O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 12-iyuldagi 267-son “Mehnatni muhofaza qilishga doir me’yoriy hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish va ishlab chiqish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlarining to‘plami, 2000-y., 7-son, 39-modda) va 2010-yil 20-iyuldagi 153-son “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2010-y., 28-29-son, 234-modda) qarorlariga muvofiq buyuraman:
1. Maxsus suyuqliklar (benzin, benzol, sulfat kislota, ishqorlar, texnik moylar) bilan ishlashda mehnatni muhofaza qilish qoidalari ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan kundan boshlab o‘n kun o‘tgandan keyin kuchga kiradi.
O‘zbekiston Respublikasi mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirining 2010-yil 6-dekabrdagi 199-B-son buyrug‘iga
ILOVA
ILOVA
Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonuniga (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1993-y., 5-son, 223-modda) hamda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 12-iyuldagi 267-son “Mehnatni muhofaza qilishga doir me’yoriy hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish va ishlab chiqish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Hukumati qarorlarining to‘plami, 2000-y., 7-son, 39-modda) va 2010-yil 20-iyuldagi 153-son “Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2010-y., 28-29-son, 234-modda) qarorlariga muvofiq maxsus suyuqliklar (benzin, benzol, sulfat kislota, ishqorlar, texnik moylar) bilan ishlashda mehnatni muhofaza qilish tartibini belgilaydi.
1. Mazkur Qoidalar maxsus suyuqliklar (benzin, benzol, sulfat kislota, ishqorlar, texnik moylar) bilan ishlovchi tashkilotlar (bundan buyon matnda tashkilotlar deb yuritiladi) uchun taalluqlidir.
2. Mazkur Qoidalar ishlab chiqarish binolarini va inshootlarini loyihalash, qurish va qayta qurishda, sexlarni texnik jihozlash va qayta jihozlashda, texnologik jarayonlar hamda uskunalardan foydalanishda hisobga olinishi lozim.
3. Mazkur Qoidalar texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar talablari bajarilishi shart ekanligini istisno etmaydi.
4. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish borasidagi ishlarni tashkil qilish Mehnat muhofazasi bo‘yicha ishlarni tashkil etish to‘g‘risidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 273, 1996-yil 14-avgust) muvofiq amalga oshiriladi.
5. Xodimlarning mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha bilimlarini sinovdan o‘tkazish Mehnat muhofazasi bo‘yicha o‘qishlarni tashkil qilish va bilimlarni sinash to‘g‘risidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 272, 1996-yil 14-avgust) muvofiq amalga oshirilishi lozim.
6. Ishlarni texnologik reglament bo‘yicha xavfsiz yuritish yo‘riqnomalari Mehnat muhofazasi bo‘yicha yo‘riqnomalarni ishlab chiqish to‘g‘risidagi nizomga (ro‘yxat raqami 870, 2000-yil 7-yanvar) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-y., 1-son) muvofiq ishlab chiqiladi va xodimlar hamda ish joylarini shu yo‘riqnomalar bilan ta’minlash tashkilot rahbariyati zimmasiga yuklatiladi.
7. Tashkilot xonalaridagi harorat, nisbiy namlik, havoning harakatlanish tezligi va boshqalar GOST 12.1.005-88 talablariga muvofiq bo‘lishi kerak.
8. Noqulay omillar ta’siriga qarshi himoya tadbirlarini tuzishda samarali havo almashinuvi tizimini QMQ 2.04.05-97 “Isitish, ventilatsiya va konditsiyalash” talabiga muvofiq tashkil qilish lozim.
9. Ishlab chiqarish xonalari tabiiy va sun’iy yorug‘liligi darajasi QMQ 2.01.05-98 “Tabiiy va sun’iy yorug‘lik” talablariga muvofiq bo‘lishi kerak.
10. Ishlab chiqarish binolarida mikroiqlim SanQvaM 0203-06 “Ishlab chiqarish binolari mikroiqlimi sanitariya me’yorlari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
11. Ish joylari ishlab chiqish jarayonlari xususiyatlariga muvofiq tik turib va o‘tirib ishlash uchun GOST 12.2.032-78 va GOST 12.2.033-78 talablariga muvofiq moslamalar bilan jihozlanishi lozim.
