O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 12-iyuldagi 267-son qarori bilan tasdiqlangan “Mehnatni muhofaza qilishga doir qoida va normalarni qayta ko‘rib chiqish, ishlab chiqish va joriy etish Dasturi” (O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlari to‘plami, 2000-y., 7-son, 39-modda) ijrosini ta’minlash maqsadida buyuraman:
1. Mebellar va yog‘och qurilish materiallarini tayyorlash va ta’mirlashda mehnatni muhofaza qilish qoidalari ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatiga olingan kundan boshlab o‘n kun o‘tgandan keyin kuchga kiradi.
Oldingi tahrirga qarang.
Mazkur Qoidalar mebellar va yog‘och qurilish materiallarini tayyorlash va ta’mirlashda mehnatni muhofaza qilish tartibini belgilaydi.
(muqaddima O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
1. Mazkur Qoidalar mebellar va yog‘och qurilish materiallarini tayyorlash va ta’mirlash tashkilotlariga (bundan keyingi o‘rinlarda tashkilotlar deb yuritiladi) taalluqlidir.
2. Mazkur Qoidalar ishlab chiqarish binolarini va inshootlarini loyihalash, qurish va qayta qurishda, sexlarni texnik jihozlash va qayta jihozlashda, texnologik jarayonlar hamda uskunalardan foydalanishda hisobga olinishi lozim.
3. Mazkur Qoidalar texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar talablari bajarilishi shart ekanligini istisno etmaydi.
4. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilishga doir qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlarga rioya etilishi ustidan davlat nazorati bunga maxsus vakolat berilgan davlat idoralari tomonidan, jamoatchilik nazorati esa mehnat jamoalari va kasaba uyushmasi tashkilotlari tomonidan saylanadigan mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha vakillar tomonidan amalga oshiriladi.
5. Tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish borasidagi ishlarni tashkil qilish Mehnat muhofazasi bo‘yicha ishlarni tashkil qilish haqidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 273, 1996-yil 14-avgust) muvofiq amalga oshirilishi lozim.
6. Mehnat muhofazasi bo‘yicha ishlarni tashkil qilish haqidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 273, 1996-yil 14-avgust) muvofiq tashkilotlarda mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha ichki nazoratning asosiy turlari quyidagilar hisoblanadi:
mehnat sharoitlari va mehnatni muhofaza qilish ishlarini yaxshilash, sanitariya-sog‘lomlashtirish chora-tadbirlari bo‘yicha bo‘limni o‘z ichiga olgan jamoaviy shartnoma;
tasdiqlangan mehnat sharoitlarini baholash va ish o‘rinlarini attestatsiya qilish uslubiga muvofiq ish o‘rinlarini attestatsiya qilish kartalari;
ishchilar va muhandis-texnik xodimlarni o‘qitish, yo‘l-yo‘riq berish va bilimlarini sinovdan o‘tkazish dasturlari;
mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha ma’muriy-jamoatchilik nazoratini yuritish jurnali (uch bosqichli nazorat);
ishchi va xizmatchilar bilan yong‘inga qarshi yo‘l-yo‘riq berish va yong‘in-texnikaviy minimum mashg‘ulotlarini o‘tkazish dasturi;
Oldingi tahrirga qarang.
8. O‘zbekiston Respublikasi “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonunining 12-moddasiga muvofiq, ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshiruvchi, xodimlarining soni ellik kishi va undan ortiq bo‘lgan har bir tashkilotda mehnatni muhofaza qilish talablariga rioya etilishini ta’minlash, ularning bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida mehnatni muhofaza qilish xizmati tashkil etiladi yoki mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha tegishli tayyorgarlikka ega bo‘lgan mutaxassis lavozimi joriy etiladi. Ellikta va undan ortiq transport vositasi mavjud bo‘lgan tashkilotda yo‘l harakati xavfsizligi xizmati ham tashkil etiladi yoki yo‘l harakati xavfsizligi bo‘yicha mutaxassis lavozimi joriy etiladi.
Xodimlarining soni ellik nafardan kam bo‘lgan tashkilotda mehnatni muhofaza qilish xizmatini tashkil etish yoki mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha mutaxassis lavozimini joriy etish to‘g‘risidagi qaror ish beruvchi tomonidan mazkur tashkilot faoliyatining o‘ziga xos xususiyati hisobga olingan holda qabul qilinadi.
(8-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
Oldingi tahrirga qarang.
9. Mehnatni muhofaza qilish xizmati va yo‘l harakati xavfsizligi xizmati tashkilotning mustaqil tarkibiy bo‘linmalari bo‘lib, ular bevosita tashkilot rahbariga bo‘ysunadi.
(9-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
10. Mehnatni muhofaza qilish xizmatining mutaxassislari lavozim yo‘riqnomasiga binoan ularning majburiyatlari jumlasiga kiritilmagan boshqa ishlarni bajarishga jalb qilinishi mumkin emas.
Oldingi tahrirga qarang.
11. Tashkilotlarda mehnat faoliyati bilan bog‘liq ravishda sodir bo‘lgan baxtsiz hodisalar va boshqa jarohatlanishlarni tekshirish va hisobini yuritish O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 6-iyundagi 286-son qarori bilan tasdiqlangan Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni va xodimlar salomatligining mehnat vazifalarini bajarish bilan bog‘liq boshqa xil zararlanishini tekshirish va hisobga olish to‘g‘risidagi nizomga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
(11-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
12. Tashkilotlarning barcha xodimlari, shu jumladan rahbarlari o‘z kasblari va ish turlari bo‘yicha belgilangan tartibda o‘qishlari, yo‘l-yo‘riqlar olishlari hamda bilimlari sinovdan o‘tkazilishi kerak.
13. Bevosita ishlab chiqarishda ishlarni tashkillashtirish va bajarish bilan bog‘liq xodimlar, rahbarlar, muhandis-texnik xodimlarning mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha bilimlarini sinovdan o‘tkazish Mehnat muhofazasi bo‘yicha o‘qishlarni tashkil qilish va bilimlarni sinash haqidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 272, 1996-yil 14-avgust) muvofiq amalga oshirilishi lozim.
14. Ishlarni texnologik reglament bo‘yicha xavfsiz yuritish yo‘riqnomalari Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘riqnomalarni ishlab chiqish to‘g‘risidagi nizomga (ro‘yxat raqami 870, 2000-yil 7-yanvar) muvofiq ishlab chiqiladi va ishlovchilar hamda ish joylarini shu yo‘riqnomalar bilan ta’minlash tashkilot rahbariyati zimmasiga yuklatiladi.
15. Xodimlar xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari, ularning tavsifi, yuzaga kelish manbalari, ishchilarga ta’sir qilish xususiyatlari va salomatlik uchun xavflilik darajasi va kelgusidagi oqibatlari to‘g‘risida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lishi lozim.
16. Ish joylaridagi ishlab chiqarish muhiti va mehnat jarayonining xavfli hamda zararli omillari to‘g‘risidagi ma’lumotlar ishlab chiqarish muhitining fizik, kimyoviy, radiologik, mikrobiologik va mikroiqlim o‘lchovi natijalari, shuningdek mehnatning og‘irligi ish joylarini mehnat sharoitlari bo‘yicha attestatsiya qilish orqali tasdiqlanishi lozim.
17. Har bitta tashkilot yoki alohida ishlab chiqarish xavfli va zararli mehnat sharoitlariga ega bo‘lgan kasblar, ish o‘rinlari va hududlarining Sanitariya qoidalari va me’yorlariga muvofiq zararlilik va xavflilik sinfi ko‘rsatilgan ro‘yxatiga hamda ishlab chiqarish omillarining zararlilik va xavflilik ko‘rsatkichlari, mehnat jarayonining og‘irlik ko‘rsatkichlari bo‘yicha mehnat sharoitlarining amaldagi gigiyenik tasnifiga ega bo‘lishi lozim.
18. Yangi zararli moddalar paydo bo‘lishiga yoki xavfli va zararli omillar yo‘qolishiga olib keladigan texnologik jarayonlar o‘zgarishlarida yoxud yangi ishlab chiqarish uskunalarini joriy qilishda ro‘yxatlarga tegishli o‘zgartirishlar kiritilishi lozim.
