O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007-yil 10-apreldagi PQ-618-sonli “Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada isloh qilish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorining (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2007-y., 15-son, 158-modda) ijrosini ta’minlash maqsadida buyuraman:
1. Qayta sug‘urta qilish xizmatlari ko‘rsatishning yagona talablari va standartlari to‘g‘risidagi nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan kundan boshlab o‘n kun o‘tgandan keyin kuchga kiradi.
Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007-yil 10-apreldagi PQ-618-sonli “Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada isloh qilish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2007-y., 15-son, 158-modda) muvofiq qayta sug‘urta qilish xizmatlari ko‘rsatishning yagona talablari va standartlarini belgilaydi.
1. Mazkur Nizom bilan o‘rnatilayotgan yagona talablar O‘zbekiston Respublikasi hududida qayta sug‘urta qilish xizmatini ko‘rsatuvchi sug‘urtalovchilar — O‘zbekiston Respublikasi rezidentlari uchun majburiydir.
2. Qayta sug‘urta qilish xizmatlari ko‘rsatishning standartlari qayta sug‘urta qilish bo‘yicha standart tushunchalardan va qayta sug‘urta qilish xizmatlarini ko‘rsatishning standart shartlaridan iboratdir. Qayta sug‘urta qilish xizmatlarini ko‘rsatishning standartlari, agar qayta sug‘urta qilish shartnomasida yoki qonun hujjatlarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, qayta sug‘urta qilish xizmatlarini ko‘rsatish jarayonida qo‘llaniladi.
Keyingi tahrirga qarang.
3. Qayta sug‘urta qilish xizmatlari qayta sug‘urta qilish shartnomasi asosida ko‘rsatiladi. Qayta sug‘urta qilish shartnomasi yozma shaklda tuzilishi lozim. Bu talabga rioya etmaslik qayta sug‘urta qilish shartnomasining haqiqiy sanalmasligiga sabab bo‘ladi.
4. Qayta sug‘urta qilish shartnomasi qayta sug‘urta qildiruvchining (qayta sug‘urta brokerining) oferta (shartnoma tuzish haqida taklif) yo‘llashi va qayta sug‘urtalovchi uni akseptlashi (taklifni qabul qilishi) yo‘li bilan tuziladi.
a) mazkur Nizomning 8-bandida ko‘rsatilgan barcha shartlarni o‘z ichiga olgan bitta hujjatni tuzish;
b) qayta sug‘urta qilish to‘g‘risidagi bosh shartnoma (bitim) va uning asosida tuzilgan qayta sug‘urta qilish sliplarini tuzish.
6. Qayta sug‘urta qildiruvchi (qayta sug‘urta brokeri) tomonidan qayta sug‘urtalovchiga ular o‘rtasida avval tuzilgan qayta sug‘urta qilish to‘g‘risidagi bosh shartnoma (bitim) asosidagi qayta sug‘urta qilish slipini yuborish yo‘li bilan tavakkalchiliklarni qayta sug‘urtaga berilganda, qayta sug‘urta qilish to‘g‘risidagi bosh shartnoma (bitim) shartlari qayta sug‘urta qilish slipining ajralmas qismi hisoblanadi. Bunda har bir qayta sug‘urta qilish slipi alohida qayta sug‘urta qilish shartnomasi hisoblanadi.
7. O‘zbekiston Respublikasi rezidentlari bo‘lmish sug‘urtalovchilar o‘rtasida qayta sug‘urta qilish shartnomasi tuzilganda tomonlarning har biri boshqa tomondan sug‘urta faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziya nusxasini taqdim etishini talab qilishi shart. Tomonlarning biri sug‘urta faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyada ko‘rsatilmagan sug‘urta klasslari bo‘yicha tavakkalchiliklarni qayta sug‘urta qilishga (sug‘urtalashga) berganligi yoki qabul qilganligi aniqlansa, ushbu holatni aniqlagan tomon ofertani to‘xtatishi (qaytarib olishi/rad qilishi) yoki, agar tavakkalchilik qayta sug‘urta qilishga qabul qilingan (berilgan) bo‘lsa, qayta sug‘urta qilish shartnomasini bekor qilishi shart.
qayta sug‘urta qilish mukofoti bo‘yicha to‘lovlarni, sug‘urta tovonlarini va qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha boshqa to‘lovlarni amalga oshirish tartibi, muddatlari va valyutasi;
tavakkalchiliklarni qayta sug‘urta qilishga berish va qabul qilishda tomonlarning xato va kamchiliklarga yo‘l qo‘yishi oqibatlari;
shartnoma majburiyatlari bajarilmaganda yoki lozim darajada bajarilmaganda tomonlarning javobgarligi;
Oldingi tahrirga qarang.
(8-bandning yigirma ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2019-yil 12-iyundagi 75-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2190-1, 01.07.2019-y.) tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 01.07.2019-y., 10/19/2190-1/3352-son)
Keyingi tahrirga qarang.
9. Qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urta puli va qayta sug‘urta qilish mukofoti absolyut miqdor ko‘rinishida yoki tomonlar kelishuviga ko‘ra belgilangan sug‘urta puli va qayta sug‘urta qilish mukofotini hisoblash mexanizmi ko‘rinishida aniqlanadi.