12. Xodimlarni xavfli va zararli ishlab chiqarish muhiti omillaridan himoya qilish belgilangan standartlar va me’yorlar talablariga mos jamoaviy va yakka tartibdagi himoya vositalaridan foydalanish orqali ta’minlanishi lozim.
13. Jamoaviy himoya vositalari xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari xonadagi barcha xodimlarga ta’sir qilganda qo‘llanishi shart va tashkilotni qurish yoki rekonstruksiya qilish loyihalariga kiritilishi lozim.
14. Jamoaviy himoya vositalari xavfli va zararli ishlab chiqarish omillarini ruxsat etilgan miqdorgacha kamaytirish imkonini bermagan hollarda yakka tartibdagi himoya vositalari qo‘llanilishi lozim. Bunday hollarda yakka tartibdagi himoya vositalarisiz xodimlarning ishga jalb qilinishi taqiqlanadi.
15. Yakka tartibdagi himoya vositalaridan foydalanadigan xodimlar ularni qo‘llashi, himoya xususiyatlari va amal qilish muddati to‘g‘risida ma’lumotlarga ega bo‘lishi lozim.
16. Sulfat kislotasi, ishqorlar va ularning aralashmalari maxsus kiyimga tekkan zahoti suv bilan yuvib tashlanishi lozim.
17. Maxsus kiyimning sirtiga sulfat kislotasi va ishqor quyilib ketganda uni o‘sha zahoti almashtirish kerak. Maxsus kiyimni yechish ehtiyotkorlik bilan rezina yoki xlorvinil qo‘lqop yordamida iliq suv bilan yuvib tashlangandan so‘ng amalga oshiriladi.
18. Sulfat kislotasi, ishqorlar to‘kilgan maxsus kiyim yog‘sizlantiruvchi aralashmada bo‘ktiriladi, suvda yuviladi va yuvishga beriladi.
19. Maxsus suyuqlik aralashmalarini tayyorlovchi xodimlar maxsus kiyimlarning tozaligini kuzatib borishlari va haftada bir marta yuvishga berishlari lozim.
23. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda yuqori samarali ventilatsiya tizimlari va yakka tartibdagi himoya vositalarini qo‘llash (respirator) lozim.
24. Tashkilotlarda xodimlarning salomatligini nazorat qilish “Xodimlarni ishga kirishdan oldin dastlabki va davriy tibbiy ko‘riklardan o‘tkazish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida”gi buyruq (ro‘yxat raqami 937, 2000-yil 23-iyun) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2000-y., 12-son) asosida amalga oshirilishi lozim.
25. Xodim tibbiy ko‘rikdan o‘tishdan bo‘yin tovlagan yoki tibbiy ko‘rik natijalariga ko‘ra berilgan tavsiyalarni bajarmagan taqdirda ushbu xodim ishga qo‘yilishi mumkin emas.
26. Xodim holsizlanib, zaharlanganligiga gumon bo‘lganda tashkilotning tibbiy muassasasiga, u mavjud bo‘lmagan hollarda davolash-profilaktika muassasalariga murojaat qilinishi lozim.
27. Maxsus suyuqliklar bilan ishlovchi xodimlar o‘z-o‘ziga va o‘zgalarga yordam ko‘rsatish dasturi bo‘yicha o‘qitilgan bo‘lishi lozim.
28. Maxsus suyuqliklar bilan ishlovchining ish joyida ko‘rinib turadigan joyda zaharlanganda va kuyganda birinchi yordam ko‘rsatish qo‘llanmasi bo‘lishi lozim.
29. Sulfat kislotasi, ishqor yoki ularning aralashmasi bilan zararlangan joyni toza suv bilan yuvib, zararsizlantiruvchi vosita bilan ishlov berish kerak.
30. Xodim sulfat kislotasi, ishqor yoki uning aralashmasi bilan zararlanganda uni darhol yechintirish, iliq suvda yuvintirish va tibbiyot muassasasiga yetkazish lozim.
