Davlat hokimiyatining konstitutsiyaviy asoslari buzilmasligiga asoslanib hamda xalq qonuniy tarzda saylab qo‘ygan hokimiyat idoralariga qarshi qaratilgan faoliyatga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi deb hisoblab, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi qaror qiladi:
I. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasida hamda ular asosida qabul qilingan qonunlarda belgilab berilgan hokimiyat konstitutsiyaviy idoralarining vakolatlarini o‘zlashtirishga hech kim haqli emas. Hokimiyat konstitutsiyaviy idoralarining faoliyatini to‘xtatib turish yoki tugatish yoxud O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida va Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasida ko‘zda tutilgan tartibdan farqli o‘laroq tarzda hokimiyat tuzilmalarini tuzish Konstitutsiyaga xilof hisoblanadi hamda qonunga binoan javobgarlikka tortishga sabab bo‘ladi. Hokimiyat konstitutsiyaviy idoralarining vakolatlarini o‘zlashtirib olgan idoralar O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy Kengashi, xalq deputatlari viloyat, Toshkent shahar Kengashlari tomonidan tarqatib yuborilishi lozim.
Keyingi tahrirga qarang.
II. Hokimiyatning konstitutsiyaviy idoralarini qo‘riqlashni kuchaytirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasining 1959-yil 21-maydagi Qonuni bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksiga (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sovetining Vedomostlari, 1959-yil, № 6, 2-modda) quyidagi o‘zgartishlar va qo‘shimchalar kiritilsin:
nomi quyidagi tahrirda bayon etilsin: “Konstitutsiyaviy tuzumni zo‘rlik bilan o‘zgartirishga yoki O‘zbekiston Respublikasining xududiy yaxlitligini zo‘rlik bilan buzishga da’vat etish”;
“Konstitutsiyaviy tuzumni zo‘rlik bilan o‘zgartirishga yoki hokimiyatni qo‘lga olishga yoxud hokimiyatning qonuniy tarzda saylab qo‘yilgan yoki tayinlangan vakillarini hokimiyatdan chetlatishga yoinki O‘zbekiston Respublikasining xududiy yaxlitligini zo‘rlik bilan buzishga oshkora da’vat qilish, shuningdek bunday mazmundagi materiallarni tarqatish, —
uch yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish yoki eng kam oylik ish haqining yigirma hissasigacha bo‘lgan miqdorida jarima solish bilan jazolanadi”;
ikkinchi kismning jazo belgilangan bandidagi “yigirma ming so‘mgacha” degan so‘zlar “eng kam oylik ish haqining ellik hissasigacha bo‘lgan miqdorida” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
Hokimiyat konstitutsiyaviy idoralarining qonuniy faoliyatiga to‘sqinlik qilishga yoki ularni Konstitutsiyada ko‘zda tutilmagan muvoziy hokimiyat tarkiblari bilan almashtirishga qaratilgan zo‘ravonlik harakatlari, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasida nazarda tutilmagan tartibda tuzilgan hokimiyat tuzilmalarini tarqatib yuborish to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy Kengashi, xalq deputatlari viloyatlar, Toshkent shahar Kengashlari chiqargan qarorlarni belgilangan muddatda bajarmaslik, —
saylab qo‘yiladigan lavozimlarni egallash huquqidan uch yildan besh yilgacha muddatga ozodlikdan maxrum etish yoki eng kam oylik ish haqiniig o‘ttiz hissasigacha bo‘lgan miqdorda jarima solish bilan jazolanadi”.
3. Qonun ruscha matnidagi Maxsus qismniig birinchi bobi sarlavhasida “gosudarstvennie prestupleniya” degan so‘zlar “prestupleniya protiv gosudarstva” degan so‘zlar bilan, “Osobo opasnie gosudarstvennie prestupleniya” hamda “Inie gosudarstvennie prestupleniya” degan kichik sarlavhalar esa “Osobo opasnie prestupleniya protiv gosudarstva” hamda “Inie prestupleniya protiv gosudarstva” degan kichik sarlavhalar bilan almashtirilsin.
O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi tomonidan davlatga xiyonat qilish, ya’ni O‘zbekiston Respublikasining mustaqilligiga, uning hududiy daxlsizligiga yoki davlat xavfsizligiga va mudofaa qudratiga zarar yetkazish maqsadida qasddan sodir etilgan xatti-harakatlar: dushman tomoniga o‘tish, josuslik qilish, chet el davlatiga davlat yoki harbiy sirlarni oshkor qilish, chegaradan tashqariga qochib o‘tish yoki chet eldan O‘zbekiston Respublikasiga qaytishdan bosh tortish, O‘zbekiston Respublikasiga qarshi dushmanlik faoliyatini olib borishda chet davlatga yordam berish, —
mol-mulkini musodara qilgan holda ikki yildan besh yilgacha muddatga surgun qilib yoki qilmasdan o‘n yildan o‘n besh yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish bilan yoki mol-mulkini musodara qilib, o‘limga hukm qilish bilan jazolanadi.