10. Qayta sug‘urta qilish shartnomasining amal qilish muddatini (qayta sug‘urta qilish davrini) aniqlashda tomonlar shartnoma amal qilishining boshlanish va tugash paytini daqiqagacha aniqlikda belgilaydilar.
11. Qayta sug‘urta qilish shartnomasining tomonlari qayta sug‘urta qilish shartnomasiga yoki tomonlarning moliyaviy ahvoliga taalluqli ma’lumotlarni e’lon qilish va boshqa usul orqali uchinchi shaxslarga oshkora etishga haqli emas.
Mazkur bandning birinchi xatboshida ko‘rsatilgan ma’lumotlar, qayta sug‘urta qilish shartnomasi tomonidan boshqa tomonning yozma roziligi asosida, shuningdek qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa hollarda uchinchi shaxslarga oshkora qilinishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
12. Qayta sug‘urta qilish xizmatlarini ko‘rsatishda foydalaniladigan asosiy atamalar va ta’riflarni turlicha talqin etilishining oldini olish maqsadida quyidagi standart tushunchalar qo‘llaniladi:
qayta sug‘urta qilish shartnomasining agregat limiti — qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchiga to‘lab berish majburiyatini olgan sug‘urta tovonining maksimal to‘lovlar summasi;
agregatlash — ziyon baholanayotgan va qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urta tovoni summasi belgilanayotgan bir hodisa bo‘yicha barcha zararlarning yig‘indisini chiqarish;
addendum — avval kelishilgan shartlarning tomonlar o‘rtasida kelishilgan o‘zgarishlarini o‘z ichiga olgan avval tuzilgan qayta sug‘urta qilish shartnomasiga yozma qo‘shimcha;
bordero — sug‘urta qilishga olingan va qayta sug‘urta qilish uchun mo‘ljallangan tavakkalchiliklar ro‘yxatini, shuningdek ularning batafsil tavsifini o‘z ichiga olgan va qayta sug‘urta qilish shartnomasida belgilangan muddatda qayta sug‘urtalovchiga beriladigan hujjat;
brokerlik slipi — qayta sug‘urta brokerining qayta sug‘urtalovchiga qayta sug‘urta qilish shartnomasini tuzish to‘g‘risidagi ofertasi;
mukofot deposi — qayta sug‘urta qilish shartnomasiga muvofiq qayta sug‘urtalovchiga to‘lanishi lozim bo‘lgan va qayta sug‘urta qildiruvchi hisob raqamida vaqtinchalik turgan sug‘urta mukofoti;
qayta sug‘urta qilish shartnomasi — ushbu shartnomaga muvofiq qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qilish shartnomasida kelishilgan to‘lov (qayta sug‘urta mukofoti) evaziga qayta sug‘urta qilish shartnomasi shartlari asosida qayta sug‘urta qildiruvchining sug‘urta shartnomasi bo‘yicha aniqlangan sug‘urta tovonini (sug‘urta summasini) to‘lash majburiyati bilan bog‘liq xarajatlarini to‘liq yoki qisman qayta sug‘urta qildiruvchiga (yoki u tomonidan ko‘rsatilgan boshqa shaxsga) qoplab berish majburiyatini oladi;
retrotsessiya shartnomasi — qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘lib, unga ko‘ra qayta sug‘urtalovchi o‘zi tuzgan qayta sug‘urta qilish shartnomalari bo‘yicha sug‘urta majburiyatlarining bir qismini yoki to‘liq qismini boshqa qayta sug‘urtalovchiga beradi;
qayta sug‘urtaga olingan sug‘urta shartnomasi — tavakkalchiliklari qayta sug‘urtaga olingan sug‘urta (birgalikda sug‘urta qilish, qayta sug‘urta qilish) shartnomasi;
kassa zarari — asosiy sug‘urta shartnomalari bo‘yicha qayta sug‘urta qilish shartnomasi tomonlari kelishgan zarar hajmi bo‘lib, unga yetganda yoki oshganda qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qilish shartnomasida belgilangan muddatlarda sug‘urta tovonini qayta sug‘urta qildiruvchiga to‘lab berishga majbur;
kovernota — qayta sug‘urtalovchilar ro‘yxati va ularning ulushlari ko‘rsatilgan holda qayta sug‘urtalovchi yoki qayta sug‘urta brokeri tomonidan qayta sug‘urta qildiruvchiga beriladigan tavakkalchilik qayta sug‘urtaga olinganligini yoki qayta sug‘urta qilish shartnomasi tuzilganligini tasdiqlovchi qayta sug‘urta qilish to‘g‘risidagi guvohnoma;
kompromiss to‘lov — sug‘urta shartnomasiga muvofiq sug‘urta hodisasi deb tan olinmasligi yoxud qonun hujjatlarida ko‘rsatib o‘tilgan yoki sug‘urta shartnomasi asosida qayta sug‘urta qildiruvchi sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lashni rad qilishi yoki uning hajmini kamaytirishi mumkin bo‘lgan hodisa sodir bo‘lganligi natijasida qayta sug‘urta qildiruvchi sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lashi;
Keyingi tahrirga qarang.