19. Tashkilot o‘ta xavfli sharoitda bajariladigan kasblar va ishlar ro‘yxatiga ega bo‘lishi lozim. Ro‘yxatda aniq texnologik jarayon, ishlab chiqarish uskunasi, ishlatiladigan xomashyo va ishlarni amalga oshirish xususiyatlari bilan bog‘liq xavflar hisobga olinishi lozim. Ro‘yxatga xavfli moddalar bilan bajariladigan ishlar, balandlikda, ifloslangan havo va suv muhitida, yuqori harorat va namlik sharoitida bajariladigan ishlar, bug‘ va suv isitish qozonlari, yuk ko‘tarish mexanizmlari, bosim ostida ishlaydigan sig‘imlar, elektr uskunalarga xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq ishlar hamda amaldagi tarmoq ro‘yxatlariga muvofiq boshqa ishlar kiritilishi shart.
20. O‘ta xavfli ishlarga faqat maxsus o‘qitilgan, ushbu ishlarni bajarish huquqini beruvchi hujjatga ega bo‘lgan xodimlar qo‘yiladi.
21. Barcha xodimlar o‘ta xavfli ishlarni bajarish topshirig‘ini olishdan oldin, mehnat muhofazasi bo‘yicha yo‘l-yo‘riq olishi va ishlarni xavfsiz bajarish usullarini o‘zlashtirib olishi shart.
22. O‘ta xavfli ishlarni bajarish, faqat belgilangan tartibda mas’ul xodim qo‘l qo‘yib rasmiylashtirilgan maxsus naryad-ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
23. Tashkilot (sex) rahbariyati o‘ta xavfli ishlarni rejalashtirishda, tashkillashtirishda va xavfsiz bajarishda belgilangan talablarga muvofiq amalga oshirilishiga to‘la javobgardirlar.
24. Ishlovchilarni zararli va xavfli ishlab chiqarish muhiti omillaridan himoya qilish tegishli standartlar va me’yorlar talablariga mos jamoaviy va shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish orqali ta’minlanishi lozim.
ishlab chiqarish xonalari va ish joylarining havo muhitini normallashtirish vositalari (shamollatish va havo tozalash, isitish, havo haroratini, namligini bir xil me’yorda saqlash va boshqalar);
ishlab chiqarish xonalari va ish joylarining yorug‘ligini normallashtirish vositalari (yoritish asboblari, yorug‘lik o‘rinlari, yorug‘likdan himoya qilish moslamalari va boshqalar);
shovqin, tebranma, elektr toki urishi, statik tok va uskunalar yuzasining yuqori darajadagi haroratdan himoya qilish vositalari;
26. Jamoaviy himoya vositalari (ventilatsiya, aspiratsiya, erga ulash, mahalliy so‘rg‘ichlar va boshqalar) zararli va xavfli ishlab chiqarish muhiti omillari xonadagi barcha ishlovchilarga ta’sir qilganda qo‘llanishi shart va tashkilotni qurish yoki rekonstruksiya qilish loyihalariga kiritilishi lozim.
27. Jamoaviy himoya vositalari zararli va xavfli omillarni ruxsat etilgan miqdorgacha kamaytirish imkonini bermagan hollarda shaxsiy himoya vositalari qo‘llanishi lozim. Bunday hollarda shaxsiy himoya vositalarisiz kishilarning ishtiroki va ishlar amalga oshirilishi taqiqlanadi.
maxsus kiyim-bosh, maxsus poyabzal, boshqa shaxsiy himoya va gigiyena vositalari bilan bepul ta’minlanishi lozim.
29. Shaxsiy himoya vositalaridan foydalangan holda ishlovchilar, ularning qo‘llanishi, himoya xususiyatlari, amal qilish muddati to‘g‘risida ma’lumotlarga ega bo‘lishi hamda ulardan foydalanishga o‘rgatilishi lozim.
amaldagi me’yorlar bo‘yicha mazkur ishlab chiqarish uchun talab qilinadigan barcha shaxsiy himoya vositalarining zarur miqdori va nomenklaturasini;
shaxsiy himoya vositalaridan xavfli va zaharli moddalar muhitida foydalanilganda ularni degazatsiya va dezinfeksiya qilishni (bir marta qo‘llaniladigan himoya vositalari bundan mustasno).
31. Tashkilot ma’muriyati, ishchi va xizmatchilarni maxsus kiyim, poyabzal va boshqa yakka tartibda himoyalanish vositalari bilan mebel ishlab chiqarishda xodimlar uchun maxsus kiyim, maxsus poyabzal va boshqa yakka tartibda himoyalanish vositalarini bepul berishning namunaviy me’yorlariga (ro‘yxat raqami 1904, 2009-yil 14-fevral) muvofiq ta’minlashi shart.
32. Tashkilot xodimlari ishni bajarishning xavfsiz usullariga o‘qitilib, olingan bilimlari Mehnat muhofazasi bo‘yicha o‘qishlarni tashkil qilish va bilimlarni sinash to‘g‘risidagi namunaviy nizomga (ro‘yxat raqami 272, 1996-yil 14-avgust) muvofiq sinovdan o‘tkazilgandan so‘ng ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etishga ruxsat etilishi lozim.
33. O‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslar mehnatidan foydalanishga hamda ularning yuk ko‘tarishi va tashishiga normativ hujjatlar talablariga muvofiq ruxsat etilishi lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
(34-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
35. Tashkilot ma’muriyati (yoki ish beruvchi) kasaba uyushmasi qo‘mitasi va vakolatli sog‘liqni saqlash organlari bilan birgalikda har yili davriy tibbiy ko‘rikdan o‘tishi lozim bo‘lgan xodimlarning ro‘yxatini tuzishi hamda xodimlarning ko‘rikka kelishini ta’minlashi lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
36. Tashkilotlarda xodimlarning salomatligini nazorat qilish Xodimlarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi nizom (ro‘yxat raqami 2387, 2012-yil 29-avgust) asosida amalga oshirilishi lozim.
(36-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
Oldingi tahrirga qarang.
37. Majburiy tibbiy ko‘rikdan o‘tishdan yoki tibbiy komissiyalarning tekshiruvlar natijasida bergan tavsiyalarini bajarishdan bo‘yin tovlagan xodimlarni ma’muriyat ishdan chetlashtirishi shart.
(37-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
38. Sog‘lig‘i holatiga ko‘ra yengilroq yoki noqulay ishlab chiqarish omillarining ta’siridan holi bo‘lgan ishga o‘tkazishga muhtoj xodimlarni ish beruvchi, ularning roziligi bilan, tibbiy xulosaga muvofiq vaqtincha yoki muddatini cheklamay, ana shunday ishlarga o‘tkazishi shart.
39. Tibbiy ko‘riklar tashkilotning tibbiy-sanitariya qismlari va poliklinikalari, ular mavjud bo‘lmagan holda davolash-profilaktika muassasasi tomonidan o‘tkazilishi lozim. Tibbiy ko‘riklar davolash-sog‘lomlashtirish tadbirlari belgilangan tekshirish dalolatnomasi bilan yakunlanishi lozim.
40. Tashkilot ma’muriyati (yoki ish beruvchi) va kasaba uyushmasi qo‘mitasi tibbiy ko‘rik dalolatnomasi bilan tanishib chiqishi, ish beruvchi esa dalolatnomada ko‘zda tutilgan barcha tadbirlar va ko‘rsatmalarni bajarishi lozim.
41. Davriy tibbiy ko‘riklar o‘z vaqtida, sifatli o‘tkazilishi va ularning natijalariga ko‘ra tavsiyalar bajarilishi uchun javobgarlik tashkilotning ma’muriyati zimmasiga yuklanadi.
43. Ishlab chiqarish binolari QMQ 2.09.02 “Ishlab chiqarish binolari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
44. O‘tish, chiqish yo‘llari, koridor, tambur, narvonlar turli jismlar va asbob-uskunalar bilan to‘sib qo‘yilishiga ruxsat etilmaydi. Evakuatsiya chiqish yo‘llarining barcha eshiklari binodan chiqish yo‘nalishi bo‘yicha ochilishi lozim.
45. Pollar tekis, yoriqlarsiz, teshiklarsiz va shishib chiqqan joylari bo‘lmasligi, QMQ 2.03.13 “Pollar” talablariga muvofiq bajarilgan bo‘lishi lozim.