Izoh. O‘zbekiston Respublikasiga qarshi dushmanlik faoliyati yurgizish uchun chet el razvedkasi tomonidan yollangan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi, agarda u topshirilgan jinoiy vazifani ado etish yo‘lida hech qanday harakat qilmasdan, o‘zining chet el razvedkasi bilan aloqasi borligini ixtiyoriy ravishda hokimiyat idoralariga ma’lum qilsa, jinoiy javobgarlikdan ozod etiladi”.
Davlat siri yoki harbiy sir bo‘lgan ma’lumotlarni chet el davlatiga, chet el tashkiloti yoki ularning agentlariga oshkor qilish shuningdek, bu ma’lumotlarni ularga berish maqsadida o‘g‘irlash yoki to‘plash, agarda josuslik chet el fuqarosi yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxs tomonidan qilingan bo‘lsa, —
mol-mulkini musodara qilgan holda ikki yildan besh yilgacha muddatga surgun qilib yoki surgun qilmasdan yetti yildan o‘n besh yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish bilan yoki mol-mulkini musodara qilib, o‘limga hukm etish bilan jazolanadi.
Izoh. O‘zi sodir etgan harakatlar to‘g‘risida hokimiyat idoralariga ixtiyoriy ravishda xabar qilgan shaxs, basharti u O‘zbekiston Respublikasi xavfsizligiga zarar yetkazmagan bo‘lsa, yoxud uning xabari asosida ko‘rilgan chora-tadbirlar tufayli davlat uchun zararli oqibatlar kelib chiqishining oldi olingan bo‘lsa, jinoiy javobgarlikdan ozod etiladi”.
O‘zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy tuzumini zo‘rlik bilan ag‘darib tashlash va hokimiyatni qo‘lga olish maqsadida fitna uyushtirish, —
mol-mulkini musodara qilgan holda o‘n yildan o‘n besh yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum qilish yoki o‘limga hukm etish bilan jazolanadi.
Izoh. Fitnada qatnashgan va bu haqda ixtiyoriy ravishda hokimiyat idoralariga xabar qilgan shaxs, basharti, uning xabari asosida ko‘rilgan choralar tufayli fitnadan ko‘zlangan maqsadni amalga oshirishning oldi olingan bo‘lsa, jinoiy javobgarlikdan ozod etiladi”.
“Davlat hokimiyatiga zarba berish yoki uni zaiflashtirish maqsadida davlat yoki jamoat arbobini yoxud hokimiyat vakilini uning davlat yoki jamoat faoliyati munosabati bilan o‘ldirish,—
mol-mulkini musodara qilgan holda ikki yildan besh yilgacha muddatga surgun qilib yoki surgun qilmasdan o‘n yildan o‘n besh yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish bilan yoki mol-mulkini musodara qilib, o‘limga hukm etish bilan jazolanadi”.
Ajnabiy davlat vakolatxonalarining yoki xalqaro tashkilotlarning xizmat binolariga, ularga qarashli yoki ular ijaraga olgan uy-joy binolariga, shuningdek ajnabiy davlatlarning yoki xalqaro tashkilotlarning vakillariga hujum qilish, bu shaxslarni ular vakil bo‘lgan davlatlarning yoki O‘zbekiston Respublikasi hokimiyati konstitutsiyaviy idoralarining faoliyatiga ta’sir o‘tkazish maqsadida tutib garov tariqasida ushlab turish, —
uch yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish yoki ikki yilgacha muddatga axloq tuzatish ishlariga yuborish bilan jazolanadi”.
O‘zbekiston Respublikasini zaiflashtirish maqsadida portlatish, o‘t qo‘yish yoki odamlarni ommaviy ravishda qirib tashlashga, ularga tan jarohatlari yetkazishga yoki ularning salomatligiga o‘zgacha zarar yetkazishga, korxonalarni, inshootlarni, qatnov yo‘llari va vositalarini, aloqa vositalarini yoki muhim xalq xo‘jalik yoxud mudofaa ahamiyatiga molik o‘zga obyektlarni vayron qilish yoki unga zarar yetkazish masadida o‘zga xatti-harakatlar sodir etish, shuningdek xuddi shu maqsadlarda ko‘pchilikni zaharlash yoki epidemiya va epizootiyalar tarqatish, —
mol-mulkini musodara qilgan holda ikki yildan besh yilgacha muddatga surgun qilib yoki surgun qilmasdan sakkiz yildan o‘n besh yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish bilan yoki mol-mulkini musodara qilib, o‘limga hukm etish bilan jazolanadi”.
Narsa-buyumlarni bojxona nazoratini chetlab yoki bojxona nazoratidan yashirib yoki ko‘p miqdorda, yoxud kontrabanda bilan shug‘ullanish uchun uyushgan guruh tomonidan O‘zbekiston Respublikasining bojxona chegarasidan o‘tkazish, shuningdek narkotik vositalarni, ta’siri kuchli, zararli, radioaktiv, portlaydigan moddalar, qurol-yarog‘ va o‘q-dorilarni chegaradan o‘tkazish, ya’ni (tekis stvolli ov qurollari va ularning o‘q-dorisi bundan mustasno) kontrabanda qilish, —
mol-mulkini musodara qilgan holda ikki yildan besh yilgacha muddatga surgun qilib yoki surgun qilmasdan, uch yildan o‘n yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish bilan jazolanadi”.