kvota ulushli qayta sug‘urta qilish — proporsional qayta sug‘urta qilish turi bo‘lib, uning shartlariga muvofiq qayta sug‘urta qildiruvchi ma’lum sug‘urta turi, sug‘urta turlarining guruhi yoxud butun sug‘urta portfeli bo‘yicha qabul qilingan oldindan kelishilgan yoki istisnolarsiz barcha sug‘urta tavakkalchiliklarning qayta sug‘urtalovchi bilan kelishilgan ulushini qayta sug‘urta qilishga berish;
qayta sug‘urta qilish shartnomasi limiti — qayta sug‘urta qilish shartnomasiga muvofiq qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovoni to‘lovini amalga oshirish majburiyati yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan maksimal summa;
noproporsional qayta sug‘urta qilish — shunday qayta sug‘urta turiki, u bo‘yicha barcha hisob-kitoblar asosiy sug‘urta yoki qayta sug‘urta qilish shartnomalari bo‘yicha zararlar miqdoriga asoslanadi, qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovonini to‘lash majburiyati qayta sug‘urta qildiruvchining qayta sug‘urta qilish shartnomasida o‘rnatilgan tartibda hisoblangan yakuniy zarari miqdori qayta sug‘urta qilish shartnomasida kelishilgan miqdordan ortganda yuzaga keladi;
obligator qayta sug‘urta qilish — qayta sug‘urta qilishning shunday shakliki, unda qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urtalovchi bilan tuzgan qayta sug‘urta qilish shartnomasi shartlariga ko‘ra ushbu shartnoma ta’sir doirasiga kiruvchi asosiy sug‘urta shartnomalari bo‘yicha tavakkalchiliklarni qayta sug‘urtalovchiga qayta sug‘urta qilishga berishga, qayta sug‘urtalovchi esa ushbu tavakkalchiliklarni qayta sug‘urta qilishga qabul qilishga majburdirlar;
obligator-fakultativ qayta sug‘urta qilish — qayta sug‘urta qilishning shunday shakliki, unda qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urtalovchi bilan tuzgan qayta sug‘urta qilish shartnomasi shartlariga ko‘ra tavakkalchiliklarni qayta sug‘urta qilishga berishga majbur, qayta sug‘urtalovchi esa qayta sug‘urta qildiruvchining tavakkalchiliklarini o‘z xohishiga ko‘ra qayta sug‘urtaga qabul qilish huquqiga ega;
qayta sug‘urta qilish obyekti — qayta sug‘urta qildiruvchi tomonidan sug‘urtalovchi sifatida tuzilgan sug‘urta (birgalikda sug‘urta qilish, qayta sug‘urta qilish) shartnomasi bo‘yicha sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lash xavfi;
da’vo ustidan nazorat to‘g‘risida shartlashish — ushbu shartlashishga asosan qayta sug‘urta qilish bo‘yicha tomon (qayta sug‘urtalovchi, qayta sug‘urta brokeri) sug‘urta da’vosini mustaqil ko‘rib chiqish (hal qilish) bo‘yicha butkul huquqqa ega. Qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urta qilish bo‘yicha tomonning sug‘urta javobgarligini tan olish yoki rad etish to‘g‘risidagi har qanday qarorini tan oladi;
taqdirga ergashish to‘g‘risida shartlashish — ushbu shartlashishga asosan sug‘urta da’vosini ko‘rib chiqish (hal qilish) bo‘yicha barcha huquqlarga qayta sug‘urta qildiruvchi butkul egalik qiladi. Qayta sug‘urtalovchi (qayta sug‘urta brokeri) qayta sug‘urta qildiruvchining sug‘urta javobgarligini tan olish yoki rad etish to‘g‘risidagi har qanday qarorini tan oladi;
da’volarni hal qilish bo‘yicha hamkorlik to‘g‘risida shartlashish — ushbu shartlashishga asosan qayta sug‘urta qilish bo‘yicha tomonlar (qayta sug‘urta qildiruvchi, qayta sug‘urtalovchi, qayta sug‘urta brokeri) sug‘urta da’vosini ko‘rib chiqish (hal qilish) bo‘yicha o‘zlarining barcha harakatlarini o‘zaro kelishadilar;
original sug‘urta mukofoti — asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urta qilish shartnomasiga ko‘ra qayta sug‘urta qildiruvchi bo‘lgan sug‘urtalovchi tomonidan sug‘urta qildiruvchidan olinayotgan sug‘urta mukofoti;
asosiy sug‘urta shartnomasi — qayta sug‘urta qildiruvchi tomonidan sug‘urtalovchi sifatida tuzilgan sug‘urta (birgalikda sug‘urta qilish, qayta sug‘urta qilish) shartnomasi bo‘lib, u bo‘yicha sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lash tavakkalchiligi qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urta qilinadi;