46. Boshqarish pultlari — zararli va portlash xavfi bo‘lgan bug‘, gaz va changlar ajralib, shuningdek yuqori tebranishga ega bo‘lgan texnologik asbob-uskunalar o‘rnatilgan ishlab chiqarish xonalarida joylashtirilishi mumkin emas.
47. Shamollatish va isitish QMQ 2.04.05-97 “Isitish, shamollatish va konditsionerlash” talabiga muvofiq bo‘lishi lozim.
48. Bino va inshootlarning ishlab chiqarish xonalarida havodagi zararli moddalar miqdori SanQvaM 0046-95 “Gigiyenik normativlar. Ish hududi havosida zararli moddalarning ruxsat etilgan eng ko‘p miqdorlari” talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
49. O‘tish joylarida (galereyalarda, zinalar maydonchalarida va shunga o‘xshash) joylashgan isitish jihozlari (quvurlar, registrlar va shunga o‘xshashlar), ruxsat etilgan o‘tish yo‘lkalarini enini kamaytirmasligi kerak.
50. Ishchi joylarida havo harorati yilning sovuq davrida yengil jismoniy ishlarda 21°S, o‘rta og‘ir ishlarda 17°S va og‘ir ishlarda 16°S dan past bo‘lmasligi kerak.
52. Binolarda joylashgan ishchi maydonlaridan, xodimlarni isinish xonalarigacha bo‘lgan masofa 75 m, tashkilot maydonidagi ishchi joylaridan 150 m dan ko‘p bo‘lmasligi kerak
53. Suv bilan ta’minlash va kanalizatsiya tizimi QMQ 2.04.01-98 “Binolarni ichki suv quvuri va kanalizatsiyasi” talabiga mos kelishi kerak.
54. Tashkilotni ishlab chiqarish oqova suvlari, tashqi kanalizatsiyaga yetib kelguncha zararli moddalardan tozalanishi kerak.
55. Tozalangan suvda zararli moddalar tarkibi sanitar normalariga asosan chegaralangan konsentratsiyasidan oshib ketishi kerak emas.
56. Ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun beriladigan suvning sifati texnologik talablarga mos bo‘lishi kerak.
57. Ichimlik suvdan foydalanish uchun suv quvuriga ulangan favvorachalar bo‘lishi kerak. Suv quvurlari yo‘q bo‘lganda baklarda qaynatilgan suv bo‘lishi lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
61. Tashkilotda kanalizatsiya tizimi yo‘q bo‘lganda O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasining hududiy boshqarmalari yoki tuman (shahar) bo‘limlari bilan kelishilgan holda tashkilotda yer qatlamini ifloslantirmaslikka va ishlab chiqarish kanalizatsiyasiga dushxonalardan va yuz-qo‘l yuvgichlardan suv oqmaydigan qurilmali axlat o‘ralariga ruxsat etiladi.
(61-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
62. Tashkilot maydonida, ishlab chiqarish va yordamchi binolar va xonalarda tabiiy va sun’iy yoritishlar QMQ 2.01.05-98 “Tabiiy va sun’iy yoritish” talablariga muvofiq bo‘lishi kerak.
63. Yoritish uskunalarini o‘rnatishda qandillarning turlari, lampalarning quvvati va ularning joylashishi tasdiqlangan loyihaga mos bo‘lishi kerak.
64. Ishlab chiqarish sexlaridagi, xomashyo omborlari va yuk tushirish-ortish maydonlaridagi texnologik uskunalar umumiyga qo‘shimcha ravishda ko‘chma yoritish moslamalari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
65. Avariya yoritish tarmoqlariga elektr energiya iste’molchilarini ulash taqiqlanadi. Avariya yoritishlarini sozligi kamida chorakda bir marta tekshirilishi lozim.
67. Yorug‘lik tushadigan deraza va eshiklarni begona predmetlar (uskuna, tayyor mahsulot va boshqalar) bilan to‘sib qo‘yilishiga ruxsat etilmaydi.
68. Yuqori xavfli xonalarda kuchlanishi 36 V dan yuqori bo‘lmagan ko‘chma elektr yoritqichlar ishlatilishi kerak. O‘ta xavfli xonalarda, xonalardan tashqari, hamda uskunalar va inshootlar (bunkerlar, silososlar, quduqlar, bug‘lantirish kameralari, tunnellar va boshqalar)ni yoritish uchun ko‘chma elektr yoritqichlarni kuchlanishi 12 V dan oshmasligi kerak. Barcha ko‘chma yoritqichlarni metall himoyalanish to‘ri hamda shisha qalpog‘i bo‘lishi kerak.
69. Har bir tashkilotda QMQ 2.09.12-98 “Tashkilotlarning ma’muriy va maishiy xonalari” qoidalari talablari va mazkur Qoidalarga muvofiq sanitariya-maishiy va qo‘shimcha xonalar bo‘lishi lozim.
70. Maishiy va qo‘shimcha xonalarni (binolarni) loyihalash hamda qurish ularni ishlab chiqarish obyektlari bilan bir paytda ishga tushirish zarurligini hisobga olgan holda amalga oshirilishi lozim.
72. Maxsus kiyim-kechak va badanning katta darajada ifloslanishini yuzaga keltiradigan muhitdagi ish uchastkalarida ishlovchi xodimlar uchun maxsus maishiy xonalar jihozlanishi lozim.
73. Uy va ish kiyimlari saqlanadigan garderoblar, hojatxonalar, yuvinish va cho‘milish xonalari erkaklar va ayollar uchun alohida bo‘lishi lozim.
74. Kiyim almashtirish xonalari, dushxonalarning o‘lchamlari, dush setkalari, oyoq vannalari, bet-qo‘l yuvgichlari, iste’mol suv ta’minoti qurilmalari, hojatxonalar va boshqa shu kabi qurilmalarning soni, ko‘pchilikni tashkil etadigan smenada ishlovchilarning soni hisobga olingan holda belgilanishi lozim.
75. Dushxonalar va hojatxonalardagi tarnovlar, kanallar, traplar, pissuarlar va unitazlar muntazam ravishda tozalanishi, yuvilishi va dezinfeksiya qilinishi lozim. Hojatxonalarning pollari quruq holda saqlanishi lozim.
77. Yuvinish xonalarida elektr quritgichlar, ko‘zgu, kiyim ilgichlar, suyuq sovun uchun idishlar va qattiq sovun solgichlar ko‘zda tutilishi lozim.
79. Ovqatlanish punktlari umumiy ovqatlanish tashkilotlari uchun belgilangan sanitariya qoidalari talablariga javob berishi lozim.
80. Yog‘ochni qayta ishlash texnologik jarayonlari ushbu Qoidalarga, SanQvaM № 0208-06 “Texnologik jarayonlarni tashkillashtirish sanitariya qoidalari va ishlab chiqarish jihozlariga gigiyenik talablar” muvofiq tashkil qilinishi va o‘tkazilishi lozim.
81. Xom ashyo va materiallarni qayta ishlash texnologik uskunaning pasportida belgilangan talablarga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
82. Avtomatik liniyalarning hamma dastgohlari, ularni yurgizish va to‘xtatish uchun alohida boshqaruv tizimlariga ega bo‘lishi lozim.
83. Dastgoh va mexanizmlardagi operatsiyalarni bajarilish ketma-ketligi texnologik jarayonga muvofiq blokirovka tizimi bilan ta’minlanishi lozim. Agarda tizimda mexanizmlardan bittasi to‘xtasa, bu to‘xtovchi mexanizmdan oldingi hamma dastgoh va mexanizmlarni o‘chishi ko‘zda tutilishi lozim.
84. Liniyalarga ikki tomondan xizmat ko‘rsatish zarur bo‘lsa, uning ustidan asosiy ish joylari hududida va liniyaning har 20 — 25 metrda o‘tish ko‘priklari qo‘l tutqichlari bilan o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
85. Tashkilot hududiga keladigan materiallar va uskunalar uchun shu maqsadga ajratilgan va tayyorlangan maxsus omborlar hamda yuk ortish-tushirish maydonchalari bo‘lishi va ularning tuzilishi va joylashishi “Umumiy maqsadlar uchun ombor binolari va inshootlari” QMQ talablariga mos bo‘lishi kerak.