31. Ko‘zga sulfat kislotasi, ishqor yoki uning aralashmasi tushganda o‘sha zahoti maxsus suv quvuridagi favvorachada yoki rezina naychali butilkada 10—15 minut davomida yuvish hamda toza bog‘ich qo‘yib bog‘lash va tibbiy muassasaga murojaat etish lozim.
32. Sulfat kislotasi bug‘i bilan zaharlangan xodimni darhol zararlangan atmosferadan toza havoga olib chiqish va erkin nafas olishi uchun xalaqit berayotgan kiyimini yechish, osoyishta dam olishiga imkon berish va nam kislorod bilan uzoq vaqt nafas oldirish kerak.
33. Ishlab chiqarish xonalarini tabiiy va sun’iy yoritish QMQ 2.01.05-98 “Tabiiy va sun’iy yoritish” talabiga mos bo‘lishi lozim.
35. Uchastkalarda va xonalarda portlash bo‘yicha xavfli gaz va changlar konsentratsiyasi yig‘ilib qolish ehtimoli bo‘lsa, elektr yoritish tizimi portlashdan alohida bajarilishi kerak.
36. Ko‘chma yoritish vositalari sifatida 36 V dan yuqori bo‘lmagan elektr yoritqichlar ishlatilishi kerak. Ko‘chma yoritish vositalarini ishlatishda rezina shlangli egiluvchan o‘tkazgichdan foydalanish lozim.
37. Yoritish vositalarini ta’mirlash va uning ichki elementlarini ko‘zdan kechirish, kuygan lampa va himoya shishalarini almashtirish ishlari elektr tarmog‘idan o‘chirilgan holda bajarilishi lozim.
39. Yoritish vositalarini nazorat qilish va ta’mirlash ishlari shu ishlarni amalga oshirishga mas’ul bo‘lgan xodimlar tomonidan amalga oshirilishi lozim.
42. Avariya yoritqichlari boshqa yoritqichlardan turi, o‘lchamlari va maxsus tushirilgan belgilari bilan ajralib turishi va vaqti-vaqti bilan changdan tozalab turilishi lozim.
43. Tashkilotlarda maxsus suyuqliklardan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan texnologik hujjatlar mehnat muhofazasi bo‘yicha GOST.SSBT.12.3.002-91 talablariga muvofiq ishlab chiqilgan bo‘lishi kerak.
44. Yangi texnologik jarayonlarni ishlab chiqish va yangitdan ishlatiladigan maxsus suyuqliklarni joriy qilishda tegishli texnologiyalarda va texnologiya yo‘riqnomalarida bayon etilgan mehnat muhofazasi talablari inobatga olinishi shart.
45. Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha ishlab chiqilayotgan talablar amaldagi me’yoriy hujjatlar talablari va texnologik jarayonlariga muvofiq ishlab chiqilishi kerak.
46. Maxsus suyuqliklarni qo‘llovchi tashkilot sex va uchastkalarda ish vaqti, tanaffuslar ko‘rsatilgan ish grafigini ishlab chiqqan holda xodimlarga zararli omillarning ta’sir qilishini kamaytirishi lozim.
47. Maxsus suyuqliklarni qo‘llashda ularni kamroq zaharlovchi xususiyatga ega bo‘lgan turlari bilan almashtirish kerak.
48. Ishlab chiqarish jarayonlari yong‘in va portlash xavfsizligi, ularni rejalashtirishda, tashkillashtirishda va olib borishda GOST 12.1.004-91 “Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablari” va GOST 12.1.010-90 “Portlash xavfi. Umumiy talablari”ga va ushbu Qoidalarga muvofiq ta’minlanishi lozim.
49. Ishlab chiqarishda sinalmagan yong‘in va portlash xavfi mavjud hamda toksik xususiyatlarga ega bo‘lgan moddalar va materiallarni qo‘llash taqiqlanadi.
50. Ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirishda yong‘inlar, portlashlar, avariyalar, zaharlanishlar sodir bo‘lishi hamda atrof muhitni uning chiqindilari (oqova suvlari, ventilatsiya chiqindilari va boshqalar) bilan ifloslanishi ehtimolini istisno etadigan sharoitlar ta’minlanishi lozim.