qayta sug‘urta qilish — sug‘urtalovchi sug‘urta shartnomasi bo‘yicha o‘z zimmasiga olgan sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lash xavfi uning tomonidan to‘liq yoki qisman boshqa sug‘urtalovchida (sug‘urtalovchilarda) u bilan tuzilgan qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urtalanishi;
summalar eksedenti asosida qayta sug‘urta qilish — proporsional qayta sug‘urta qilishning shunday turiki, uning shartlariga ko‘ra qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urta qilishga faqat sug‘urta puli qayta sug‘urta qilish shartnomasida ko‘rsatilgan miqdordan (o‘zida qoldirilgan ulush miqdoridan) katta bo‘lgan sug‘urta qilish shartnomalarini qayta sug‘urta qilishga beradi, qayta sug‘urtalovchi esa ularni qabul qiladi. Bunda qayta sug‘urta qildiruvchi shartlashilgan o‘z ulush miqdorini o‘z mas’uliyatida olib qoladi, qayta sug‘urtalovchi esa sug‘urta pulining qolgan qismidagi, lekin qayta sug‘urta qilish shartnomasida o‘rnatilgan limit doirasida sug‘urta majburiyatlarini qabul qiladi;
zarar ekssedenti asosidagi qayta sug‘urta qilish — noproporsional qayta sug‘urta qilishning shunday turiki, uning shartlariga ko‘ra qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovonini to‘lash majburiyati faqat sug‘urta qilingan tavakkalchilik bo‘yicha sug‘urta hodisasi yoki bir voqea tufayli yuzaga kelgan bir qancha sug‘urta hodisalari natijasida yetkazilgan zarar miqdori qayta sug‘urta shartnomasida ko‘rsatilgan miqdordan ortgandagina yuzaga keladi;
zararlilik ekssedenti asosida qayta sug‘urta qilish — noproporsional qayta sug‘urta qilishning shunday turiki, uning shartlariga ko‘ra qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovonini to‘lash majburiyati faqat asosiy sug‘urta shartnomalari bo‘yicha ma’lum bir vaqt davrida sug‘urta tovonlarining sug‘urta mukofotlariga nisbati sifatida aniqlanadigan sug‘urta mukofotlari zararliligi qayta sug‘urta qilish shartnomasida belgilangan foizdan yoki ma’lum miqdordan ortgandagina yuzaga keladi;
qayta sug‘urta qildiruvchi — o‘ziga qabul qilgan tavakkalchiliklarni qayta sug‘urtaga beruvchi sug‘urtalovchi (qayta sug‘urtalovchi);
qayta sug‘urta qilish sig‘imi — qayta sug‘urtalovchining tavakkalchilikni qayta sug‘urta qilishga qabul qilishining moliyaviy imkoniyati bahosi;
qayta sug‘urta qilish komissiyasi — qayta sug‘urta qilish shartnomasi shartlariga muvofiq qayta sug‘urtalovchi tomonidan qayta sug‘urta qildiruvchiga to‘lanadigan yoki qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urta mukofotidan ushlab qoladigan mukofot;
qayta sug‘urta mukofoti (brutto-mukofot) — qayta sug‘urta qilish shartnomasida belgilangan qayta sug‘urta qilish komissiyasi, shuningdek qayta sug‘urta qilish shartnomasida ko‘zda tutilgan boshqa to‘lovlarni o‘z ichiga olgan qayta sug‘urta qilish uchun to‘lov;
qayta sug‘urta netto-mukofoti — qayta sug‘urta mukofotidan (brutto-mukofotdan) qayta sug‘urta qilish shartnomasida ko‘zda tutilgan qayta sug‘urta qilish komissiyasi va qayta sug‘urta brokerining komission mukofotining ayirmasiga teng miqdor;
qayta sug‘urta xizmati — qayta sug‘urtalovchi tomonidan qayta sug‘urta qildiruvchiga ular o‘rtasida tuzilgan qayta sug‘urta qilish shartnomasi asosida ko‘rsatilayotgan xizmat;
qayta sug‘urta qoplamasi — asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urta qildiruvchi tomonidan to‘langan sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) yoki uning bir qismini qayta sug‘urta qildiruvchiga qoplab berish bo‘yicha qayta sug‘urtalovchining majburiyati;
qayta sug‘urta qilish slipi — qayta sug‘urta qilishga berilayotgan tavakkalchilikni sug‘urta qilishning asosiy shartlarini o‘z ichiga olgan va uni yuborish yo‘li bilan qayta sug‘urta qilish to‘g‘risidagi bosh shartnoma (bitim) asosida qayta sug‘urtalovchiga qabul qilish uchun tavakkalchiliklar taklif qilinuvchi hujjat;
qayta sug‘urtalovchi — faqat qayta sug‘urta qilish faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyaga ega yoxud sug‘urta faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyaga ega tijorat tashkiloti bo‘lgan yuridik shaxs, o‘zi joylashgan davlat qonun hujjatlariga muvofiq, qayta sug‘urta faoliyatini amalga oshirish huquqiga ega chet el sug‘urta tashkiloti;
Keyingi tahrirga qarang.