86. Omborlarda materiallarni taxlash usullari yoritilgan mehnat muhofazasi va yong‘in profilaktikasi bo‘yicha yo‘riqnoma ko‘rinarli joyga osib qo‘yiladi. Bu yo‘riqnomada ushbu omborda qanday materiallar, qancha miqdorda, qanday idishda saqlanishi mumkinligi ko‘rsatilishi kerak. Ko‘rinarli joylarga yuklarni joylash va ortish sxemasi osib qo‘yilishi lozim.
87. Tashkilotlardagi yuk ortish-tushirish estakadalari, maydonchalari, platformalarining pollari vagon poli yoki avtomobil kuzovi tekisligi bilan barobar bo‘lishi kerak.
88. Yuk ortish maydonchasi perimetri bo‘yicha (bundan yuk tashish transporti yo‘li mustasno) balandligi 30 sm. li mustahkam himoyalovchi to‘siq bilan to‘silishi lozim.
89. Yuk ortish-tushirish maydonchalari va estakadalari tekislangan va asfaltlangan bo‘lishi kerak. Uning sathi suv to‘planmaydigan bo‘lishi va qish vaqtida muntazam ravishda qor va muzdan tozalab turilishi kerak.
90. Siqilgan gaz, shu jumladan kislorod maxsus shamollatiladigan, ochiq alanga manbalaridan va payvandlash joylaridan himoyalangan, birinchi qavatda joylashgan va tashkilot hududiga alohida chiqiladigan xonaga joylashtirilishi lozim.
91. Kalsiy karbidi zaxirasi quruq, yaxshi shamollatiladigan, yonmaydigan va tashqaridan yoritiladigan xonalarda saqlanishi kerak.
93. Bitta omborda kalsiy karbidi bilan birga, siqilgan gaz to‘ldirilgan ballonlar, hamda kislorodli ballonlar va yonuvchi gazlar saqlanishi taqiqlanadi.
95. Yuklash-tushirish ishlari tashkilot buyrug‘i bilan tayinlagan mas’ul shaxs nazorati ostida bajarilishi shart.
96. Yuk ko‘tarish-tashish uskunalarining texnik holati va to‘g‘ri ishlatilishi ustidan nazorat buyruq bilan tayinlangan, maxsus o‘qitilgan, attestatsiyadan o‘tgan muhandis-texnik xodimga topshirilishi lozim.
98. Elektrotelfer, ilgagidan yuklarni tushib ketishini oldini olish uchun himoya qurilmalari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
99. Yuklarni ko‘tarish va tashish vaqtida tugun va sirtmoqlarni to‘g‘rilash va sirpanib ketgan arqonni to‘g‘rilash taqiqlanadi. Yukni odamlar ustidan ko‘tarib o‘tish taqiqlanadi.
100. Yuk ko‘tarish uskunasiga ko‘tarishi mumkin bo‘lgan yukning og‘irlik chegarasi, o‘tkazilgan sinovning vaqti va kelgusi sinov vaqti yozib qo‘yilishi kerak.
101. Transport vositalari o‘lchamlari va konstruksiyasi, tashiladigan yukning o‘lchamiga mos bo‘lishi kerak.
102. Tashkilot ichidagi va sexdagi transport vositalaridan xavfsiz foydalanish uchun mas’ul shaxslar har kuni transport vositalarini texnik holatini tekshirib chiqishi va ishga ruxsat etilganligi to‘g‘risida jurnalga qayd qilishlari kerak.
103. Transport vositalari harakati uchun mo‘ljallangan sexlarga kirish va chiqish joylarida va sexlar orasidagi texnologik o‘tish joylariga “Diqqat! Transport” ogohlantirish belgilari o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.
104. Tashkilot ichidagi va sexdagi yuklarni tashishga mo‘ljallangan transport vositalarida odam tashish taqiqlanadi.
105. Transport vositalariga yuklarni joylash sxemalari (elektr avto yuklagichlari, avtomobillari, temir yo‘l vagonlari, elektr aravachalari) tashkilot bosh muhandisi tomonidan tasdiqlangan bo‘lishi kerak.
106. Og‘irligi 30 kg dan ortiq bo‘lgan yuklarni yuklash-tushirish mexanizm yordamida amalga oshiriladi.
107. Estakadada yuklash-tushirish ishlarini olib borishda, odamlarni vagonlarga kirishi uchun tirgaklar bilan to‘silgan, o‘tish ko‘prikchalari o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.
108. Yuk ko‘tarish moslamalari yuk ko‘tarish yoki tashish vaqtida ularni o‘z-o‘zidan ag‘darilishini yoki ochilib ketishini oldini oluvchi qurilma bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
109. Yuk ko‘tarish mashinalarining yuk ilgaklaridan yukni o‘z-o‘zidan chiqib ketishini oldini olish uchun, ular saqlash qulflari bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
110. Ishlab chiqarish jarayonlari yong‘in va portlash xavfsizligi, ularni rejalashtirishda, tashkillashtirishda va olib borishda GOST 12.1.004-91 “Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablari” va GOST 12.1.010-90 “Portlash xavfi. Umumiy talablari” talablariga va ushbu Qoidalarga muvofiq ta’minlanishi lozim
111. Ishlab chiqarishda o‘rganilmagan yong‘in va portlash xavfi va toksik xususiyatlariga ega bo‘lgan moddalar va materiallarni ishlab chiqarish jarayonida qo‘llash taqiqlanadi.
112. Texnologik obyektlarning portlash xavfliligi holati yuzasidan belgilangan tartibda nazorat o‘rnatilishi lozim.
113. Texnologik jarayonlar joylashtirilgan binolar va xonalarning portlash jihatidan xavflilik toifalari loyiha tashkiloti tomonidan TLTM 24-86 “Texnologik loyihalashtirish tarmoq me’yorlari”ga muvofiq har bir holat uchun alohida aniqlanishi kerak.
114. Texnologik jarayonlarni amalga oshirishda yong‘inlar, portlashlar, avariyalar, zaharlanishlar sodir bo‘lishi hamda atrof muhit ishlab chiqarish chiqindilari (oqova suvlari, ventilatsiya chiqindilari va shu kabi) bilan ifloslanish ehtimolini istisno etadigan sharoitlar ta’minlanishi lozim.
115. Barcha ishlab chiqarish sexlari, xomashyo va tayyor mahsulot omborxonalari, ma’muriy va boshqa yordamchi binolar hamda inshootlar dastlabki yong‘inni o‘chirish vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishi shart.
116. Ventilatsiya tizimi yong‘indan darak beruvchi signalizatsiya bilan birlashtirilgan bo‘lishi lozim.
117. Har bir sex, uchastka, omborda mavjud me’yorlar asosida, hududiy yong‘in xavfsizligi xizmati bilan kelishilgan yong‘in xavfsizligi bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqilishi va ko‘rinadigan joyga osib qo‘yilishi lozim.
118. Tashkilotlarda barcha ishlab chiqarish, yordamchi va maishiy xonalarda yong‘in xavfsizligiga javobgar shaxs tashkilot ma’muriyatining buyrug‘iga asosan tayinlanishi lozim.
119. Tashkilotlarda yong‘in xavfsizligi idoralari tomonidan belgilangan me’yorlarda yong‘inga qarshi kurashish uchun o‘t o‘chirish vositalari bo‘lishi lozim.
120. Xodimlar bilan yong‘in xavfsizligi texminimumi bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazilishi va ularga tegishli yo‘l-yo‘riqlar berilishi lozim.
121. Bino va yong‘in suv manbai yo‘laklari hamda yong‘in vositalari va uskunalariga boradigan yo‘laklar doimo bo‘sh bo‘lishi kerak. Binolar oralig‘idagi yong‘inga qarshi masofa uzilmalarida materiallar, uskunalar, bo‘sh idishlarni taxlash va avtomobil to‘xtash joyi uchun ishlatishga ruxsat etilmaydi.
122. Yog‘ochlar po‘stlog‘ini shilish dastgohi va konveyerlarni boshqaruvchi operator ish joyini (kabina) dastgohdan chiquvchi tovushni o‘tkazmaydigan to‘siq ortida joylashtirish lozim.
