LexUZ sharhi
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik va Oila kodekslari qabul qilinganligi va “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini qo‘llash jarayonida ba’zi tushunmovchiliklar yuzaga kelayotganligi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qaror qiladi:
(muqaddima O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
1. Xususiylashtirilgan turar joylar bilan bog‘liq nizolarni hal qilishda sudlar bu uy-joylarga egalik qilish, ulardan foydalanish va ularni tasarruf qilish Fuqarolik va Uy-joy kodeksi mezonlari, “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonun bilan, Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 4-apreldagi “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida” O‘zbekiston Respublikasi qonunining qabul qilinishi munosabati bilan normativ hujjatlarni tasdiqlash to‘g‘risida”gi 180-sonli qarori bilan, Vazirlar Mahkamasining yuqorida qayd etilgan 180-sonli qaroriga ko‘ra tasdiqlangan Xususiylashtirilgan kvartiralar (kvartiralarning bir qismi), uylar (uylarning bir qismi)ni boshqalarga berish va meros qilib qoldirishda mulkchilik huquqi o‘tishi haqida”gi, “O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligining Uy-joy fondini xususiylashtirish tartibi to‘g‘risida”gi nizomlar bilan tartibga solinishini nazarda tutmoqlari lozim.
(1-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
FKning 210-moddasiga binoan davlatga qarashli turar joyga xususiy mulk huquqi qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda xususiylashtirish natijasida vujudga keladi.
2. Davlat uy-joy fondidagi turar joyni xususiylashtirishni amalga oshirishda fuqaro va mulkdorlarning huquqini himoya qilish munosabati bilan vujudga keluvchi nizolar sudlarga taalluqlidir.
Oldingi tahrirga qarang.
Xususiylashtirilishi mumkin bo‘lgan turar joylarga — mahalliy davlat organlarining uy-joy fondi hamda davlat organlari, korxonalari, muassasa va tashkilotlarining to‘liq xo‘jalik tasarrufidagi yoki operativ boshqaruvidagi uy-joy fondlari kiradi.
(2-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
“Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 12-moddasi 1-qismiga binoan xususiylashtirish obyektlariga:
fuqarolar ijara shartnomasi asosida foydalanayotgan ko‘p kvartirali uylardagi kvartiralar va bir kvartirali uylar (uylarning bir qismi);
qayta tiklash va ta’mirlash ishlari tugallangan, lekin odamlar ko‘chib kirmagan, hamda bo‘shatilgan uylarning kvartiralari, bir kvartiralik uylar (uylarning bir qismi);
“Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 12-moddasi 3-bandiga muvofiq ikki yoki undan ziyod ijarachi yashab turgan kvartiralar barcha ijarachilarning roziligi bo‘lmasa, xususiylashtirilishi mumkin emas.
Barcha ijarachilarning roziligi bilan ular egallab turgan kvartira xususiylashtirilishi mumkin, bunda xususiylashtirishning har bir ishtirokchisida (ijarachida) kvartiraga nisbatan umumiy hissali mulk huquqi vujudga keladi.
Oldingi tahrirga qarang.
3. Sudlar nazarda tutmoqlari lozimki, O‘zbekiston Respublikasi Uy-joy kodeksining 16-moddasiga ko‘ra fuqarolar va yuridik shaxslar yashash uchun mo‘ljallanmagan joylarni, qurilmalarni hamda inventarni tegishli tartibda saqlashlari, zarur ta’mirlash ishlarini bajarishlari, sanitariya va yong‘inga qarshi qoidalarga rioya etishlari, yoqilg‘i-energetika resurslarini tejash choralarini ko‘rishlari shart.
(3-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
4. Jamoat uy-joy fondiga qarashli turar joylarda ijara yoki arenda shartnomasi asosida yashovchi fuqarolar “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunda ko‘rsatilgan xususiylashtirish huquqiga ega emaslar. Shu bilan birga jamoat uy-joy fondi egasi yoki u tomonidan tegishli vakolat berilgan organ fuqarolarga egallab turgan turar joylarini sotish, jumladan imtiyozli asosda sotish yoki bu turar joylarni fuqarolarga bepul berish masalalari bo‘yicha mustaqil ravishda qaror qabul qilishlari ham mumkin. Ko‘rsatilgan holatda nizo kelib chiqqan taqdirda ularni mulk egasi tomonidan belgilangan turar joyni unda yashovchi fuqarolarga berish sharti va tartiblaridan kelib chiqib, hal etish lozimdir.