proporsional qayta sug‘urta qilish — qayta sug‘urta qilishning shunday turiki, unga muvofiq qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovonini to‘lash borasidagi majburiyati qayta sug‘urta qilish shartnomasida kelishilgan proporsiyada (foizlarda) aniqlanadi;
professional qayta sug‘urtalovchi — faqat qayta sug‘urta qilish faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziyasiga ega tijorat tashkiloti bo‘lgan yuridik shaxs;
qayta sug‘urta qilish davri — qayta sug‘urta qilish shartnomasiga muvofiq qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovonini to‘lash majburiyatini olib borish vaqt oralig‘i;
qayta sug‘urta qilishga qabul qilingan tavakkalchiliklar — asosiy sug‘urta shartnomasida ko‘rsatilgan va ular bo‘yicha sug‘urta hodisasi ro‘y berganda qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchiga to‘langan sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) yoki uning bir qismini qayta sug‘urta qilish shartnomasiga asosan qoplab berish majburiyatini olgan tavakkalchiliklar;
o‘zida qoldirilgan ulush — qayta sug‘urta qildiruvchining asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha o‘z javobgarligida olib qolayotgan sug‘urta majburiyatlari miqdori;
qayta sug‘urta qilish shartnomasi amal qilish muddati — qayta sug‘urta qilish shartnomasi kuchga kirishdan uning amal qilishi to‘xtagungacha bo‘lgan vaqt oralig‘i;
sug‘urta voqeasi — sug‘urta (birgalikda sug‘urta qilish, qayta sug‘urta qilish) shartnomasi bo‘yicha sug‘urta hodisasi deb tan olinishi mumkin bo‘lgan ro‘y bergan voqea;
asosiy shartnoma bo‘yicha sug‘urta hodisasi — sug‘urta (birgalikda sug‘urta qilish, qayta sug‘urta qilish) shartnomasida ko‘zda tutilgan, u yuzaga kelganda sug‘urtalovchining (qayta sug‘urtalovchining) sug‘urta qildiruvchi (qayta sug‘urta qildiruvchi) yoki naf oluvchiga sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lash majburiyati paydo bo‘ladigan voqea;
sug‘urta majburiyatlari — sug‘urtalovchining sug‘urta (birgalikda sug‘urta qilish, qayta sug‘urta qilish) shartnomalari bo‘yicha sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lash bo‘yicha majburiyatlari;
qayta sug‘urta qilishga berilgan sug‘urta majburiyatlari — qayta sug‘urta qilish shartnomasiga muvofiq qayta sug‘urtalovchi tomonidan qoplab beriladigan qayta sug‘urta qildiruvchining sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lash bo‘yicha majburiyatlari;
qayta sug‘urta qilishga qabul qilingan sug‘urta majburiyatlari — qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovonini to‘lash bo‘yicha majburiyatlari;
tantyema — qayta sug‘urtalovchi tomonidan qayta sug‘urta qildiruvchiga to‘lanadigan qayta sug‘urta qilish shartnomasi yoki qayta sug‘urta qilish shartnomalari guruhining amal qilishi yakuniy natijalari bo‘yicha qayta sug‘urtalovchi olgan daromadidan komission haq;
fakultativ qayta sug‘urta qilish — qayta sug‘urta qilishning shunday shakliki, unga ko‘ra qayta sug‘urta qildiruvchi o‘z ixtiyoriga ko‘ra tavakkalchiliklarni qayta sug‘urta qilishga beradi, qayta sug‘urtalovchi esa o‘z ixtiyoriga ko‘ra ushbu tavakkalchiliklarni qayta sug‘urta qilishga oladi;
fakultativ-obligator qayta sug‘urta qilish — qayta sug‘urta qilishning shunday shakliki, uning shartlariga ko‘ra qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urtalovchi bilan tuzilgan qayta sug‘urta qilish shartnomasi shartlarida tavakkalchiliklarni qayta sug‘urtalovchiga o‘z ixtiyoriga ko‘ra qayta sug‘urta qilishga berish huquqiga ega, qayta sug‘urtalovchi esa taklif qilinayotgan tavakkalchiliklarni qabul qilishga majbur.
13. Qayta sug‘urta qildiruvchi va qayta sug‘urtalovchi o‘rtasida tuzilayotgan qayta sug‘urta qilish shartnomasi tomonlarning qayta sug‘urta qilish sohasidagi munosabatlarini tartibga soluvchi asosiy hujjatdir.
14. Qayta sug‘urta qilish shartnomasining tuzilishi va kuchga kirishi sanasi bo‘lib, qayta sug‘urta qildiruvchi tomonidan qayta sug‘urta qilish mukofoti yoki uning birinchi badalini to‘langanligidan qat’i nazar, qayta sug‘urtalovchi tomonidan qayta sug‘urta qildiruvchining (qayta sug‘urta brokerining) ofertasini akseptlash sanasi hisoblanadi.