51. Ishlab chiqarish binolari va xonalari dastlabki yong‘inni o‘chirish vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishi shart.
52. Ventilatsiya tizimi yong‘indan darak beruvchi signalizatsiya bilan birlashtirilgan bo‘lishi lozim.
53. Ishlab chiqarish binolari va xonalari hududiy yong‘in xavfsizligi xizmati bilan kelishilgan holda yong‘in xavfsizligi bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqilishi va ko‘rinadigan joyga osib qo‘yilishi lozim.
54. Xodimlar bilan yong‘in xavfsizligi bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazilishi va yong‘inning oldini olish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar berilishi kerak.
55. Bino va yong‘in suv manbai yo‘laklari hamda yong‘in vositalari va uskunalariga boradigan yo‘laklar doimo bo‘sh bo‘lishi kerak.
56. Ish joylari GOST.SSBT. 12.4.026-85 talablariga muvofiq ogohlantiruvchi va taqiqlovchi belgilar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
57. Maxsus suyuqliklardan bo‘shagan idishlar zararsizlantirilgan va yuvilgan holda omborxonaga yoki bostirma ostiga qo‘yilishi kerak. Yengil alangalanuvchi moddalardan bo‘shagan idishlarni ishchilar ishlayotgan xonalarda saqlash taqiqlanadi.
58. Texnologik jarayonlarning xavfsizligi texnologik hujjatlarga hamda mehnat muhofazasi bo‘yicha yo‘riqnomalarga muvofiq ta’minlanishi kerak.
59. Ish hududida zararli moddalarning konsentratsiyasi nazoratini amalga oshiruvchi hamda qurilmalarning avariyaviy o‘chirilishini ta’minlovchi gaz tahlil qilish apparatlari o‘rnatilishi zarur.
60. Maxsus suyuqliklar bilan bajariladigan ishlar maxsus jihozlangan xonalarda, yoki xonalarda o‘rnatilgan maxsus kameralar (stendlar)da bajarilishi kerak. Xonalarga kirishda “Yong‘indan xavfli”, “Chekilmasin”, “Begonalar kirishi taqiqlanadi” kabi ogohlantiruvchi va taqiqlovchi xavfsizlik belgilari o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
61. Alohida olingan texnologik jarayon (operatsiya)larda ishlab chiqarishning xavfli va zararli omillarining vujudga kelganligi to‘g‘risida o‘z vaqtida xabar berishni ta’minlash maqsadida, gaz tahlil qilish apparatlaridan tashqari, gaz tahlil qilish apparatlarida ishlaydigan yorug‘lik va ovoz beruvchi signalizatorlar ko‘zda tutilishi lozim.
62. Ishlab chiqarishning xavfli va zararli omillari yuzaga kelishi bilan bog‘liq bo‘lgan texnologik jarayonlar va operatsiyalar vaqtida, ushbu hududda xodimga bevosita xavfli va zararli omillarning ta’sirini chegaralovchi himoya ekrani o‘rnatilgan maxsus stendlar bo‘lishi yoki ushbu operatsiyalar mexanizatsiyalangan (avtomatlashtirilgan) qurilmalardan foydalangan holda amalga oshirilishi lozim.
63. Texnologik jarayon buzilgan hollarda xodimlarga zararli va xavfli omillarning ta’sir etishi istisno qilinishi va ular uchun ish bajarilayotgan joyni zudlik bilan va hech qanday qiyinchiliksiz tark etish imkoniyati ta’minlanishi zarur.
64. Tashkilotlarda elektr qurilmalarini o‘rnatish va ulardan foydalanishda Iste’molchilarning elektr qurilmalaridan texnik foydalanish qoidalari (ro‘yxat raqami 1383, 2004-yil 9-iyul) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 27-son, 317-modda) hamda Iste’molchilarning elektr qurilmalaridan foydalanishda texnika xavfsizligi qoidalari (ro‘yxat raqami 1400, 2004-yil 20-avgust) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 33-son, 379-modda) va mazkur Qoidalar talablariga rioya qilinishi kerak.
