki, tashqi iqtisodiy ishlar, shu jumladan tovar ayirboshlashga doir ishlar bo‘yicha jami hisob-kitoblar Tashqi iqtisodiy faoliyat Milliy banki orqali yoki buning uchun vakil qilingan respublikaning boshqa banklari orqali amalga oshiriladi.
12. Tadbirkorlar chet ellardagi sheriklari bilan o‘zaro manfaatli shirkatchilik aloqalarini o‘rnatishlarida, ular ishlab chiqarayotgan mahsulotni chetga sotishda, xalq iste’moli mollarini, o‘z ehtiyojlari uchun texnika va texnologiya uskunalarini chetdan xarid qilishda ularga ko‘maklashish uchun O‘zbekiston Respublikasi Tadbirkorlar uyushmasiga belgilangan miqdor asosida savdo-vositachilik faoliyatini amalga oshirish huquqi berilsin, buning uchun belgilangan tartibda xo‘jalik hisobidagi tashqi savdo tashkiloti barpo etilsin.
13. Dehqon (fermer) xo‘jaliklarini rag‘batlantirish va avvalo iste’mol mollari ishlab chiqarish bilan bog‘liq tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish maqsadida 1992-yildan boshlab:
qishloq xo‘jalik mahsulotlari yetishtiruvchi va qayta ishlovchi, xalq iste’mol mollari, binokorlik materiallari ishlab chiqaruvchi dehqon (fermer) xo‘jaliklari va xususiy korxonalar ishlayotgan dastlabki ikki yilda oladigan daromadi (foydasi)dan soliq to‘lashdan ozod qilinsin;
tadbirkorlar daromadining ishlab chiqarishni yanada rivojlantirish va xayriya uchun sarflanadigan qismi soliq solishdan holi qilinsin.
Keyingi tahrirga qarang.
14. O‘zbekiston Davlat bankiga, O‘zbekiston sanoat-qurilish bankiga, O‘zbekiston dehqonchilik-sanoat bankiga, tashqi iqtisodiy faoliyat milliy bankiga O‘zbekiston Tadbirkorlar uyushmasi ishlab chiqqan va respublika Hukumati ma’qullagan aniq maqsadni ko‘zlovchi dasturlar majmuini ro‘yobga chiqarish uchun imtiyozli shartlar bilan kreditlar berish tavsiya qilinsin.
kichik korxonalarni barpo etish, ularning faoliyati va davlat tomonidan ro‘yxatga olish tartibi haqidagi va xususiy tadbirkorlik to‘g‘risidagi Nizomni bir hafta mobaynida tasdiqlasin. Bunda tadbirkorlik faoliyatiga asoslangan korxonalarni ro‘yxatga olishning jun tartibi belgilanib, ariza berilgan kundan boshlab 10 kundan kechikmay ro‘yxatga olinadigan bo‘lsin va bunda zarur hujjatlar ilova qilinsin. Yuridik shaxs maqomini rasmiylashtirmay qonunda taqiqlanmagan yakka tartibdagi tadbirkorlikning barcha turlari bilan shug‘ullanish huquqi kengaytirilsin;
dehqon (fermer) xo‘jaliklarini va tadbirkorlik faoliyatini jadal rivojlantirish uchun huquqiy negizni ta’minlaydigan zarur me’yoriy hujjatlarni yigirma kun muddat ichida ishlab chiqib, tasdiqlashi, eskirib qolgan qoidalarni qaytadan ko‘rib chiqishi, soliq solish, bank va tashqi iqtisodiy faoliyat sohasidagi, korxonalar va kooperatsiya to‘g‘risidagi respublika qonunlariga qo‘shimchalar kiritish hamda o‘zgartirish yuzasidan takliflar tayyorlashi zarur.
16. O‘zbekiston Respublikasining Prokuraturasi, Oliy sudi, Oliy hakamlik sudi boshqa manfaatdor organlar bilan birgalikda xususiy tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanganlik uchun jinoiy javobgarlikni belgilovchi, mulk egalarining huquqlarini cheklovchi qoidalarni amaldagi qonunlardan chiqarib tashlash to‘g‘risida bir oy muddat ichida takliflar kiritishlari zarur.
17. Vazirlar Mahkamasi ushbu Farmonni amalga oshirishga doir aniq ravshan tashkiliy chora-tadbirlarni ko‘zda tutuvchi qarorni bir hafta muddat ichida qabul qilsin.