(4-bandning birinchi va ikkinchi xatboshilari O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qaroriga asosan birinchi xatboshiga o‘zgartirilgan)
5. Fuqarolarning davlat va jamoat ehtiyojlari uchun yer uchastkalari olib qo‘yilishi munosabati bilan uylarning buzilishi natijasida, agar ularga buzilgan uylari evaziga pul tovoni to‘lanmagan bo‘lsa, davlat uy-joy fondi uylaridan olgan turar joylari, shuningdek, tabiiy ofatlar oqibatida uylari buzilishi munosabati bilan olgan kvartiralari, bu kvartiralari qachon ajratilganidan qat’i nazar, ularga yoki ularning vorislariga tekinga beriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
(5-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
6. “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning muqaddimasi hamda 1 va 3-moddalarining mazmuniga ko‘ra, fuqarolar o‘zlari egallab turgan turar joylarini xususiylashtirishni so‘rab murojaat etgan bo‘lsalar, ularning bunday talablari ushbu Qonunda nazarda tutilmagan shartlar asosida rad qilinishi mumkin emas.
Qayd etilgan Qonunning 16—20-moddalarida belgilangan turar joylarni xususiylashtirishni rasmiylashtirish tartibiga rioya qilish fuqarolar uchun ham, davlat va mahalliy uy-joy fondidagi turar joylarni fuqarolar egaligiga o‘tkazish majburiyat va vakolati yuklatilgan mansabdor shaxslar uchun ham majburiydir.
Oldingi tahrirga qarang.
Sudlarga tushuntirilsinki, fuqaro egallab turgan turar joyni xususiylashtirish rad qilinishi ustidan shikoyat ma’muriy sudlar sudloviga taalluqli.
(6-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2023-yil 20-fevraldagi 5-sonli qarori tahririda)
7. “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 19-moddasiga muvofiq alohida uy, kvartira va xonaga bo‘lgan egalik huquqi turar joy qiymati to‘liq to‘langan (sotib olingan) va egalik huquqi haqida davlat orderi olingan paytdan boshlanadi.
Agar fuqaro kvartira, uy (uyning bir qismi) uchun pay badalini to‘liq to‘lagan yoki O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlariga muvofiq arizasini mahalliy hokimiyat organlarida ro‘yxatdan o‘tkazgan bo‘lsa-yu, ammo egalik huquqini beruvchi davlat orderini olmasdan vafot etsa, uning merosxo‘rlarida mazkur turar joyga vorislik huquqi paydo bo‘ladi.
8. Sudlar turar joylarni xususiylashtirish to‘g‘risidagi ishlar yuzasidan berilgan da’vo arizalarni qabul qilishda davlat uy-joy fondi tasarrufida bo‘lgan tuman (shahar) hokimining, korxona, tashkilot, muassasa ma’muriyatining turar joyni xususiylashtirish haqidagi tegishli farmoyishi va egalik huquqini beruvchi davlat orderi borligini tekshirishlari, bunday hujjatlar mavjud bo‘lsa, ularni ish materiallariga qo‘shish uchun talab qilib olishlari kerak. Shuningdek, fuqaro turar joyni xususiylashtirish huquqiga ega ekanligi, unga xususiylashtirishning imtiyozli asoslari qo‘llanishi mumkinligi aniqlanishi lozim.
9. Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish ikki taraflama shartnoma bo‘lganligi sababli uni bir tomonlama bekor qilish mumkin emasligi sudlarga tushuntirilsin.
FKning 382—385-moddalariga muvofiq shartnomani o‘zgartirish va bekor qilish faqat taraflar (xususiylashtirishga rozilik bergan shaxslar va hokimiyat organi) kelishuvi asosida amalga oshirilishi mumkin, kelishuv bo‘lmagan taqdirda — sud qarori bilan hal qilinadi.