65. Barcha tok o‘tkazuvchi qismlar, taqsimlovchi qurilmalar, apparatlar va o‘lchash asboblari, shuningdek turli saqlovchi qurilmalar, rubilniklar va boshqa ishga tushirish apparatlari va moslamalari faqat yonmaydigan asoslarda montaj qilinishi lozim.
66. Yoritish va elektr tarmoqlarining tuzilishi xonalardagi muhit sharoitlariga va ulardagi ishlab chiqarishning xususiyatiga mos bo‘lishi shart.
67. Yuqori namlik va issiqlik ajralib chiquvchi xonalarda elektr yoritqichlar namlikdan elektr dvigatellari esa suyuqlik sachrashidan himoyalangan yoki yopiq ijroda bo‘lishi shart.
68. Yong‘in xavfi mavjud xonalar, binolar va omborxonalardagi yoritqichlar yopiq va chang o‘tkazmaydigan bo‘lishi lozim.
69. Xavflilik darajasi yuqori bo‘lgan xonalarda kuchlanishi 220 V dan yuqori bo‘lmagan elektr asbobi, o‘ta xavfli xonalarda va xonalardan tashqarida kuchlanish 42 V dan yuqori bo‘lmagan elektr asboblari qo‘llanishi lozim.
70. Elektr tarmog‘idagi va elektr qurilmalaridagi uchqun, qisqa tutashuv, kabellar va simlar izolatsiyasining haddan tashqari qizishiga olib keluvchi nosozliklar bartaraf etilishi yoki o‘chirib qo‘yilishi lozim.
71. Kabellar va simlarning izolatsiyasi, tashqi birikmalar, elektr dvigatellarning ishlash rejimi tashkilot elektr xo‘jalik bo‘yicha mas’ul shaxs tomonidan tashqi ko‘rikdan o‘tkazish va asboblar bilan o‘lchash orqali tekshirib turilishi lozim.
72. Nosoz elektr qurilma va jihozlaridan hamda shikastlangan elektr kabellar va simlardan foydalanish taqiqlanadi.
73. Qisqa tutashuv toklaridan himoyalash uchun nostandart saqlagichlardan va elektr isitgichlaridan foydalanish taqiqlanadi.
74. Tashkilotning barcha turdagi bino va inshootlari yashin qaytargichlar o‘rnatilgan holda to‘g‘ridan to‘g‘ri yashin urishidan himoyalangan bo‘lishi lozim.
75. Barcha qo‘llanilayotgan maxsus suyuqliklar haqida ularning nomlanishi, tarkibi, xavflilik (zaharlilik) darajasi, qo‘llanish sohasi, ularni qo‘llashda himoyalanish choralari to‘g‘risida ma’lumot bo‘lishi lozim. Ushbu ma’lumotlarga ega bo‘lmagan maxsus suyuqliklarni ishlatish taqiqlanadi.
76. Maxsus suyuqliklar bilan ishlarni bajarish jarayonida ishlatilgan materiallar yonmaydigan maxsus idishga yig‘ilishi kerak.
77. Maxsus suyuqliklar polga (erga) to‘kilgan hollarda suyuqlik to‘kilgan joyga zudlik bilan qum sepilishi va shundan so‘ng qum to‘planib, yopiladigan maxsus idishga solinishi lozim.
78. Ishlatilgan maxsus suyuqliklar qayta ishlatilmasligi va ushbu suyuqliklar ish jarayoni tugaganidan keyin yopiladigan maxsus idishga yig‘ilishi lozim.
79. Ishlab chiqarish chiqindilari uchun idish maxsus ajratilgan joyda turishi va ish tugaganidan keyin esa utillashtirish uchun maxsus jihozlangan joylarga chiqarilishi kerak.
80. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniluvchi qurilmalar GOST.SSBT. 12.2.003-91, SanQvaM-0011-94 talablariga muvofiq bo‘lishi kerak. Barcha qurilmalarga, shu jumladan elektr qurilmalariga ulardan foydalanish bo‘yicha texnik pasportlar bo‘lishi lozim.