15. Agar fakultativ qayta sug‘urta qilishda oferta qayta sug‘urta qildiruvchi (qayta sug‘urta brokeri) tomonidan qayta sug‘urtalovchiga asosiy sug‘urta shartnomasi kuchga kirgandan keyin yuborilgan bo‘lsa, qayta sug‘urtalovchi tomonidan qayta sug‘urta qildiruvchining (qayta sug‘urta brokerining) ofertasi qabul qilinganda, qayta sug‘urtalovchi ofertani akseptidan avval asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha ro‘y bergan sug‘urta hodisalari bo‘yicha javobgarlik olib bormaydi.
16. Qayta sug‘urta qildiruvchi (qayta sug‘urta brokeri) qayta sug‘urtalovchiga qayta sug‘urta qilish slipini yuborish yo‘li bilan tavakkalchiliklarni qayta sug‘urta qilishga berayotganda qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchiga (qayta sug‘urta brokeriga) qayta sug‘urta qilish slipida ko‘rsatilgan tavakkalchiliklarni qabul qilishi bo‘yicha qarori to‘g‘risida besh ish kuni ichida yozma xabar berishi shart.
17. Qayta sug‘urta qilish shartnomasida nazarda tutilgan tomonlarning huquq va majburiyatlari qayta sug‘urta qilish shartnomasi kuchga kirgan paytdan boshlab yuzaga keladi.
18. Tavakkalchiliklar qayta sug‘urta qilishga berilayotganda qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urtalovchi talabi bo‘yicha qayta sug‘urta qilishga berilayotgan tavakkalchilik haqida barcha zarur axborotni, shuningdek tegishli hujjatlar va sug‘urta qoidalarini qayta sug‘urtalovchiga taqdim etishi shart.
19. Obligator qayta sug‘urta qilish shartnomasi tuzilayotganda qayta sug‘urta qilish davri obligator qayta sug‘urta qilish shartnomasi kuchga kirish paytidan avval asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sodir bo‘lgan sug‘urta hodisalarini qamrab olishi mumkin.
20. Obligator qayta sug‘urta qilish shartnomasi uni tomonlar imzolagan paytdan ayni paytda u qamrab oladigan qayta sug‘urta qildiruvchi tomonidan tuzilgan asosiy sug‘urta shartnomalarining mavjudligidan va kuchga kirganligidan qat’i nazar, tuzilgan hisoblanadi va kuchga kiradi.
21. Fakultativ qayta sug‘urta qilish shartnomalari bo‘yicha qayta sug‘urta qildiruvchi asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta obyektidagi barcha o‘zgarishlar va sug‘urta tavakkalchiligining oshishiga ta’sir etishi mumkin bo‘lgan boshqa holatlar haqida unga ma’lum bo‘lgan kundan boshlab uch ish kunidan kechiktirmasdan qayta sug‘urtalovchiga xabar berishi shart.
22. Agar asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha ikki va undan ortiq sug‘urta obyektlari sug‘urtalangan bo‘lsa, proporsional qayta sug‘urta qilinganda qayta sug‘urta qildiruvchi har bir sug‘urta obyekti bo‘yicha sug‘urta majburiyatlarining proporsional qismini o‘zida qoldiradi.
23. Qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urta mukofoti va sug‘urta tovoni miqdorlarini aniqlash uchun to‘lov valyutasidan farq qiluvchi boshqa valyuta ekvivalentidan foydalanilsa, hisob-kitoblar uchun O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining to‘lovni amalga oshirish kunidagi rasmiy kursi qabul qilinadi.
24. To‘lov kuni bo‘lib, tegishli summa mablag‘ oluvchi tomonning hisob raqamiga kelib tushgan kun hisoblanadi.
25. Qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urtalovchiga qayta sug‘urta mukofotini (uning birinchi badalini) qayta sug‘urta qilish shartnomasida nazarda tutilgan miqdorda qayta sug‘urta qilish komissiyasi va boshqa to‘lovlarni chegirib qolgan holda qayta sug‘urta qildiruvchining hisob raqamiga asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta mukofoti (uning birinchi badali) kelib tushgan kundan boshlab yoki qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qilish shartnomasini (agar tavakkalchilik qayta sug‘urta qilishga qayta sug‘urta qilish slipini yuborish yo‘li bilan amalga oshirilayotgan bo‘lsa, qayta sug‘urta qilish slipini) imzolagan kundan boshlab, ushbu ikki sananing qay biri kechroq ekanligidan kelib chiqib, o‘n ish kuni ichida to‘laydi.
26. Qayta sug‘urta qilish shartnomasi muddatidan ilgari bekor qilinsa, qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchiga qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urta mukofotining qayta sug‘urta qilish shartnomasi amal qilishi muddatining tugamagan davriga proporsional qismini qayta sug‘urta qilish shartnomasi muddatidan ilgari bekor qilingan kundan boshlab besh ish kuni ichida qaytarishi shart.
27. Agar qayta sug‘urta qilish shartnomasida qayta sug‘urta mukofotini qismlarga bo‘lib (har oyda, har chorakda, har yarim yilda va sh.k.) to‘lash nazarda tutilgan bo‘lsa, navbatdagi badallar qayta sug‘urta qildiruvchi tomonidan qayta sug‘urta shartnomasi tuzilgan kundan yoki avvalgi badal to‘langan kundan tegishli muddat o‘tgungacha bo‘lgan sanadan kechiktirmasdan, ushbu sanalardan qay biri kechroq ekanligidan kelib chiqib, to‘lanishi shart.