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari saflariga safarbarlik bo‘yicha chaqirilishdan bosh tortish, —
O‘sha harakat, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarini to‘ldirish uchun o‘tkaziladigan yangi chaqirishlardan bosh tortish urush vaqtida sodir etilsa, —
besh yildan o‘n yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish yoki o‘limga hukm etish bilan jazolanadi”.
Chet elga chiqib ketish, O‘zbekiston Respublikasiga kirish yoki chegaradan o‘tishda belgilangan tartibni buzish, —
Belgilangan nusxadagi pasporti yoki O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida ko‘zda tutilgan boshpana huquqidan foydalanish uchun ruxsati bo‘lmagani holda O‘zbekiston Respublikasiga kelgan chet el fuqarolariga bu modda joriy qilinmaydi”.
Belgilangan tartibda ruxsati bo‘lmagan holda O‘zbekiston Respublikasiga uchib kirish va O‘zbekiston Respublikasidan uchib chiqish, ruxsatnomada ko‘rsatilgan marshrutlarga, qo‘nish joylariga, xavo darvozalariga, uchish balandligiga rioya qilmaslik yoki xalqaro uchish qoidalarini boshqa tarzda buzish, —
havo kemasini musodara qilib yoki qilmasdan, bir yildan o‘n yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish yoki eng kam oylik ish haqining ellik hissasigacha bo‘lgan miqdorda jarima solish bilan jazolanadi”.
“Sotish va ishlatish maqsadida davlat pul belgilarini, davlatning qimmatbaho qog‘ozlarini yoki chet el valyutalarini qalbaki yasash, shuningdek ularni sotish va ishlatish, —
mol-mulkini musodara qilgan holda ikki yildan besh yilgacha muddatga surgun qilib yoki surgun qilmasdan uch yildan o‘n besh yilgacha muddatga ozodlikdan mahrum etish bilan jazolanadi”.
16. Qonun ruscha matnidagi 71-moddaning ikkinchi qismida “osobo opasnie gosudarstvennie prestupleniya” degan so‘zlar “osobo opasnie prestupleniya protiv gosudarstva” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
17. 22-moddaning birinchi qismidagi “Davlatga qarshi jinoyatlar uchun jinoiy javobgarlik to‘g‘risida”gi SSSR Qonunida ko‘zda tutilgan holatlarda “davlatga qarshi jinoyat qilganlik, SSR Ittifoqi jinoyat qonunlarining hamda ushbu Kodeksning qasddan odam o‘ldirganlik uchun javobgarlikka tortishni belgilovchi moddalarida ko‘rsatilgan aybni og‘irlashtiradigan holatlarda qasddan odam o‘ldirganlik uchun, SSR Ittifoqi qonunlarida maxsus ko‘zda tutilgan ayrim hollarda esa boshqa ba’zi bir alohida og‘ir jinoyatlar uchun ham o‘lim jazosi — otib o‘ldirish qo‘llanilishiga yo‘l qo‘yiladi” degan so‘zlar chiqarib tashlanib, ular o‘rniga “davlatga qarshi jinoyatlar uchun qonunda nazarda tutilgan hollarda, og‘ir holatda qasddan odam o‘ldirganlik uchun, shuningdek ushbu Kodeksda nazarda tutilgan boshqa ba’zi o‘ta og‘ir jinoyatlar uchun qo‘llanish mumkin” degan so‘zlar kiritilsin.
18. Qonun ruscha matnidagi 23-moddaning to‘rtinchi qismidagi oltinchi xatboshida, beshinchi qismda, sakkizinchi qismidagi uchinchi xatboshida “gosudarstvennie prestupleniya” degan so‘zlar “prestupleniya protiv gosudarstva” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
19. Qonun ruscha matnidagi 23-1-moddaning birinchi qismidagi birinchi va ikkinchi bandda, 23-2-moddaning uchinchi qismidagi birinchi bandda, 33-1-moddaning uchinchi qismidagi ikkinchi bandda, 50-1-moddaning ikkinchi bandida “gosudarstvennoye prestupleniye” degan so‘zlar “prestupleniye protiv gosudarstva” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
20. 60-1-moddadagi “Vatanga xiyonat” degan so‘zlar “Davlatga xiyonat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
21. 62-moddaning sarlavhasidagi va matnidagi “Sovetlarga qarshi” degan so‘zlar “g‘ayrikonstitutsiyaviy” degan so‘zlar, ruscha matndagi “gosudarstvennoye prestupleniye” degan so‘zlar “prestupleniye protiv gosudarstva” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
22. 65-moddaning birinchi qismidagi “Vatanga xiyonat” degan so‘zlar “Davlatga xiyonat” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
23. Qonun ruscha matnidagi 79 va 79-1-moddalarining sarlavhalari va matnlaridagi “gosudarstvennix prestupleniyax”, “gosudarstvennix prestupleniy” degan so‘zlar “prestupleniya protiv gosudarstva”, “prestupleniy protiv gosudarstva” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
Keyingi tahrirga qarang.