123. Yog‘ochlar po‘stlog‘ini shilish dastgohlari va konveyerlarini joylashuvi ularga qulay va xavfsiz xizmat ko‘rsatilishi ta’minlanishi lozim.
124. Ta’mirlash-montaj ishlarini olib borish uchun po‘stlog‘ni shilish dastgohi ustida yuk ko‘taruvchi qurilma (telfer, tal, bloklar) o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
125. Yog‘ochlar po‘stlog‘ini shilish dastgohidan po‘stlarni olinishi mexanizatsiyalashgan bo‘lishi lozim.
126. Dumaloq arralash dastgohi ishlayotgan vaqtida uning hududiga xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar kirishini chegaralovchi to‘sig‘i bo‘lishi lozim.
127. Taxta arralash ramasi tomonidagi yog‘ochlarni yig‘uvchi maydon yaxlit to‘siq bilan to‘silgan bo‘lishi lozim.
129. Rama orqasidagi konveyerlarni roliklari oralig‘i butun kengligi bo‘yicha yuzasi tekis va teshiksiz bo‘lgan qutilar bilan yopilgan bo‘lishi lozim. Quti va roliklar orasidagi tirqishlar 10 mm dan katta bo‘lmasligi lozim.
130. Dumaloq arrali dastgohlarda ishlov beriluvchi materiallarni mexanik tarzda uzatilganda, oldingi va orqadagi uzatuvchi valetslar orasidagi masofasi 100 mm dan kam bo‘lmasligi lozim.
131. Saralash maydonida taxtani uzatuvchi konveyerli lenta va tashlovchi tokcha orasidan odamlarni o‘tishini taqiqlovchi belgilar o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
132. Tashlovchi tokcha qarshisiga taxtani zanjirli konveyer tashqarisiga chiqib ketishini chegaralovchi to‘siq o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
133. Konveyerda taxtaning harakatlanuv maydoniga, maydonni ikki tomonidan har 20 m da ko‘tarilish uchun narvonlar bo‘lishi lozim.
134. Taxtani tepa qavatidan pastki qavatdagi saralash maydoniga tushirish zonasi to‘silgan bo‘lishi lozim.
135. Konveyerdan paketlarga taxtalarni qo‘lda tashilishini yengillashtirish uchun rolik bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim. Paketlar orasidagi oraliqlari 0,7 m dan kam bo‘lmasligi lozim.
136. Paketlar uchun mo‘ljallangan tagliklar avtoulovning yukni ushlovchi moslamasining o‘lchovlariga mos kelishi lozim.
137. Paketning muvozanatini ta’minlash uchun har 300 – 400 mm balandlikda uchtadan kam bo‘lmagan bir xil qalinlikdagi oraliq qistirmalari qo‘yilishi va ularning uchlari paket chegarasidan chiqib turmasligi lozim.
138. Avtomatik yoki yarim avtomatik saralash maydonlaridagi taxtani paketlarga yuborilayotgan hududi to‘silgan bo‘lishi lozim.
139. Arralangan materiallarni botirish uslubi bilan antiseptika ishlari tashkil qilinganda xavfsizlik talablari amaldagi me’yoriy hujjatlar talabiga va ushbu Qoidalarga muvofiq bo‘lishi lozim.
141. Arralangan materiallarni vannaga tushirish va vannadan ko‘tarilishi mexanizatsiyalashgan bo‘lishi lozim. Nuqsonli paketlarni vannaga tushirish taqiqlanadi.
142. Paketlarni vannaga yo‘naltirish uchun ishlovchilar qo‘l ushlash joyining uzunligi 1 m dan kam bo‘lmagan ilgak yoki bagor bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim. Paketni eritmadan olinganda, vanna ustida ortiqcha eritmani oqib ketishi uchun ushlab turish kerak.
143. Preparatli eritma vannasi oldidagi maydon yuzasi tekis va nishabli bo‘lib, suyuqlik oqib tushishi uchun ariqchaga ega bo‘lishi lozim.
144. Vanna oyda bir marta tozalab turilishi lozim. Vanna tozalangandan so‘ng, yog‘och qirindi mahalliy sanitariya nazorati idoralari bilan kelishilgan maxsus joyga chiqarib yuborilishi kerak. Vannaga tushgan yog‘och qirindilar chiqarib yuborilishi yoki tinchlantirgichli quduqda suv oqimida yuvilishi lozim.
145. Arralangan materiallarni antiseptikasida band bo‘lgan ishchilar alohida sanitar-maishiy dushi bor xonalar, maxsus kiyim va oyoq kiyimni quritish uchun moslamalarga ega javonlar, sun’iy ventilatsiya, maxsus kiyimlar va respiratorlar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
146. Arralangan materiallarni antiseptika qilishda qo‘llanadigan preparatlar alohida xonalarda yopiq idishlarda saqlanishi lozim.
147. Preparatlardan bo‘shagan idish, suvda yaxshilab yuvilgandan keyin faqat texnik maqsadlarda ishlatilishi mumkin.
148. Paket shakllantiruvchi mashinalarga uzatilayotgan zich paketli arralangan materiallarni qabul qiluvchi platformaga yoki uzatuvchi konveyerga qo‘yilishida, paketni tekislangan qirrasi platforma yoki konveyer qoplamasida belgilangan belgisi bilan to‘g‘ri kelishi kerak.
149. Konveyer va shakllantiruvchi paketlarda surilib ketgan taxtalarni maxsus ilgak yordamida to‘g‘rilash lozim.
150. Oraliq qistirmalarni kasseta moslamasi oldidagi maydonlarga uzatilishi mexanizatsiyalashgan bo‘lishi lozim.
151. Quritish bloklarini rels yo‘llarining holati (temir yo‘l izi kengligini doimiyligi, qiyshaygan joylarini yo‘qligi, relslarni travers aravachasi bilan birlashish holati) har yarim yilda tekshirilishi va dalolatnoma bilan rasmiylashtirilgan bo‘lishi lozim.
153. Travers aravachasi harakati vaqtida shtabellar tushib ketmasligini oldini oluvchi tirgovichlar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
154. Travers aravachasining elektr yurgizuvchisining ta’minlash kabeli, kanatda sirtmoqsimon halqalar yordamida osilgan tarzda bo‘lishi va aravachaning harakati vaqtida bemalol surilishi lozim.
155. Shtabelni travers aravachalariga yuklash yoki tushirish vaqtida uni ushlab turish uchun fiksator bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
156. Travers aravachani oxirgi holatida saqlab qolish uchun, relslarda chegaralovchi- tirgovich o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
157. Quritish shtabellarini to‘g‘ri qo‘yilganligini rels yo‘llarida qo‘yilgan gabarit andoza orqali tekshirilishi lozim.
158. Quritish kameralarini yoritish 42V dan oshmaydigan kuchlanishdagi ko‘chma elektr yoritgichlar orqali amalga oshirilishi hamda uni ulanishi va o‘chirilishi kameraning tashqarisida bo‘lishi lozim.
159. Quritish rejimini masofadan boshqarilishi va quritish jarayonini sozlash avtomatlashtirilgan bo‘lishi lozim.
160. Quritish kamerasi ichida ishlarni amalga oshirish havoni harorati 400 S dan past bo‘lganda ruxsat etiladi. Quritish kamerasining kirish eshigi oldida navbatchi ishchi qo‘yilgan bo‘lishi lozim.
161. Arralangan materiallarni namligini quritish vaqtida bilish uchun, tekshiruv namunalari boshqaruv koridori tomonidagi yuqori haroratli kameralar devoridagi tuynuk orqali maxsus moslamalar bilan olinishi va qo‘yilishiga ruxsat etiladi.
162. Quritish kameralarining darvoza eshikchalari kameraning tashqarisi va ichkarisidan ham ochiladigan hamda havo zanjirlari bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
163. Tutun quvurlarining shiberlari poldan turib ularni yopilishiga imkon beruvchi va shiberni inidan chiqib ketishini oldini oluvchi moslamalarga ega bo‘lishi lozim.
164. Randalovchi dastgohlarga uzunligi 400 mm dan kalta yoki qalinligi 30 mm dan yuqori bo‘lgan yarim mahsulotlarni qo‘l bilan randalashga uzatishda maxsus itarish kolodkasi qo‘llanishi lozim.
