O‘zbekiston Respublikasining “Axborotlashtirish to‘g‘risida”gi Qonuni, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Axborotlashtirish sohasida normativ-huquqiy bazani takomillashtirish to‘g‘risida”gi 2005-yil 22-noyabrdagi 256-son qaroriga muvofiq buyuraman:
1. “Axborot resurslarining arxiv nusxalarini yaratish va ularni davlat saqloviga topshirish tartibi bo‘yicha yo‘riqnoma” ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Ushbu buyruq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatidan o‘tgan sanadan o‘n kun o‘tgach kuchga kiritilsin.
Ushbu Yo‘riqnoma O‘zbekiston Respublikasining “Axborotlashtirish to‘g‘risida”gi Qonuni (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi axborotnomasi, 2004-y., 1-5 son, 10-modda), O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2005-yil 22-noyabrdagi “Axborotlashtirish sohasida normativ-huquqiy bazani takomillashtirish to‘g‘risida”gi 256-son qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2005-y., 47-48-son, 355-modda) muvofiq axborot resurslari qimmatini ekspertizasini o‘tkazish va arxiv nusxalarini yaratish, shuningdek ularni respublika davlat arxivlariga saqlash uchun topshirish tartibini belgilaydi.
axborot resursining arxiv nusxasi — axborot resursining muayyan belgilangan vaqtdagi aniq nusxasi bo‘lgan yoki arxiv saqlovi formatida axborot resursining mazmuni bo‘yicha shakllanadigan elektron hujjat (keyingi o‘rinlarda EH deb yuritiladi);
depozitar saqlov — axborot resursi arxiv nusxalari mulkdori bilan davlat arxivi o‘rtasidagi kelishuv (shartnoma) bo‘yicha belgilangan shartlar asosida mulkdorning axborot resursiga nisbatan mulk huquqini saqlab qolgan holda arxiv nusxalarini davlat arxivida saqlash;
axborot tizimi — axborotni to‘plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashkiliy jihatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalari;
axborot texnologiyasi — axborotni to‘plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish va uni tarqatish uchun foydalaniladigan jami uslublar, qurilmalar, usullar va jarayonlar;
Oldingi tahrirga qarang.
axborot resursi — axborot tizimi tarkibidagi elektron shakldagi axborot, ma’lumotlar banki, ma’lumotlar bazasi, shu jumladan axborot tizimlarida ochiq shaklda joylashtiriladigan yoxud e’lon qilinadigan audio-, video-, grafik va matnli axborot;
(1-bandning oltinchi xatboshi O‘zbekiston Respublikasi “O‘zarxiv” agentligi direktorining 2022-yil 28-iyundagi 121-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1703-1, 29.07.2022-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 29.07.2022-y., 10/22/1703-1/0688-son)
O‘zbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi (O‘zR MAF) — O‘zbekiston Respublikasi xalqlari tarixiy-madaniy merosining ajralmas qismi hisoblanadigan, tarixiy, ilmiy, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va madaniy ahamiyatga ega bo‘lgan, O‘zbekiston hududida yashagan va yashayotgan xalqlarning moddiy va ma’naviy hayotini aks ettiruvchi, yaratilgan joyi, vaqti, manba turi va mulkchilik shaklidan qat’i nazar, tarixan paydo bo‘lgan, doimo to‘ldirib boriladigan va doimiy saqlanishi kerak bo‘lgan arxiv hujjatlarining majmui;
Oldingi tahrirga qarang.
markaziy ekspert komissiyasi (MEK) — vazirlik, idora, yuridik shaxslar birlashmalarida hujjatlarni, shu jumladan boshqaruv (ish yuritish), ilmiy-texnikaviy, kino, sur’at, ovozli va boshqa maxsus hujjatlarning qimmatini ekspertiza qilish va hujjatlarni arxiv saqloviga topshirishga tayyorlash bo‘yicha uslubiy va amaliy ishlarni olib borish, shuningdek tashkilotlarning tarkibiy bo‘linmalari va unga idoraviy mansub korxona va tashkilotlarning ekspert komissiyalari (EK) faoliyatini boshqarish va muvofiqlashtirishni amalga oshirishi uchun tuziladigan komissiya;
(1-bandning sakkizinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2024-yil 12-fevraldagi 7-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3496, 12.02.2024-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 13.02.2024-y., 10/24/3496/0121-son)
Oldingi tahrirga qarang.