81. Qurilmalarning harakatlanuvchi qismlari to‘siqlarga hamda ularning ajratib olinuvchi va ochiluvchi qismlari esa bexosdan ochilib ketishini istisno qiluvchi moslamalarga ega bo‘lishi kerak.
82. Qurilmalarni boshqarish organlarining joylashishi, unda o‘rnatilgan nazorat-o‘lchov apparatlari qurilmalarga bemalol yaqinlashish imkonini berishi, shuningdek ularning o‘z-o‘zidan yoqilishi va o‘chishini istisno qilishi kerak.
83. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniladigan asosiy va yordamchi qurilmalar uchqun chiqazmaydigan materiallar (alyuminiy, mis qotishmalar)dan yasalgan bo‘lishi kerak.
84. Qurilmalarning joylashtirilishi ularga xizmat ko‘rsatish va avariya holatlarida xodimlarni xavfsiz evakuatsiya qilish uchun zarur qulayliklarni ta’minlashi kerak.
85. Qurilmalarni joylashtirishda ularda mavjud bo‘lgan xavfli va zararli omillarning xodimlarga ta’sir ko‘rsatishini istisno qilish uchun bir-biridan 2,5 m dan kam bo‘lmagan masofada o‘rnatish lozim.
86. Qurilmalar orasida transport vositalarining harakatlanishi uchun mo‘ljallangan o‘tish oralig‘i 2,5 m dan kam bo‘lmasligi kerak.
87. Qurilmalar va xona konstruksiyalari orasidagi masofaga muvofiq ravishda devordan — 1.5 m, kolonnadan — 1,2 m masofada bo‘lishi kerak.
88. Maxsus suyuqliklarni qo‘llashda ish joylari umumiy havo almashish va mahalliy havo oqimini kiritish-tortib chiqarish, shamollatish tizimi bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
89. Ish joylarida texnologik jarayonlarni bajarish bilan bog‘liq bo‘lmagan predmetlar bo‘lmasligi lozim.
90. Stendlarning ish zonasi, vannalar va boshqa jihozlarning balandligi polning yuzasidan 1 m dan baland bo‘lmasligi shart.
91. Ish joylaridagi maxsus suyuqlik idishlari zich yopilgan va yerga ulangan holda bo‘lishi, idishlardagi maxsus suyuqliklarning miqdori ularning smenaga mo‘ljallangan me’yoridan oshmasligi kerak.
92. Ish joylarida zararli modda bug‘larining konsentratsiya darajasi ularning yo‘l qo‘yilgan chegaraviy miqdori darajasidan ortiq bo‘lmasligi kerak.
93. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda ish joylari ularni polga to‘kmasdan bir idishdan boshqa idishga quyish moslamalari bilan jihozlangan bo‘lishi shart.
94. Maxsus suyuqliklardan foydalanish bilan bog‘liq ish joylarida kuniga kamida bir marta pol yuvilishi shart.
95. Maxsus suyuqliklarni ishlatish bilan bog‘liq ishlarni balandlikda bajarishda ish joylari himoya moslamalari bilan jihozlangan bo‘lishi zarur.
96. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda xodimlar maxsus bilaguzuklar orqali yerga ulash konturlariga ulanishlari shart.
97. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniluvchi qurilmalarni ta’mirlash ishlari GOST.SSBT. 12.2.003-91 “Ishlab chiqarish jihozlari. Xavfsizlik talablari”ga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
98. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniluvchi qurilmalarni ta’mirlash ishlarini bajarishga taalluqli texnik hujjatlar mehnatni muhofaza qilish bo‘limi, zaruriyat bo‘lganda esa bosh energetik bilan kelishilgan bo‘lishi lozim.
99. Texnik hujjatlarni ishlab chiqishda maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniluvchi qurilmalarni ta’mirlash vaqtida ishlatiluvchi birlamchi materiallar va yarim tayyor mahsulotlar xodimlarga zararli yoki xavfli ta’sir ko‘rsatmasligi hisobga olinishi kerak.
100. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniluvchi qurilmalarni ta’mirlash rejali-ehtiyot ta’mirlash rejasiga muvofiq bu ishlarni bajaruvchi tegishli tashkilotlar tomonidan amalga oshirilishi lozim.
101. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniluvchi qurilmalarni ta’mirlash ishlarini bajarishda bu ishlarni bajaruvchi tegishli tashkilot yozma ravishda ta’mirlash ishlari bajarilishi lozim bo‘lgan qurilma joylashgan bo‘linma rahbarini ogohlantirishi va ushbu bo‘linma rahbarining yozma ravishda bergan roziligi olinganidan so‘ng ta’mirlash ishlari amalga oshirilishi kerak.
102. Ta’mirlash ishlarining bajarilishi to‘g‘risidagi ogohlantirishda ta’mirlash ishlarining boshlanishi, tugashi va ishlarni bajarish vaqtlari hamda ushbu ishlarning bajarilishi uchun mas’ul shaxs ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim.
103. Ta’mirlash ishlari bajarilishi lozim bo‘lgan qurilma joylashgan bo‘linma rahbari ta’mirlash ishlarining o‘tkazilishiga yozma ravishda bergan roziligida bu ishlarning bajarilishi uchun mas’ul shaxs tayinlaydi.
104. Maxsus suyuqliklar bilan ishlashda qo‘llaniluvchi qurilmalarni ta’mirlash ishlariga mehnat muhofazasi bo‘yicha tegishli yo‘riqnomalardan o‘tgan, bilimlari sinovdan o‘tkazilgan va o‘n sakkiz yoshdan kichik bo‘lmagan xodimlar qo‘yiladi.
105. Ta’mirlash ishlarining boshlanishidan oldin ishlarni bajarish joyi birlamchi materiallar, yarim tayyor mahsulotlar va detallardan tozalanishi kerak. Zararli omillar bo‘lgan hollarda qurilmalarni ta’mirlash ishlari faqat yakka tartibdagi himoya vositalaridan foydalanilgan holda, atrofdagilarga zararli omillar ta’sir etishi ehtimoli bo‘lgan hollarda esa ish bajarish joyi to‘silgan va tegishli xavfsizlik belgilari o‘rnatilgan holda bajarilishi lozim.
106. Ta’mirlash ishlarini boshlashdan oldin ta’mirlanuvchi qurilmaga xodimlar bemalol o‘tishlari uchun joylar bo‘lishi lozim.
108. Ishlarni ochiq maydonchalarda bajarishda ishlarni bajarish hududi ajratilishi va u to‘silgan bo‘lishi lozim.
109. Ta’mirlash ishlarini bajarishda xodimlarning ishlayotgan qurilmaga to‘satdan tegib ketish ehtimolini istisno etuvchi to‘siqlar o‘rnatilishi shart.
110. Ta’mirlash ishlarini boshlashdan oldin ish zonasida zararli moddalarning konsentratsiya miqdorlari yo‘l qo‘yilgan chegaraviy miqdordan yuqori bo‘lsa, xona shamollatilishi kerak. Bunda barcha ta’mirlanuvchi qurilmalar maxsus suyuqliklardan tozalanishi va maxsus suyuqliklar ta’mirlash ishlarini bajarish hududidan olib chiqilishi lozim.
111. Ta’mirlangan qurilmalar foydalanishga qabul qilinishidan oldin dalolatnoma bilan rasmiylashtirilishi va qurilmaning texnik pasportiga tegishli yozuvlar kiritilishi kerak.
112. Mazkur Qoidalarga amal qilish uchun javobgarlik tegishli ishlarni bajaruvchi tashkilotlar zimmasiga yuklatiladi.
Oldingi tahrirga qarang.
113. Mansabdor shaxslar va xodimlar mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya qilmaganliklari uchun qonunchilik hujjatlariga muvofiq belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.
(113-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y., 10/21/3313/0724-son)
114. Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi Kengashi, O‘zbekiston Havo yo‘llari milliy aviakompaniyasi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasi, Sog‘liqni saqlash vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi, O‘zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi va “O‘zdavenergonazorat” inspeksiyasi bilan kelishilgan.