165. Ikkita va undan ortiq yarim mahsulotni randalash ishlari, ishonchli siqish moslamalari bilan jihozlangan maxsus randalovchi dastgohlarda amalga oshirilishi lozim.
166. Uzunligi 400 mm dan, kesimi 40x40 mm dan kam bo‘lgan yarim mahsulotlarni frezerovka qilish uchun maxsus moslamalar (karetkalar, andozalar, tsulagalar) qo‘llanishi lozim.
167. To‘rt tomonlama randalovchi dastgohga yarim tayyor mahsulotni uzatilishi, ularni donalab berilishini ta’minlovchi uzatish moslamalarida amalga oshirilishi lozim.
168. Ishlov berilayotgan yarim tayyor mahsulotni eng kam uzunligi shunday bo‘lishi kerakki, qirrato‘siq oldidan materialni chiqib turuvchi qismi 100 mm dan kam bo‘lmasligi lozim.
169. Paket bilan tushiruvchi qiyali platformani ko‘tarilishi siltamasdan asta — sekin amalga oshirilishi lozim. Platformani ko‘tarilish tezligi ajratilayotgan materialni kesimiga qarab sozlanishi lozim.
170. Arralangan materiallarni tushirishda qarama-qarshi tomondan sochilishni oldini olish uchun, konveyerda yoki qabul qiluvchi stolda qaytaruvchi – chegaralov qutilari o‘rnatilishi lozim.
171. Ta’mirlash va sozlash ishlari uchun, ko‘tarilgan engashuvchi platforma tagida chegaralovchi-shtanga tirgovi ko‘zda tutilgan bo‘lishi lozim.
172. Engashuvchi platformaning gidravlik, mexanik yoki pnevmatik ko‘tarish moslamasi tizimi, uni ko‘tarib turgan holatida ishonchli ushlab turishi va tizimda bosim tushib ketganda platformani tushib ketishi yoki ko‘taruvchi platformani tarmoq qismiga mexanik ishdan chiqish ehtimoliga yo‘l qo‘yilmasligi lozim.
173. Ko‘p arrali dastgohlar parket taxtalarni, yopuvchi plankalarni arralaganda kerakli bir xil o‘lchamli arralar soni (diametr bo‘yicha tishlarning soni va parametrlari bo‘yicha ) bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
174. Lak quyuvchi mashinalarni yuqori, pastki va yon so‘rg‘ichlarining jihozlari, lak-bo‘yoq materiallarini yetkazib beruvchi tizim bilan bog‘langan bo‘lishi lozim.
176. Lak quyuvchi mashinalarni ariqchasi, filtri va qopqoqlarini erituvchi bilan yuvish ishlari xavfsizlik texnikasi yo‘riqnomasiga muvofiq bajarilishi lozim.
178. Lak-bo‘yoq materiallarni chiqindilari yig‘ilgan sari, kabinadagi gidrofiltrlar vannasi va separatorlar mehnat muhofazasi yo‘riqnomasi asosida vaqti-vaqti bilan tozalanishi lozim.
181. Pnevmatik lak-bo‘yoq materiallarini sepuvchi va quritish kameralarini ishga tushiruvchi hamma elektr uskunalar kabinadan tashqarida joylashgan bo‘lishi lozim.
182. Kabinalarni ichki devorlarini, idishni ochish va tozalash, xonalarni tozalash ishlari rangli metalldan tayyorlangan, urilganda va ishqalanganda uchqun bermaydigan asboblarda bajarilishi lozim.
183. Mahsulotlarni elektrostatik usul bilan bo‘yashda, maxsus mahalliy havo so‘rish moslamasi bilan jihozlangan elektrbo‘yash kamerasida bajarilishi lozim.
184. Elektrobo‘yash kamerasiga texnika xavfsizligi bo‘yicha kamida II toifa guruhiga ega bo‘lgan operator xizmat ko‘rsatishi lozim.
185. Yuqori kuchlanish berilayotganda elektrobo‘yash kamerasining kirish eshigi, oraliq va boshqarish pulti “Yuqori kuchlanish”, “Yoqilgan”, “Kirish mumkin emas” ogohlantirish belgilari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
v) mahalliy havo so‘rish moslamasi o‘chirilganda yuqori kuchlanish bera olmasligini ta’minlashi lozim.
187. Qo‘lda botirish usuli bilan ishlov berilganda ishlayotganlarni qo‘li lak-bo‘yoq materiallariga tegib ketmasligi uchun maxsus moslamalar qo‘llanishi lozim.
189. Detallarni botirish usuli bilan ishlov berilganda, quritishni so‘rma ventilatsiya bilan jihozlangan quritish kameralarida bajarish lozim.
190. Detallar quritilayotganda, ularni quritish asboblariga tegib ketish ehtimoli bartaraf etilishi va ularga lak-bo‘yoq materiallari tegib ketishidan himoyalangan bo‘lishi lozim.
191. Quritish kamerasining ventilatsiya qurilmasi sex ventilatsiyasi bilan bog‘langan bo‘lmasligi lozim.
192. Lak-bo‘yoq materiallarni ishchi aralashmasini tayyorlashda, yopiq sig‘imli mexanik aralashtiruvchi qurilmada bajarish lozim.
193. Tayyorlov bo‘limidagi statsionar sig‘imlarni atmosfera bilan ulanishi havo-quvurlari orqali bino chegarasining tashqarisiga chiqarilishi lozim. Ishlab chiqarish xonalariga zararli moddalar chiqishiga, bundan tashqari har xil gazli va bug‘li asboblardan chiqqan quvurlarni umumiy bitta havo quvuriga birlashtirish ruxsat etilmaydi.
194. Lak-bo‘yoq materiallarni ishchi aralashmasini tayyorlov xonasidan uskunagacha va ish joyigacha markazlashgan quvurlar orqali uzatilishi lozim. Agarda smenada 200 kg dan kam bo‘lgan bir turdagi lak-bo‘yoq materiali qo‘llanilsa, uchqun chiqmaydigan, sinmaydigan yopiq idishda yetkazilishi mumkin.
195. Markazlashtirilgan uzatish bo‘lmaganida, lak-bo‘yoq materiallarini erituvchi va suyultiruvchi qoldig‘i lak tayyorlash bo‘limiga yoki omborga qaytarilishi va yopiq idishga to‘kilishi lozim.
196. Lak-bo‘yoq materiallari ishchi aralashmasini uskuna va ish joyiga yetkazib beruvchi quvurlarining alohida bo‘limlarida nosozlik bo‘lganida yopish uchun tiqin moslamalariga ega bo‘lishi lozim.
197. Lak-bo‘yoq materiallari ishchi aralashmasini yetkazib beruvchi quvurlar maishiy, ma’muriy, idoraviy va yordamchi xonalardan, bundan tashqari eshik va oyna o‘ymalari orqali o‘tmasligi lozim.
198. Jo‘mraklar, ventillar, nazorat-o‘lchov asboblari, ko‘rish oynalari va boshqalar poldan 1,5 m dan oshmagan balandlikda va sozlash uchun qulay bo‘lishi lozim. Ventil va jo‘mraklar 1,5 m dan balandlikda joylashgan bo‘lsa, poldan turib boshqarish qurilmasi bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
199. Ishlov berish sexining pollari smenada kamida 2-marta nam usulda yoki chang tozalagichlar bilan tozalanishi lozim.
200. Lak-bo‘yoq materiallari ishchi birikmalarini tayyorlashda, bundan tashqari qoplama sirtini bo‘yash, quritish va sayqal berish jarayonini bajarishda ishlab chiqarish xonasida kamida ikki odam bo‘lishi lozim.
201. Ishlov beruvchi materiallar komponentlari yengil yonadigan suyuqliklar va yonuvchi suyuqliklar omborida saqlanishi lozim.
202. Ishlov beruvchi materiallar komponentlari sig‘imlarini tashish mexanizatsiyalashgan bo‘lishi lozim. Sig‘imlar tashish vaqtida erlanishi lozim.