ekspert-tekshiruv komissiyasi (ETK)/ekspert-tekshiruv uslubiy komissiyasi (ETUK) — arxiv ishi hududiy boshqarmalari, O‘zbekiston milliy arxivlarida boshqaruv (ish yuritish), ilmiy-texnika va boshqa maxsus hujjatlar qimmatliligi ekspertizasini tashkil etish va hujjatlarni arxivlarga saqlash uchun topshirishga tayyorlash bo‘yicha uslubiy va amaliy ishlarni o‘tkazish hamda davlat arxivlarining jamlash manbai bo‘lgan davlat organlari va tashkilotlarining arxiv ishi va ish yuritish sohasidagi markaziy ekspert komissiyalari va EK faoliyatiga rahbarlik qilish va uni muvofiqlashtirish uchun tuziladigan doimiy faoliyat yurituvchi komissiya;
(1-bandning to‘qqizinchi xatboshi O‘zbekiston Respublikasi “O‘zarxiv” agentligi direktorining 2022-yil 28-iyundagi 121-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1703-1, 29.07.2022-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 29.07.2022-y., 10/22/1703-1/0688-son)
ekspert komissiyasi (EK) — mulkchilik shaklidan qat’i nazar, korxona, muassasa, tashkilotda hujjatlar, shu jumladan boshqaruv (ish yuritish), ilmiy-texnikaviy va boshqa maxsus hujjatlarning qimmatini ekspertiza qilish va ularni davlat saqloviga topshirishga tayyorlash bo‘yicha ishlarni tashkil qilish va olib borish uchun tuziladigan komissiya.
2. Yo‘riqnoma O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 30-oktabrdagi 482-son qarori bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi to‘g‘risidagi nizom”ga muvofiq MEK yoki EKning xulosasi asosida hujjatlari O‘zbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondiga kiritilgan korxonalar, tashkilotlar, muassasalarga (keyingi o‘rinlarda tashkilotlar deb yuritiladi) mo‘ljallangan.
Oldingi tahrirga qarang.
3. Mazkur Yo‘riqnoma asosida har bir tashkilot arxiv nusxalarini yaratish, ularni davlat saqloviga topshirish tartibi va shartlari batafsil bayon qilingan axborot resurslarining arxiv nusxalarini yaratish va ularni davlat saqloviga topshirish tartibi bo‘yicha o‘zining ichki idoraviy yo‘riqnomasini ishlab chiqadi. Yo‘riqnoma tashkilot rahbari tomonidan tasdiqlanadi va tegishli O‘zbekiston milliy arxivlarining ekspert-tekshiruv uslubiy komissiyasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar arxiv ishi hududiy boshqarmalarining ekspert-tekshiruv komissiyasi bilan kelishiladi.
(3-band O‘zbekiston Respublikasi “O‘zarxiv” agentligi direktorining 2022-yil 28-iyundagi 121-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1703-1, 29.07.2022-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 29.07.2022-y., 10/22/1703-1/0688-son)
Oldingi tahrirga qarang.
4. ETK (ETUK)ga arxiv nusxalarini elektron hujjatlar arxiviga topshirish jadvali ham kelishish uchun taqdim qilinadi. Jadval yangi axborot resursini qo‘llaydigan axborot texnologiyasini foydalanishga joriy etishda ishlab chiqiladi yoki to‘ldiriladi.
(4-band O‘zbekiston Respublikasi “O‘zarxiv” agentligi direktorining 2022-yil 28-iyundagi 121-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1703-1, 29.07.2022-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 29.07.2022-y., 10/22/1703-1/0688-son)
5. Axborot resurslarida axborot matn, grafik, video-, audio- va multimediya (matn, grafik, ovozli va audio formatlar kombinatsiyasi) shakllarida taqdim etilishi mumkin.
6. Axborot resurslari ularni yaratishda qo‘llaniladigan texnologiyalar turlari va saqlash muddatlari bo‘yicha tasniflanadi.
7. Axborot resurslariga ularni yaratishda qo‘llaniladigan texnologiyalar turlari bo‘yicha tasniflashda quyidagilar kiradi:
tegishli davlat arxiviga davlat saqlovi uchun topshiriladigan, saqlash muddati doimiy bo‘lgan axborot resurslari;
9. Saqlash muddati doimiy bo‘lgan, tegishli davlat arxiviga davlat saqlovi uchun topshiriladigan axborot resurslariga quyidagilar kiradi:
ilmiy-tadqiqot va ta’lim muassasalari, ommaviy axborot vositalari va boshqalarning alohida saytlari (MEK va/yoki EK qarori bo‘yicha).
