27.10.1995 yildagi 21-son
Hujjat kuchini yo‘qotgan 28.04.2017
Hujjat 28.04.2017 sanasi holatiga
Amaldagi versiyaga o‘tish
 LexUZ sharhi
(O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2002-yil 14-iyundagi 10-sonli va 2006-yil 3-fevraldagi 5-sonli qarorlariga asosan kiritilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar bilan)
 LexUZ sharhi
Jinoyat kodeksi 29-moddasining 4-qismiga binoan uyushgan guruh deb ikki yoki undan ortiq shaxsning birgalikda jinoiy faoliyat olib borish uchun oldindan bir guruhga birlashishi tushuniladi.
4. Jinoyat kodeksining 271-moddasiga muvofiq giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni egallash uchun javobgarlik ular korxona, tashkilot va muassasalardan qonunga xilof ravishda olinganda, tarkibida narkotigi bo‘lgan o‘simliklar yoki ularning bo‘laklari qishloq xo‘jaligi korxonalari dalalaridan va bu o‘simliklar o‘stirilayotgan fuqarolarning yer maydonlaridan qonunga xilof ravishda terib olinganda, shuningdek, giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalar, ularni qonuniy va qonunsiz ravishda egallab turgan fuqarolardan qonunga xilof ravishda olingan hollarda yuzaga keladi. Giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni o‘g‘rilik, firibgarlik, o‘zlashtirish yoki rastrata qilish, talonchilik, mansab mavqeyini suiiste’mol qilish, tovlamachilik, bosqinchilik yo‘li bilan egallash (Jinoyat kodeksining 271-moddasi) va o‘zgalar mulkini talon-toroj etishni nazarda tutgan tegishli moddalarida ko‘rsatilgan jinoyatlar majmui bilan, faqat bu moddalar (moddalar qismlari) sanksiyasi Jinoyat kodeksining 271-moddasidagidan og‘irroq jazoni ko‘zda tutgan hollardagina kvalifikatsiya qilinishi lozim.
5. Giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni qonunga xilof ravishda o‘tkazish deganda (Jinoyat kodeksi 273-moddasi 1-qismi) ularni har xil usulda tarqatish (o‘zgaga berish, hadya etish, boshqa shaxsga ukol qilish, almashtirish, qarz va qarzi evaziga berish hamda sotish va hokazolar)ni tushunish lozim. Chunki giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni sotish-o‘tkazishning bir usuli deb hisoblanishi kerak.
Giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni qonunga xilof ravishda sotish (Jinoyat kodeksi 273-moddasi 5-qismi) ularni o‘tkazishning eng xavfli ko‘rinishlaridan hisoblanadi va giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalar faqat ko‘p miqdorda sotilsagina mazkur moddaning 5-qismi bilan kvalifikatsiya qilinishi lozim.
6. Aybdorda qonunga xilof ravishda tayyorlangan, olingan, saqlanayotgan giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni o‘tkazish maqsadi borligi to‘g‘risidagi masalani hal etishda (Jinoyat kodeksi 273-moddasi), sudlar, bu vosita yoki moddalar haqiqatdan ham o‘tkazish uchun tayyorlanganligini namoyon etuvchi dalillar majmuiga asoslanmoqlari lozim. Masalan, giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni faqat iste’mol qilinishini istisno etadigan miqdorda topilganligi, narkotiklar yoki psixotrop moddalarni ma’lum o‘lchamda qadoqlanganligi, tashish yoki jo‘natishda ularni maxsus maxfiy joyga yashirilganligi, giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni tayyorlash uchun asbob-uskunalarning mavjudligi, aybdorning o‘zi bangi emasligi to‘g‘risida ekspertiza xulosa berganligi va hokazolar. Ishning aniqlangan haqiqiy holatlariga qarab aybdorning harakatlari Jinoyat kodeksining 25, 273-moddasining 5-qismi bilan kvalifikatsiya qilinishi kerak.