28. Qayta sug‘urta mukofoti yoki uning navbatdagi badali to‘lovi qayta sug‘urta qildiruvchiga bog‘liq bo‘lmagan sabablarga ko‘ra kechikkan taqdirda qayta sug‘urta qildiruvchi bu haqda imkon bo‘lishi bilanoq qayta sug‘urtalovchini yozma xabardor qilishi shart.
29. Qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urta mukofotining navbatdagi badal to‘lovini kechiktirilishi qayta sug‘urta qilish shartnomasini muddatidan ilgari bekor bo‘lishiga olib kelmaydi.
30. Sug‘urta voqeasi sodir bo‘lgan paytda qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urta qilish shartnomasiga muvofiq qayta sug‘urta mukofotini to‘lash majburiyatini bajarmagan yoki tegishli ravishda bajarmagan holatlarda, qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchiga to‘lashi lozim bo‘lgan sug‘urta tovonini to‘layotganda sug‘urta hodisasi sodir bo‘lgan paytda kelib tushmagan qayta sug‘urta mukofoti summasini ushlab qolishga haqli.
31. Qayta sug‘urtalovchining qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urta tovonini to‘lash majburiyatlari asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha qayta sug‘urta qildiruvchining shunday majburiyatlari kelib chiqqunga qadar yuzaga kelishi mumkin emas.
32. Asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta hodisasi deb tan olinishi mumkin bo‘lgan voqea sodir bo‘lganda, qayta sug‘urta qildiruvchi tegishli xabarni olgandan keyin besh ish kunidan kechiktirmasdan qayta sug‘urtalovchini bu haqda xabardor qilishi shart.
33. Asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta da’volarini hal etish qayta sug‘urta qilish shartnomasida nazarda tutilgan sug‘urta da’volarini hal etish bo‘yicha shartlashish asosida amalga oshiriladi.
Agar qayta sug‘urta qilish shartnomasida sug‘urta da’volarini hal etish bo‘yicha shartlashish nazarda tutilmagan bo‘lsa, qayta sug‘urta qildiruvchi sug‘urta da’vosini asosiy sug‘urta shartnomasiga muvofiq mustaqil hal etadi, bunda u maslahatlar olish uchun qayta sug‘urtalovchiga murojaat etishi mumkin. Qayta sug‘urtalovchi asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta pulining 50% dan ko‘pini qayta sug‘urta qilishga olgan taqdirda qayta sug‘urta qildiruvchi sug‘urta voqeasini sug‘urta hodisasi deb tan olish, sug‘urta tovoni (sug‘urta puli) miqdorini aniqlash va uni to‘lash haqidagi qarorini qayta sug‘urtalovchi bilan kelishishi shart.
34. Qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchidan sug‘urta tovonini to‘lash haqidagi talabi bo‘yicha arizani barcha zarur hujjatlar bilan birgalikda olgan kundan boshlab 10 ish kuni ichida bunday ariza bo‘yicha qaror qabul qilishi va qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urta tovonini to‘lash haqida qaror qabul qilgan taqdirda, sug‘urta tovonini to‘lash haqida qaror qabul qilgan kundan boshlab 5 ish kuni ichida sug‘urta tovonini qayta sug‘urta qildiruvchiga o‘tkazishi shart.
35. Qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urta qilish shartnomasi amalda bo‘lgan davrda asosiy sug‘urta shartnomasiga muvofiq sug‘urta tovoni (sug‘urta puli) to‘lovlari bilan bog‘liq qayta sug‘urtalovchining qayta sug‘urta qildiruvchiga sug‘urta tovonini to‘lash majburiyatlari qayta sug‘urta qilish shartnomasi muddati tugashi bilan to‘xtamaydi.
36. Qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchi bilan kelishgan holda o‘z mutaxassislarini yoki mustaqil ekspertlarni sug‘urta voqeasi kelib chiqish holatlarini tekshirishda qatnashish uchun yuborishga haqli.
Bunda qayta sug‘urtalovchi jalb etgan mutaxassislar yoki mustaqil ekspertlarning tekshirishda qatnashishi bilan bog‘liq xarajatlar qayta sug‘urtalovchi tomonidan to‘lanadi.
Sug‘urta hodisasini tekshirishda qatnashish uchun mustaqil ekspertlar qayta sug‘urtalovchi tomonidan qayta sug‘urta qildiruvchining so‘roviga muvofiq jalb qilingan holda bunday ekspertlarning xizmatlari uchun to‘lovlar bo‘yicha xarajatlar qayta sug‘urta qildiruvchi tomonidan to‘lanib, keyinchalik qayta sug‘urtalovchi tomonidan sug‘urta tovonida o‘zining ulushiga proporsional ravishda qoplanadi.
37. Qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urta tovonini to‘lashni rad etish yoki uning miqdorini kamaytirish huquqiga ega, agarda:
qayta sug‘urta qildiruvchi sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) to‘lash haqidagi qarorini asosiy sug‘urta shartnomasi yoki qayta sug‘urta qilish shartnomasi shartlarini buzgan holda qabul qilgan bo‘lsa;
qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urtalovchidan asosiy sug‘urta shartnomasi shartlarini yoki tavakkalchilik darajasiga, muddatlar va qayta sug‘urtalovchi majburiyatlari hajmiga jiddiy ta’sir etuvchi holatlarni yashirgan bo‘lsa;
sug‘urta hodisasi haqidagi xabar kelishilgan muddatlarga rioya etmagan holda bildirilib, bunday rioya etmaslik sug‘urta hodisasi sodir bo‘lishi holatlari haqida to‘g‘ri axborot olib bo‘lmasligiga sabab bo‘lsa;
qayta sug‘urta qildiruvchi sug‘urta tovonini (sug‘urta pulini) qayta sug‘urta qilish shartnomasiga muvofiq qayta sug‘urta qilinmagan tavakkalchiliklar yoki obyektlar bo‘yicha to‘lagan bo‘lsa;
qayta sug‘urta qildiruvchi sug‘urta tovonining (sug‘urta pulining) kompromiss to‘lovini amalga oshirgan bo‘lsa.
38. Qayta sug‘urtalovchi qayta sug‘urta qildiruvchining sug‘urta hodisalarini hal etish xarajatlarini qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha sug‘urta pulining asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta puliga bo‘lgan nisbatga (proporsional qayta sug‘urta qilish shartnomalari uchun) yoki qayta sug‘urta qilish shartnomasi bo‘yicha to‘lanishi lozim bo‘lgan sug‘urta tovonining qayta sug‘urta qildiruvchi tan olgan zararning umumiy miqdoriga bo‘lgan nisbatga (noproporsional qayta sug‘urta qilish shartnomalari uchun) proporsional qoplaydi.
39. Qayta sug‘urta qildiruvchi qayta sug‘urtalovchiga regress talablari va da’volaridan yoki asosiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urtalangan va qaytarilgan mol-mulkni sotishdan olingan pul mablag‘larining tuzilgan qayta sug‘urta qilish shartnomalari bo‘yicha uning majburiyatlariga proporsional bo‘lgan ulushini qayta sug‘urta qildiruvchining hisob raqamida tegishli mablag‘ hisobga olingan kundan boshlab o‘n ish kuni ichida to‘lashi shart.
40. Agar qayta sug‘urta qildiruvchi unga sug‘urta qildiruvchidan o‘tgan zararlar uchun javobgar shaxsdan talab qilish huquqidan oldindan voz kechgan bo‘lsa va bu qayta sug‘urta qilish shartnomasini tuzish paytida qayta sug‘urtalovchiga ma’lum bo‘lgan bo‘lsa, bu holat qayta sug‘urtalovchini sug‘urta tovonini to‘lashdan ozod qilinishi uchun asos bo‘lmaydi.
41. Qayta sug‘urtalovchining sug‘urta tovonini to‘lash majburiyatlari to‘xtatib turilgan taqdirda qayta sug‘urtalovchi sug‘urta tovonini to‘lash majburiyatlari to‘xtatib turilgan davrda sodir bo‘lgan sug‘urta hodisalari natijasida yuzaga kelgan zararlar uchun sug‘urta tovonini to‘lamaydi.
42. Asosiy sug‘urta shartnomasining amal qilish muddatining uzaytirilishi qayta sug‘urta qilish shartnomasining amal qilish muddatining uzayishiga olib kelmaydi.
43. Qayta sug‘urta qilish shartnomasiga o‘zgartirishlar va/yoki qo‘shimchalar kiritish faqat tomonlarning yozma kelishuvi bo‘yicha yo‘l qo‘yilishi mumkin.
44. Qayta sug‘urta qilish shartnomasi tomonlarning o‘zaro roziligi bilan bir tomon ikkinchi tomonni qayta sug‘urta qilish shartnomasi muddatidan ilgari bekor qilinishi taxmin qilingan sanadan kamida 30 kun oldin yozma xabar berish orqali muddatidan ilgari bekor qilinishi mumkin.
45. Qayta sug‘urta qilish to‘g‘risidagi bosh shartnoma (bitim) muddatidan ilgari bekor qilinsa, qayta sug‘urta qilish to‘g‘risidagi bosh shartnoma (bitim) asosida va u amalda bo‘lgan davrda imzolangan qayta sug‘urta qilish sliplari bo‘yicha tomonlarning majburiyatlari o‘z kuchida qoladi.
46. Qayta sug‘urta qilish shartnomasini tuzish va ijro etish jarayonida yuzaga keladigan barcha bahs va kelishmovchiliklar tomonlar o‘rtasida muzokaralar yo‘li bilan hal etilishi, kelishuvga erishilmagan taqdirda esa, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etilishi lozim.
Keyingi tahrirga qarang.
47. Sug‘urtalovchi tomonidan mazkur Nizom talablari buzilgan taqdirda sug‘urtalovchiga nisbatan qonun hujjatlariga muvofiq choralar qo‘llaniladi.
Keyingi tahrirga qarang.