Taraflar kelishuvi asosida shartnomani bekor qilish o‘sha shartnomada bir taraf bo‘lib qatnashgan organ, ya’ni tuman (shahar) hokimiyati, korxona, muassasa, tashkilot ma’muriyati tomonidan amalga oshiriladi. Bunday holda davlat orderi o‘z kuchini yo‘qotadi.
Oldingi tahrirga qarang.
(9-bandning to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qaroriga asosan chiqarilgan)
10. Xususiylashtirishni haqiqiy emas deb topish haqidagi da’vo arizasi bilan turar joyning xususiylashtirilishi natijasida huquqi buzilgan shaxslar, hokimiyatlar, tashkilotlar, Davlat mulkini boshqarish qo‘mitasining turar joy masalalari bo‘yicha bo‘limlarining hududiy organlari va prokuror murojaat qilishga haqlidirlar.
Yuqorida ko‘rsatilgan toifadagi ishlarni ko‘rib chiqishdan oldin sudya zarur hujjatlarni, jumladan, hokimning xususiylashtirishga ruxsat berganligi haqidagi qarorini va shu qarorni qabul qilishga asos bo‘lgan hujjatlarni, shuningdek, turar joyga egalik huquqini beruvchi davlat orderining asl nusxasini talab qilib olishi shart.
Turar joyga egalik huquqini beruvchi davlat orderini haqiqiy emas deb topish bilan bog‘liq ishlarni ko‘rishda sudlar ishda xususiylashtirilgan turar joy egasining oila a’zolari, hamda turar joy maydoniga haqli bo‘lgan va uy-joyni xususiylashtirishga rozilik bergan shaxslar, shuningdek hokimiyat, Davlat mulki qo‘mitasining turar joy bo‘yicha hududiy bo‘linmalari ishtirok qilishlarini ta’minlashlari zarur.
Oldingi tahrirga qarang.
11. Turar joyni egalikka, shu jumladan foydalanuvchilardan birining egaligiga berish to‘g‘risidagi shartnomaning qonuniyligi xususida nizo vujudga kelgan holda, bu shartnoma, shuningdek egalik huquqini beruvchi davlat orderi manfaatdor shaxslarning da’vo arizalari bo‘yicha sud tomonidan bitimlarni haqiqiy emas deb topish haqidagi qonun talablariga muvofiq haqiqiy emas deb topilishi mumkin. Fuqarolik qonunchiligi bilan belgilangan asoslarga ko‘ra haqiqiy emas deb topilishi mumkin.
(11-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Turar joyni xususiylashtirish amalda asosan oila a’zolaridan birining nomiga rasmiylashtirilishi va davlat orderi ham o‘sha shaxs nomida bo‘lishini nazarda tutib, bu shaxs bilan turar joyni xususiylashtirishga rozilik bergan oila a’zolari o‘rtasidagi nizolar bo‘yicha ishni sud majlisida ko‘rishga tayyorlash bosqichida sudlar tuman ichki ishlar boshqarmalaridan nizoli uyda ro‘yxatda bo‘lganlar haqida ma’lumotnomani, hamda shu xonadonda yashagan barcha shaxslar imzo qo‘ygan va hokimiyatda saqlanadigan xususiylashtirishni so‘rab yozilgan arizani va nizoni to‘g‘ri hal etish uchun ahamiyatli bo‘lgan boshqa tegishli hujjatlarni talab qilib olishlari zarur.
12. Egalik huquqi haqidagi aktni va uning asosida berilgan orderni haqiqiy emas deb topish haqidagi ishlarni ko‘rishda sudlar turar joyni imtiyozli asoslarga ko‘ra xususiylashtirish huquqini beruvchi haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan ma’lumotlarni taqdim etilganligi, shuningdek turar joyni xususiylashtirish haqidagi masalani hal qilishda mansabdor shaxslarning g‘ayriqonuniy harakatlari, fuqarolarning huquqlari buzilganligi, shu bilan birga turar joyni xususiylashtirish qoidalarini boshqa tarzda buzilishligi huquq beruvchi hujjatni haqiqiy emas deb topish uchun asos bo‘lishini nazarda tutishlari lozim.