203. Materiallar solingan bochkalarni qo‘lda ikki qavatdan ortiq joylashtirishga yo‘l qo‘yilmaydi. Bochkalarni mexanizatsiya yordamida joylashtirishda uch qavatdan yuqori bo‘lmasligi lozim. Bochkalarni tashish uchun yo‘laklarning kengligi 1,8 m dan, shtabel va tokchalar orasidagi yo‘laklar kengligi esa 1 m dan kam bo‘lmasligi lozim.
204. Poliefir laklar komponentlarini (tezlashtiruvchi asosli) tashish va saqlash boshqa materiallardan alohida bo‘lishi lozim.
206. Ombor xonalari xizmat ko‘rsatuvchi personalga sog‘lom mehnat sharoitlarini yaratish uchun ventilatsiya qurilmasi bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
207. O‘chiruvchi, elektr uzgich va elektroqutilar ombordan tashqariga chiqishda joylashgan bo‘lishi lozim.
208. Lak-bo‘yoq materiallari va uning komponentlari, erituvchi va suyultiruvchi materiallardan bo‘shagan idish (bochka, bidon idish) material qoldiqlaridan tozalanib, tiqin bilan yopilishi va maxsus maydonlarda saqlanishi lozim.
209. Lak-bo‘yoq yuzalari qoplamasini sayqal qiluvchi silliqlash va sayqallash dastgohlaridan alohida, bir-biriga qo‘shilmagan aspiratsion qurilma orqali changni chiqarish lozim.
210. Statik elektr hosil qiluvchi uskuna va moslamalarda, uni hosil bo‘lishini oldini olish uchun qurilma va tadbirlar ko‘zda tutilishi lozim.
212. Bichish stollari materiallar o‘ramini ko‘tarish uchun qurilmalar bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
213. Materialni kesish joyi mahalliy havo so‘rish uskunasi va chiqindi uchun sig‘imlar bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
214. Igna bilan ishlovchi xodimlar barmoq o‘lchamiga to‘g‘ri keluvchi angishvona bilan ta’minlanishi lozim.
215. Sim o‘ramlarini ko‘tarish va tashish mexanizatsiyalashgan bo‘lishi lozim. Sim o‘ramini yechish va simni dastgohga uzatish hududi to‘silgan bo‘lishi lozim.
216. Simni kesganda yoki uzganda yopiq himoya ko‘zoynaklari ishlatilishi lozim. Prujina maxsus idishga joylanishi lozim.
219. Porolonni payvandlash va yelimlash alohida xonada bajarilishi lozim. Porolonni yopishtiruvchi dastgohlar mahalliy havo so‘rish uskunasi bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
220. Barcha qo‘zg‘almas uskunalar, agregat va dastgohlar ishlab chiqargan zavod ko‘rsatmasiga binoan mustahkam asoslarga va poydevorlarga o‘rnatilishi lozim.
221. Barcha aylanuvchi va harakatlanuvchi qismlar (vallarning chiqib turgan uchlari, harakat uzatuvchi tasmalar va boshqalar) to‘silgan bo‘lishlari kerak.
222. To‘siqlar mustahkam, yengil, ishonchli ravishda mahkamlangan bo‘lishi va qisib qoluvchi tirqishlari, kesib oluvchi va o‘tkir burchaklari bo‘lmasligi kerak.
224. O‘zidan changli havo chiqaruvchi ishlab chiqarish uskunalari zichlab berkitilishi va chang havoni so‘rish moslamalari bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
225. Yangi o‘rnatilgan yoki kapital sozlashdan chiqqan uskunalarni xavfsizlik texnikasi muhandisi ishtirokida dalolatnoma tuzilgandan keyin ishlatishga ruxsat berilishi lozim.
226. Mashinani sozlash, tozalash, moylash va kamchiliklarini bartaraf qilish bilan bog‘liq bo‘lgan barcha ishlarni bajarish elektr ta’minotidan uzib qo‘yilgan, butunlay harakatdan to‘xtagan va ogohlantiruvchi belgi osib qo‘yilgan holatda bajarilishi lozim. Mashinani yurgazish belgini osib qo‘ygan shaxs tomonidan amalga oshirilishi kerak.
227. To‘siqlarning va himoyalovchi moslamalarning hamda asboblarning sozligi sex (bo‘linma) rahbariyati tomonidan muntazam tekshirib turilishi kerak.
228. Montaj va demontaj vaqtida qo‘llanadigan tagliklar va ko‘tarish mexanizmlari ish boshlashdan avval sinab ko‘rilishi kerak.
g) foydalanish, ta’mirlash, yig‘ish, transportda tashish va saqlash bo‘yicha xavfsizlik talablariga amal qilish lozim.
230. Ishlab chiqarish uskunasini tozalash ishlari maxsus asboblar yordamida (shyotka, qirg‘ich, ilmoq va boshqalar) amalga oshirilishi lozim. Ishlab turgan uskunada tozalash va yig‘ishtirish ishlarini bajarish taqiqlanadi.
232. Ishlab chiqarish xonalarida va ish joylarida ishlab chiqarish uskunalarini joylashtirilishi xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar uchun xavf tug‘dirmaydigan bo‘lishi lozim.
234. Ishlab chiqarish binolari, galereya, tunellar va estakadalarda konveyerlar tuzilmasi va joylashtirilishi GOST 12.2.022-80 “Konveyerlar. Xavfsizlik umumiy talablari”ga muvofiq bo‘lishi lozim.
235. O‘tish yo‘llarining bir tomonida joylashgan ish joylaridagi o‘tish yo‘lakchalarining kengligi 0.75 metr dan va o‘tish yo‘lining ikki tomonida joylashgan ish joylaridagi o‘tish yo‘llarining kengligi esa 1.5 metr dan kam bo‘lmasligi lozim.
236. Konveyerlarga xizmat ko‘rsatish uchun o‘tish yo‘laklari kengligi quyidagilardan kam bo‘lmasligi lozim:
v) qattiq yoki to‘rsimon to‘siqlar bilan butun trassa bo‘yicha yopilgan parallel joylashtirilgan konveyerlar oralig‘i — 0,7 m
g) konveyerlar oralig‘ida joylashgan o‘tish yo‘laklaridagi ustunlar bo‘lganda ustun va konveyer oralig‘i — 0,6 m
d) ikki tomondan xizmat ko‘rsatiladigan parallel joylashtirilgan plastinasimon konveyer oralig‘i — 1,2 m
e) yuk yuklovchi yoki tushiruvchi qurilmalar ustidan o‘tuvchi konveyer trassa uchastkalari ikki tomonida — 1 m
238. Ishlaganda chang chiqaruvchi (maydalash, elash, transport va boshqa) uskuna zich yopilgan bo‘lishi lozim. Chang chiqaruvchi uskunani zich yopish uchun mo‘ljallangan qoplamalar aspiratsiya (so‘rma) tizimiga ulangan bo‘lishi lozim.
239. Gaz-chang ushlovchi qurilmalardan foydalanishda amaldagi me’yoriy hujjatlar talabiga rioya etish lozim.
240. Bosim ostida ishlovchi qurilma, moslama hamda ularni ta’mirlash va foydalanish amaldagi me’yoriy hujjatlar talabiga muvofiq bo‘lishi lozim.
241. Ishchi bosimi 0,07 MPa (0,7 kgs/sm2)dan yuqori bo‘lgan bug‘ qozonlari, bug‘ isitgichlari, ekonomayzerlari va suv harorati 1150S dan yuqori bo‘lgan suv isitish qozonlarini tuzilishi, joylashtirilishi va ulardan foydalanish, amaldagi me’yoriy hujjatlar talablariga muvofiq bo‘lishi lozim.
242. Quvvati 14kW va yuqori bo‘lgan statsionar va porshenli kompressorlar, shuningdek 0,2 dan 40 MPa gacha bosimli havo va inert gazlarda ishlovchi, havo uzatish va gaz uzatishlarni joylashtirish va foydalanish, amaldagi me’yoriy hujjatlar talablariga muvofiq amalga oshirilishi lozim.
243. Yog‘ochga qayta ishlov beruvchi asbobni kesuvchi qismining (arra pichoq, freza va boshqa) hududida blokirovka qilingan qo‘zg‘almas to‘siq bo‘lishi lozim.
244. Disk va lenta arrada bitta tishi singan bo‘lsa ham foydalanish taqiqlanadi. Rama arralarini ketma-ket ikkita tishi singan bo‘lsa foydalanishga ruxsat etilmaydi.