7. Sudlarga uqtirilsinki, Jinoyat kodeksi 273-moddasining 4-qismida nazarda tutilgan narkotiklarni qayta ishlash uchun qo‘llaniladigan prekursorlar deganda xalqaro nomlari yoki amaldagi xalqaro konvensiyalarda ishlatiladigan nomlari bo‘lgan moddalar tushunilishi lozim.
8. Qonun mazmuniga ko‘ra (JK 273-moddasining to‘rtinchi qismi), giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni iste’mol qilish yoki tarqatish uchun bangixona tashkil qilish yoki saqlash deganda, aybdor tomonidan xonalarni mazkur modda yoki vositalarni iste’mol qilish maqsadida bir yoki bir necha marotaba berib turilishi tushunilishi lozim (bunda xonaning giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni iste’mol qilish uchun maxsus moslangan-moslanmaganligi va aybdor g‘araz maqsadni ko‘zda tutgan-tutmaganligi yuridik ahamiyat kasb etmaydi). Agar giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalar iste’molchilar tomonidan xona berib turgan shaxsga bildirmasdan olib kelib, iste’mol qilinganligi aniqlansa, uni (xona berib turgan shaxsni) bangixona tashkil qilish yoki saqlashda aybdor deb topish mumkin emas.
9. Jinoyat kodeksi 273-moddasining 6-qismi va 276-moddasining 3-qismiga ko‘ra giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni o‘z ixtiyori bilan topshirgan shaxs, topshirilgan giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni tayyorlaganligi, olganligi, shuningdek, ularni saqlaganligi, tashiganligi va jo‘natganligi uchun jinoiy javobgarlikdan ozod qilinadi. Shaxsning giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni iste’mol qilishi munosabati bilan tibbiy yordam ko‘rsatishni so‘rab, tibbiyot muassasalariga o‘z ixtiyori bilan murojaat qilganligi, uni ilgari giyohvandlik vositalari yoki psixotrop moddalarni qonunga xilof ravishda egallaganligi, saqlaganligi, tashiganligi va jo‘natganligi, iste’mol qilganligi uchun jinoiy javobgarlikdan ozod qilishga faqat bunday murojaat shaxsning bangilikdan tuzalish niyati bilan qilingan va uni fosh etilishi bilan bog‘liq bo‘lmagan hollardagina asos bo‘lishi mumkin.
Jinoyat-protsessual kodeksining 173-moddasiga muvofiq vosita yoki moddani narkotik yoxud psixotrop deb e’tirof etish uchun bunday ekspertizalar qayd etilgan turkumdagi barcha ishlar bo‘yicha o‘tkazilishi zarur.
Jinoyat kodeksining 96-moddasiga muvofiq jinoyat sodir etgan shaxslarga nisbatan giyohvandlikdan majburiy davolashni faqat ozodlikdan mahrum etish joylarida emas, balki ozodlikdan mahrum etish bilan bog‘liq bo‘lmagan jazo belgilangan hollarda tibbiyot muassasalarida amalga oshirilishi ham tayinlanishi mumkin.
16. Bu turkumdagi ishlarni ko‘rishda Jinoyat-protsessual kodeksi 487-moddasida ko‘rsatilganlardan tashqari quyidagilar ham shu kodeks talablarini jiddiy buzilishi deb hisoblanishi lozim:
kechiktirib bo‘lmaydigan vaziyatdan tashqari hollarda Jinoyat-protsessual kodeksi 161-moddasining talablarini buzib, xolislar ishtirokisiz yoki prokurorning ruxsatisiz giyohvandlik vositalarini olish maqsadida tintuv o‘tkazilganligi. Bunda prokuror ruxsatisiz va yetarli asoslarsiz tintuv o‘tkazish fuqarolarning turar-joy daxlsizligini belgilovchi konstitutsiyaviy huquqlarini to‘g‘ridan to‘g‘ri buzish hisoblanishini e’tiborga olish lozim;