13. “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 13-moddasi 3-bandi talabiga ko‘ra egallab kelayotgan turar joyni egalikka sotib olish uchun turar joyga nisbatan huquqlari bo‘lgan barcha voyaga yetgan oila a’zolari va boshqa shaxslar rozilik bergan bo‘lishlari shartligini e’tiborga olib, bunday rozilik berilmaganligi asosida orderni haqiqiy emas deb topish to‘g‘risidagi da’volarni hal etishda, sudlar haqiqatdan ham qayd qilingan shaxslarning roziligi qonunda belgilangan tartibda olingan-olinmaganligini tekshirishlari shart. Turar joydan foydalanish huquqiga ega shaxslar doirasi FKning 606-moddasi bilan belgilanadi.
14. Orderni haqiqiy emas deb topish va mulkdorning tegishli aktini bekor qilish to‘g‘risidagi talablarga FKning 150-moddasida ko‘rsatilgan 3 yillik da’vo muddati tatbiq etiladi.
15. Turar joyga egalik huquqini beruvchi davlat orderi haqiqiy emas deb topilgan taqdirda, sud FKning 114-moddasi talablari asosida taraflarni dastlabki holatga keltirish masalasini hal qilmog‘i lozim.
Xususiylashtirish hujjatlari (akti)ni haqiqiy emas deb topish haqidagi sud qarori, ijarachini keyinchalik shu uy-joyni “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 4-moddasiga binoan xususiylashtirish huquqidan mahrum qilmaydi.
16. “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 13-moddasiga muvofiq xususiylashtirilgan turar joyda uni xususiylashtirilishiga rozilik bergan uy egasining boshqa oila a’zolari yashayotgan bo‘lsalar, ularning hammasi shu turar joyning egasi hisoblanadilar, egallab kelinayotgan turar joy esa xususiylashtirish natijasida umumiy mulkka aylanadi. Bu qoida turar joy egasining vaqtincha bu erda yashamayotgan oila a’zolariga ham tatbiq qilinadi.
Ijarachi bilan birga yashayotgan va uning oila a’zosi yoki sobiq oila a’zosi bo‘lib hisoblangan voyaga yetmagan shaxslar ijaraga olish shartnomasidan kelib chiqadigan barcha huquqlardan teng foydalanishlari sababli ular egallab turgan turar joylari xususiylashtirilgan taqdirda voyaga yetgan foydalanuvchilar bilan teng ravishda shu turar joyga nisbatan umumiy egalik huquqiga ega bo‘ladilar.
Turar joy oila a’zolarining biri tomonidan bepul xususiylashtirilgan taqdirda ham yuqorida ko‘rsatilgan shaxslar shu asoslarga ko‘ra umumiy mulkning teng huquqli ishtirokchilari bo‘lib qoladilar.
Oldingi tahrirga qarang.
17. Xususiylashtirilgan turar joylarni boshqalarga o‘tkazish bilan bog‘liq er-xotinlar o‘rtasidagi nizoni hal qilishda sudlar Oila qonunchiligi mezonlarini, ya’ni O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 23, 24-moddalarini emas, balki “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 13-moddasi 4-bandi va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994-yil 4-apreldagi 180-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Xususiylashtirilgan kvartiralar (kvartiralarning bir qismi), uylar (uylarning bir qismi)ni boshqalarga berish va meros qilib qoldirishda mulkchilik huquqi o‘tishi haqidagi shartnomalarni rasmiylashtirish to‘g‘risida”gi Nizom qo‘llamoqlari lozim.
(17-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
18. Sotilayotgan turar joy sotilganidan keyin qonunga muvofiq uy-joydan foydalanish huquqini o‘zida saqlab qoladigan shaxslar yashab turgan uy, kvartira, uyning yoki kvartiraning bir qismini sotish shartnomasining muhim sharti — bu shaxslarning ro‘yxatini sotilayotgan uy-joydan foydalanish huquqlari ko‘rsatilgan holda tuzishdan iborat ekanligiga sudlar e’tibori qaratilsin.