245. Yog‘och arralovchi ramaga 70 mm dan kichik kenglikdagi arra qo‘yilishiga ruxsat etilmaydi. Disk arralarining va arra polotnosining yon tomondagi yuzasi tekis va yoriqsiz bo‘lishi lozim.
246. Ko‘p shpindelli parmalash dastgohlarida parmaning to‘siqlaridan asbobning ishchi qismi ko‘rinadigan bo‘lishi lozim.
247. Uzatish mexanizmlarini yuboruvchi qismlari (valetslar, zanjirlar, itaruvchi tirgovichlar, gusenitsalar, ushlab oluvchilar, siquvchilar) ishonchli ushlab qolish va siqishni ta’minlashi kerak.
248. Frezer, fugoval, lentali arra, dumaloq arra, murakkab va boshqa yog‘ochga qayta ishlov beruvchi dastgohlari mexanik uzatkichga ega bo‘lmasa, avto uzatuvchi bilan jihozlangan bo‘lishi lozim.
251. Dastgohni harakatlanuvchi qismlari (karetka, aravacha, salazka, ramka, stolni supporti) belgilangan chegaradan chiqib ketmasligi uchun unda tirgovichlari yoki harakatini chegaralovchi o‘chirgichlari bo‘lishi lozim.
252. Dastgoh va andozalarda detallarga ishlov berilganida, ular ishonchli qisish va ushlagichlar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
253. Mexanik uzatishi bor frezer dastgohlar, shu jumladan karusel-frezer va nusxalovchi frezer andozalarni stolga qotirish uchun moslamalar bilan jihozlangan bo‘lishi, andozalar o‘z navbatida ishlov berilayotgan detallarni ishonchli mahkamlanishini ta’minlashi lozim.
254. Stollar, yo‘naltiruvchi lineykalar va andozalarning ish yuzalari o‘yilgan, yorilgan va boshqa nuqsonlarsiz bo‘lishi lozim.
255. Dastgoh bir nechta kesuvchi asboblarga ega bo‘lsa, shulardan faqat bitta asbob ishlashini ta’minlash uchun moslama qo‘llanishi lozim.
256. Ishchi vallarini va shpindellarini qotiradigan gaykaning yo‘nalishi, kesuvchi asbobning aylanishiga teskari bo‘lishi lozim.
257. Yog‘ochga ishlov beruvchi uskunaning elektryurgizgichlari va elektrapparatlari, uskuna qaysi sexda ishlatilishiga bog‘liq ravishda portlashdan himoyalangan yoki yopiq ishlangan bo‘lishi lozim.
Oldingi tahrirga qarang.
258. Elektr qurilmalarini va tarmoqlarini montaj qilish va ishlatish vaqtida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 11-noyabrdagi 712-son qarori bilan tasdiqlangan Iste’molchilar elektr qurilmalarini texnik ekspluatatsiya qilish qoidalari va Iste’molchilar elektr qurilmalarini ekspluatatsiya qilishda xavfsizlik texnikasi qoidalari talablariga rioya qilish kerak.
(258-band O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirining 2024-yil 7-fevraldagi 1-2024/B-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1999-1, 01.03.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.03.2024-y., 10/24/1999-1/0168-son)
259. Har bir tashkilotda ma’muriyat buyrug‘i bilan tegishli muhandis-texnik xodimlardan tashkilot elektr xo‘jaligining umumiy holati uchun javobgar shaxs tayinlanishi va undan mazkur Qoidalarni bajarilishini ta’minlash talab etilishi lozim.
260. Shaxsning bilimi tekshirilib, elektr xavfsizligi bo‘yicha kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan elektr uskunalarga IV guruh, elektr xavfsizligi bo‘yicha kuchlanishi 1000 V va undan yuqori bo‘lgan uskunalar bo‘yicha V guruh berilgandan keyin javobgar shaxsni tayinlash haqidagi buyruq chiqariladi. Tashkilotda bosh energetik lavozimi bo‘lsa, elektr xo‘jaligi bo‘yicha javobgarlik unga yuklanadi.
261. Tashkilot hududida ishlab chiqarishni (sex) yoki sexda qurilma, agregat, ayrim asbob-uskunalarni ta’mirlashga to‘xtatish uchun tashkilot (sex) bo‘yicha buyruq (farmoyish) chiqarilishi lozim. Buyruqda pudratchilardan bevosita ish rahbari, shuningdek ko‘rsatilgan ishlarga uskunalar va obyektni to‘liq tayyorlash, ishlarni xavfsiz amalga oshirish va pudratchilar yoki buyurtmachining ta’mirlash xizmati bilan tezkor aloqalar uchun javobgar shaxslar hamda tegishli chora-tadbirlar belgilanadi.
262. Barcha uskunalarda tashkilot bosh muhandisi tasdiqlagan jadval bo‘yicha belgilangan muddatlarda rejali ta’mirlash ishlari o‘tkaziladi.
263. Ta’mirlash ishlarida band bo‘lgan pudratchining barcha xodimlari ta’mirlash ishlari boshlanishidan oldin, ushbu sexda ishlarni xavfsiz olib borish uchun xodimlar xavfsizlik texnikasi bo‘yicha kirish yo‘riqnomasidan o‘tkazilishi lozim. Yo‘riqnomadan o‘tkazish ishlari buyurtmachi tomonidan amalga oshiriladi.
264. Rejalashtirilgan ishlarni bajarishdan oldin mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yo‘riqnomadan o‘tkazish ishlari pudratchi tashkilot tomonidan o‘tkazilishi lozim.
265. Pudratchi ishlayotgan hududda buyurtmachi tomonidan zararli va yonish xavfi bo‘lgan moddalarni paydo bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaydigan me’yoriy sanitariya-gigiyenik sharoitlar yaratilishi kerak.
266. Asbob-uskuna va kommunikatsiyalarda ta’mirlash ishlarini amalga oshirishdan oldin, quyidagilar bajarilishi lozim:
b) asbob-uskuna va kommunikatsiyalarni texnologik muhit qoldiqlaridan, asbob-uskunani zararli, zaharli va yonuvchi gaz va mahsulotlardan bo‘shatish;
v) ta’mirlanadigan asbob-uskuna, kommunikatsiya, quduq va o‘ralardagi inert, yonuvchi, zaharli gazlar va kislorod miqdorini tegishli tahlillarini o‘tkazish yo‘li bilan tekshirish.
267. Balandlikdagi ishlarda faqat tayanch yoki rezinali qoplamalar bilan ta’minlangan soz narvonlardan foydalanish lozim.
268. Tashkilot hududida qazish ishlarini bajarishda buyurtmachi pudratchiga naryad-ruxsatnomanoma bilan birga tegishli sex va xizmatlar bilan kelishilgan ruxsatnomani yozma tarzda topshirishi kerak.
269. Pudratchining ehtiyojlari uchun elektr energiyani ulash, shuningdek ish tugaganidan keyin uzish, sex boshlig‘ining ruxsati bo‘yicha buyurtmachining bosh energetik xizmati tomonidan bajariladi.
270. Ta’mirlash ishlari tugallanganidan so‘ng asbob-uskuna va kommunikatsiyalarni qabul qilish dalolatnomasi ikki tomonlama imzolanib, ushbu asbob-uskuna va kommunikatsiyalarni ishga tushirish haqida farmoyish chiqqandan so‘ng, foydalanishga qabul qilinishi lozim.
271. Tashkilotlarni (sexlarni) loyihalashtirishda, qurishda (montaj qilishda) mazkur Qoidalarga amal qilish uchun javobgarlik tegishli ishlarni bajaruvchi tashkilotlar zimmasiga yuklatiladi.
Oldingi tahrirga qarang.
272. Mansabdor shaxslar va xodimlar mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya qilmaganliklari uchun qonunchilik hujjatlariga muvofiq belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.
(272-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y., 10/21/3313/0724-son)
Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasi kengashi, “Fayz” Xolding kompaniyasi , O‘zbekiston Respublikasi Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasi, Sog‘liqni saqlash vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, “Sanoatkontexnazorat” davlat inspeksiyasi va “O‘zdavenergonazorat” inspeksiyasi bilan kelishilgan.