10. Tashkilotda saqlash muddati doimiy bo‘lgan davlat arxivlariga topshirilmaydigan axborot resurslariga quyidagilar kiradi:
tashkilotlarga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 30-oktabrdagi 482-son qarori bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi to‘g‘risidagi nizom”ga muvofiq hujjatlarni (kadastrlar, registrlar, shuningdek normativ, ma’lumot-uslubiy va bibiliografik ma’lumotlar bazalari) doimiy saqlash huquqi berilgan rasmiy ma’lumotlar bazalari va banklari;
davlat arxivlariga topshirilmaydigan, lekin tashkilot uchun doimiy qimmatlikka ega bo‘lgan internet nashrlar.
Ushbu turdagi axborot resurslarining saqlovini ta’minlash uchun davlat arxivlarida arxiv nusxalarining depozitar saqlovi qo‘llaniladi.
11. Vaqtinchalik saqlanish muddatiga ega bo‘lgan axborot resurslariga, tashkilotlarda zarurat muddati tugagunga qadar saqlanadigan va MEK yoki EK qarori bilan yo‘q qilinishi mumkin bo‘lgan, amaliy va yordamchi xaraktyerga ega bo‘lgan axborot ma’lumotlar bazalari kiradi.
12. Axborot resurslaridagi ma’lumot elektron raqamli imzo bilan tasdiqlangan elektron hujjat hisoblanadi va qog‘oz nusxasidagi hujjatlar bilan teng yuridik kuchga ega bo‘ladi.
Tarixiy, ilmiy, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va madaniy ahamiyatga ega bo‘lgan axborot resurslari O‘zR MAFga tegishli bo‘lib, doimo (muddatsiz) saqlanishi lozim.
13. Saqlanish muddati doimiy bo‘lgan axborot resurslarini saralab olish uchun tashkilotning MEK yoki EK tomonidan ularning qimmatlilik ekspertizasi o‘tkaziladi.
Tashkilotning MEK yoki EK axborot resurslarining qimmatlilik ekspertizasini ularni yaratish davrida o‘tkazadi.
axborot resurslaridan o‘chirilayotgan ma’lumot yangilanish jarayonida amaliy va/yoki ilmiy-tarixiy qimmatlikka egaligini belgilash;
amaliy va/yoki ilmiy-tarixiy qimmatlikka ega bo‘lgan o‘chirilayotgan ma’lumotning saqlanishini ta’minlash.
15. MEK yoki EK davlat saqloviga topshirilishi lozim bo‘lgan axborot resurslarining arxiv nusxalarini quyidagi mezonlar asosida saralaydi:
16. Qimmatlilik ekspertizasi natijalari tashkilot tomonidan tuziladigan davlat saqloviga topshirilishi lozim bo‘lgan loyihalar, EH ro‘yxatida aks ettiriladi.
18. Tashkilotning MEK yoki EK axborot resursi mazmunining to‘liq nusxasi yoki o‘chirilayotgan ma’lumot mazmunining nusxasini yaratish to‘g‘risidagi qarorni axborot resursining hajmi juda katta, kiritilayotgan o‘zgartishlar kam ahamiyatga ega, ma’lumotlarning to‘liq hajmi bilan solishtirib bo‘lmaydigan darajada bo‘lgan hollarda qabul qilinadi. Bunday hollarda vaqt bo‘yicha birinchi yaratilgan arxiv nusxasi axborot resursi mazmunining to‘liq nusxasini albatta o‘z ichiga olgan bo‘lishi lozim.
doimiy saqlanishi lozim bo‘lgan axborot resurslariga avvalgi ma’lumotlarni o‘chirishga olib keladigan o‘zgartishlar kiritish;
Kiritilayotgan o‘zgartishlar (qo‘shimchalar) mavjud ma’lumotlarning o‘chirilishiga yoki o‘zgarishiga olib kelmasa, yoki o‘chirilayotgan ma’lumot qimmatlilik ekspertizasi natijalari bo‘yicha amaliy va/yoki ilmiy-tarixiy qimmatlikka ega emas deb topilgan xollarda arxiv nusxasining yaratilishi talab qilinmaydi.
20. Axborot resurslarining arxiv nusxalari tashuvchilari sifatida magnitooptik disklar yoki ma’lumotlarni ishonchli va uzoq muddat saqlovchi boshqa elektron ma’lumot tashuvchilardan (flesh-xotira, tashqi disklar va boshq.) foydalanish lozim.