FKning 488-moddasida xususiylashtirilgan kvartira, uy — uyning yoki kvartiraning bir qismini sotish shartnomasi notarial tartibda tasdiqlanishi va davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi lozimligi ko‘rsatilgan.
Oldingi tahrirga qarang.
Turar joy bo‘yicha sotish, hadya va almashtirish bitimlari amalga oshirilgach, shuningdek qonunda belgilangan tartibda uy meros sifatida qabul qilingach, kvartira (kvartiraning bir qismi), uy (uyning bir qismi) xususiylashtirilgan turar joy maqomini yo‘qotadi.
(18-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
19. Sudlar shartnomalarni bekor qilishdan kelib chiqadigan nizolarni turar joylarni xususiylashtirish bilan bog‘liq bitimlarni haqiqiy emas deb topish haqidagi ishlardan farqlashlari lozim.
FKning 113-moddasiga muvofiq bitim shu kodeksning 115—126-moddalarida nazarda tutilgan asoslar bo‘yicha haqiqiy emas deb topilishi mumkin.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining “O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksini amalga kiritish tartibi to‘g‘risida”gi qarorining 9-bandiga ko‘ra bu qoida 1997-yil 1-martga qadar tuzilgan turar joylarni xususiylashtirish bilan bog‘liq bitimlarga ham qo‘llaniladi.
20. Xususiylashtirilgan turar joylar bo‘yicha tuzilgan bitimlarni haqiqiy emas deb topish haqidagi, shuningdek, bunday turar joylarga bog‘liq boshqa nizolarni ko‘rishda sudlar, nizoli turar joyning huquqiy holatini belgilovchi hujjatlarni:
j) kvartira, uy (uyning bir qismi) rejasi, shuningdek da’vogarning talablari va javobgarning e’tirozlarini tasdiqlovchi boshqa dalillarni talab qilib olishlari lozim.
21. Sudlar turar joylarni almashtirish shartnomasini ayirboshlash shartnomasidan farq qilishlari lozim. Ayirboshlash shartnomasiga muvofiq har bir taraf ayirboshlanayotgan mulkka nisbatan egalik huquqiga ega bo‘ladi. Xususiylashtirish natijasida fuqarolarning umumiy egalik huquqiga o‘tgan turar joyning ayirboshlanishi faqatgina umumiy mulkning barcha ishtirokchilari roziligi asosida amalga oshirilishi mumkindir. Ayirboshlash shartnomasi tuzilishida Fuqarolik kodeksi normalari qo‘llaniladi.
“Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 14-moddasi 5-bandiga ko‘ra xususiylashtirilgan turar joyning egasi uni har qanday uy-joyga, kvartiraga, jumladan kooperativ kvartiraga almashtirish huquqiga egadir. Almashtirish shartnomasi tuzilishida Uy-joy kodeksi normalari qo‘llaniladi. Xususiylashtirilgan turar-joyning almashtirilishiga umumiy mulkning barcha ishtirokchilari roziligi bilangina yo‘l qo‘yilishi mumkin.
Xususiylashtirilgan turar joyni almashtirish masalasida turar joy egasi bilan yuqorida qayd qilingan shaxslar o‘rtasida bir bitimga kelinmagan hollarda, ular turar joyni majburan almashtirish to‘g‘risida sudga murojaat qilishga haqlidirlar.
Turar joy egasining sobiq oila a’zosi o‘ziga tegishli hissaning ajratib berilishiga roziligi bo‘lganda da’vogar ko‘chirilayotgan shaxsga uning umumiy mulkdagi hissasiga teng boshqa turar joy olib berish va javobgarni shu turar joyga ko‘chirishni talab qilish huquqidan mahrum emas.
Umumiy mulk egalarining bir turar joyda yashashlari mumkin bo‘lmay qolgan taqdirda, sud taraflardan biriga ko‘chirib chiqarilayotgan shaxsning uydagi hissasini pul barobarida unga to‘lash majburiyatini yuklashi mumkin. Taraflar narx bo‘yicha kelishuvga kelolmagan taqdirda bu narx mutaxassislar tomonidan belgilanishi mumkin.
Oldingi tahrirga qarang.
(22-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2016-yil 29-iyuldagi 13-sonli qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan)
23. Xususiylashtirilgan turar joyning egasi bo‘lib hisoblanmaydigan, bu uy-joydan mustaqil foydalanish huquqiga ega bo‘lmagan, ya’ni turar joy xususiylashtirilganidan keyin unga kiritilgan ijarachilar, mulkdorning sobiq oila a’zolari va boshqa shaxslar mulkdor tomonidan faqat qonunda ko‘rsatilgan hollar va asoslar bo‘yicha ko‘chirib chiqarilishlari mumkin.
Turar joy xususiylashtirilguniga qadar u erda yashagan va “Davlat uy-joy fondini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonunning 13-moddasiga binoan umumiy mulkning ishtirokchisi bo‘lish huquqiga ega bo‘lgan, lekin undan voz kechgan shaxslarni xususiylashtirilgan turar joydan ko‘chirish haqidagi ishlarni ko‘rishda qayd etilgan shaxslarning qanday shart-sharoitda o‘z nomlariga egalik huquqini rasmiylashtirishdan voz kechganliklari bilan bog‘liq holatlarni tekshirish lozim.
Agar fuqaro yangilishtirilganligi sababli yoki o‘z xatti-harakatlarining oqibatini tushuna olmaganligi natijasida turar joyni xususiylashtirishdan voz kechganligi, yoxud xususiylashtirilgan turar joyning egasi tomonidan uyga nisbatan egalik huquqidan voz kechish bilan bog‘liq taraflar o‘rtasida bo‘lgan kelishuv shartlari buzilganligi aniqlansa, sud tomonidan bu fuqaroga turar joyni xususiylashtirish haqidagi shartnomani haqiqiy emas deb topish to‘g‘risida qarshi da’vo keltirish huquqlari tushuntirilmog‘i lozim.
24. Xususiylashtirilgan va alohida kvartirani tashkil qiluvchi turar joyning umumiy egalik ishtirokchisi hissasini ajratib berishga alohida yashash xonasidan tashqari yordamchi xonalarni (oshxona, yo‘lak, sanitariya tarmog‘i va boshqalarni) ham olib berishning va alohida kirish-chiqish yo‘lini jihozlashning texnik imkoniyati mavjud bo‘lgan hollardagina yo‘l qo‘yiladi. Bunday imkoniyat bo‘lmagan taqdirda, sud da’vogarning iltimosiga ko‘ra, kvartiradan foydalanish tartibini belgilab berishi yoki ushbu turar joyni taraflar tegishli tartibda almashtirish huquqiga ega ekanliklarini tushuntirishi mumkin.
Oldingi tahrirga qarang.
25. Turar joyga nisbatan davlat orderini haqiqiy emas deb topish, xususiylashtirilgan turar joydan oila a’zosining hissasini ajratish, shartnomalarni haqiqiy va haqiqiy emas deb topish va boshqa da’vo arizalar bo‘yicha davlat boji nizoli mulk yoki uning hissasi qiymatidan kelib chiqib, O‘zbekiston Respublikasining “Davlat boji to‘g‘risida”gi Qonuni bilan belgilangan davlat boji stavkalarining miqdorlariga muvofiq undiriladi.
(25-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2020-yil 21-fevraldagi 05-sonli qarori tahririda)
Agar da’vogar davlat boji to‘lashdan ozod etilgan bo‘lsa, bu bojning to‘la miqdori yoki da’voning qanoatlantirilgan qismidan kelib chiqib belgilangan miqdori javobgardan davlat foydasiga undiriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Taraflarning bitimni rasmiylashtirishda turar joy sotilish qiymatini kamaytirib ko‘rsatganliklari aniqlangan hollarda, sud undirilishi lozim bo‘lgan davlat boji miqdorini bitim bo‘yicha haqiqatda to‘langan summadan kelib chiqib hisoblashi va bitimni tuzish vaqtida to‘lanmay qolgan davlat bojini undirishi lozim.
(25-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2016-yil 29-iyuldagi 13-sonli qarori tahririda)