21. Axborot resurslarining arxiv nusxalari yaratilayotganda tashkilotlar quyidagilarni ta’minlashi lozim:
22. Arxiv nusxalarining yaratilishi va ishonchliligi uchun axborot resursiga o‘zgarishlar kiritishga mas’ul bo‘lgan shaxs mas’ul etib tayinlanishi lozim.
23. Har bir arxiv nusxasi umumiy talablarga muvofiq rasmiylashtirilgan va tasdiqlangan alohida EH hisoblanadi. EHning nomida uning qaysi axborot resursining arxiv nusxasi ekanligi ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim. Tashkilotning MEK yoki EK axborot resursi mazmunining to‘liq nusxasi yoki o‘chirilayotgan ma’lumot mazmunining nusxasini yaratilishini qaror qilgan hollarda, EH rekvizitlari axborot resursining umumiy tuzilishida o‘zgartirilayotgan qismning o‘rnini ko‘rsatishi shart.
24. Arxiv nusxalari hisobi va saqlanishi arxivga topshirilgunga qadar tashkilotda EHni hisobga olish va saqlashning umumiy talablariga muvofiq amalga oshiriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
25. Axborot resurslarining arxiv nusxalari mazkur resursni yaratish uchun qo‘llaniladigan dastur vositalari, dasturiy ta’minot va EH uchun elektron raqamli imzoning ochiq kaliti Bilan birga tegishli O‘zbekiston milliy arxivi ETUK yoki Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar arxiv ishi hududiy boshqarmalari ETKsi tomonidan tasdiqlangan ro‘yxat bo‘yicha davlat arxiviga topshiriladi.
(25-band O‘zbekiston Respublikasi “O‘zarxiv” agentligi direktorining 2022-yil 28-iyundagi 121-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1703-1, 29.07.2022-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 29.07.2022-y., 10/22/1703-1/0688-son)
26. Axborot resurslarining arxiv nusxalarini davlat saqloviga topshirish tasdiqlangan jadval asosida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 30-oktabrdagi 482-son qarori bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi Milliy arxiv fondi to‘g‘risidagi nizomda belgilangan O‘zR MAF hujjatlarini tashkilotlarda vaqtinchalik saqlash muddatlari tugagandan so‘ng amalga oshiriladi.
27. Hujjatlashtirilgan axborot resursining muhofazasini ta’minlash bo‘yicha choralar uni davlat arxiviga topshirayotgan tashkilot tomonidan belgilanadi.
28. Axborot resursini davlat saqloviga qabul qilishda xavfsizlikni muhofaza qilishni quyidagi dasturiy-texnik vositalar va tashkiliy choralar yordamida tegishli davlat arxivi ta’minlaydi:
axborot resursining arxiv nusxasini topshirish, arxivni shakllantirish, uni saqlash va undan foydalanishda ma’lumotlarning to‘liqligini ta’minlash;
ruxsat berilmagan axborot resursidan foydalanish, unga qo‘shimcha va o‘zgartishlar kiritishdan muhofaza qilish;
29. Umumiy foydalanishga mo‘ljallangan axborot resurslari (yuridik va jismoniy shaxslar, normativ-huquqiy aktlar, tabiiy resurslar, davlat organlarining veb-saytlari va boshqalar bo‘yicha ma’lumotlar bazalari) barcha davlat organlari, yuridik va jismoniy shaxslarga davlat arxivlari tomonidan ularga belgilangan vakolatlar doirasida taqdim etiladi.
Maxsus davlat axborot resurslaridan (davlat siri va konfidensial ma’lumotlarga ega bo‘lgan idoralar, hududiy boshqaruv va hokimiyat organlari, davlat yuridik shaxslari va jismoniy shaxslar) foydalanish uchun ruxsat berish davlat arxivlari tomonidan ularni shakllantirish, qo‘llanilishi va yangilanib borilishiga mas’ul bo‘lgan organlar bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi.
30. Axborot resurslarini davlat saqloviga topshirgan tashkilotlar undan foydalanish huquqidan mahrum bo‘lmaydilar.
31. Axborot resurslarini davlat saqloviga qabul qilgan davlat arxivlari quyidagilar uchun javobgardirlar:
ma’lumotlar bilan ishlash qoidalarini buzganlik, ma’lumot almashinuvini amalga oshirishda huquqbuzarlik harakatlaridan foydalanganlik va yo‘l qo‘yganlik;
axborot resurslaridagi ma’lumotlarni o‘g‘irlash, yo‘qotish, buzish, blokirovka qilish va soxtalashtirish;