LexUZ шарҳи
Мазкур Битим Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2004 йил 13 февралдаги 71-сонли «Халқаро шартномаларни тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори билан тасдиқланган.
Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати билан Болгария Республикаси Ҳукумати, бундан кейин «Томонлар» деб аталувчилар,
гиёҳвандлик кўлами ва гиёҳвандлик воситалар, психотроп моддалар прекурсорларнинг ноқонуний юргизилишининг ўсишига мойиллиги кучайиб бораётганлигидан ташвишланиб,
гиёҳвандлик воситалар ва психотроп моддаларининг ноқонуний юргизилиши ҳамда уларни суиистеъмол қилиш ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилиши улар халқларининг саломатлиги ва фаровонлигига жиддий таҳдид солишини, ҳамда жамиятнинг иқтисодий, ижтимоий ва маданий асосларига дахлдор муаммо эканлигини англаб,
гиёҳвандлик воситалар, психотроп моддалар ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилишига қарши кураш икки томонлама ҳамда халқаро ҳамкорлик доирасида мувофиқлаштирилган ҳаракатни талаб қилишини тан олган ҳолда,
гиёҳвандлик воситалар ва психотроп моддаларнинг ноқонуний юргизилишига ҳамда уларни суиистеъмол қилишга ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилишига самарали қарши кураш олиб боришда бир-бирларига зарур кўмак беришга қатъий аҳд қилиб,
БМТнинг Гиёҳвандлик воситалари тўғрисида 1961 йилдаги Ягона конвенциянинг, 1972 йилдаги Баённомага асосан унга киритилган ўзгартиришлар билан, Психотроп моддалар тўғрисида 1971 йилдаги Конвенциянинг, Гиёҳвандлик воситалар ва психотроп моддаларнинг ноқонуний юргизилишига қарши кураш тўғрисида 1988 йилдаги Конвенциянинг мақсадларини, шунингдек Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг бошқа тегишли қарор ва ҳужжатларини инобатга олиб,
Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати ва Болгария Республикаси Ҳукумати ўртасида жиноятчиликка қарши курашда ҳамкорлик тўғрисида 1999 йил 7 майда Тошкентда имзоланган Битимининг қоидаларига мувофиқ,
Томонлар Битим бўйича ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларини суверенитет, ички ишларга аралашмаслик ва инсон ҳуқуқларини ҳурмат қилиш принципларига асосланган ҳолда бажарадилар.
Ушбу Битим жиноий ишлар бўйича ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш, экстрадиция ва икки давлат ҳудудида ноқонуний бўлиб турган шахсларни топшириш масалаларига дахл қилмайди.
Томонлар гиёҳвандлик воситалари ва психотроп моддаларнинг (бундан кейин «гиёҳвандлик воситалари» деб аталади) ноқонуний юргизилишига, уларни суиистеъмол қилишга ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилишига қарши курашда қуйидаги устувор йўналишлар бўйича ҳамкорлик қилишади:
1) гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг ноқонуний ишлаб чиқарилиши ва тарқатилишига барҳам беришда қўшма ҳаракатларни амалга ошириш,
3) икки Томон ўз давлатларида гиёҳвандлик воситаларига бўлган талабни ва уларни таклиф қилишини ҳамда гиёҳвандлик кўламларини қисқартириш,
4) гиёҳвандлик воситаларининг ноқонуний юргизилишга ва уларни суиистеъмол қилишга барҳам бериш бўйича тажриба алмашиш,
6) гиёҳвандлик воситалари ва прекурсорларни назорат қилиш соҳасидаги миллий қонунларни такомиллаштириш.
Томонлар ушбу Битим доирасидаги ҳамкорликни ўзларининг ваколатли органлари орқали амалга оширадилар.
Ушбу Битимни имзолаш вақтида Томонлар тегишли ваколатли органларининг рўйхатлари билан алмашадилар ва мазкур рўйхатларга киритилган ўзгартишлар ҳақида бир-бирларини ўз вақтида хабардор қилиб борадилар.
Томонларнинг ваколатли органлари ушбу Битимни бажариш мақсадида бир-бирлари билан бевосита алоқа қилишлари мумкин.
Томонлар, ўз миллий қонунлари ва халқаро ҳуқуққа мувофиқ қуйидаги шаклларда ҳамкорликни амалга оширадилар:
1) Томонларнинг давлат манфаатларига дахлдор бўлган гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилиши билан боғлиқ бўлган жиноятларнинг олдини олиш, аниқлаш ва тергов қилишга ёрдам берувчи, шунингдек, гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларни контрабанда юргизилишини амалга ошириш билан боғлиқ бўлган шахслар, ташкилотлар, ашёлар ва ҳужжатлар, йўналишлар, усуллар ва воситалар, гиёҳвандлик воситаларининг янги турлари ва уларни ишлаб чиқариш технологияси, гиёҳвандлик воситалари ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилишига қарши курашнинг усуллари ва воситалари ҳақидаги ахборотни алмашиш;
2) тезкор-қидирув тадбирларини амалга ошириш йўли билан гиёҳвандлик воситаларининг ноқонуний юргизилиши ва ушбу жиноий фаолиятдан келиб тушган маблағларни қонунийлаштириш фактларини аниқлаш бўйича ўзаро ёрдам бериш;
Ҳамкорликни амалга оширилиш ҳажми ва аниқ шакллари Томонларнинг манфаатдор ваколатли органлари тарафидан белгиланади.
Ушбу Битимнинг 4-моддасида кўрсатилган Томонларнинг ҳамкорлиги, ваколатли органлар тарафидан юборилган сўровлар асосида амалга оширилади.
2) сўров юборилаётган ишнинг моҳияти иш бўйича ўтаётган ёки унга алоқадор шахс ёки шахслар, ахборот талаб қилинаётган фактлар, ашёлар ва ҳужжатлар тўғрисида имкон қадар тўлиқроқ маълумотлар;
Зарур ҳолларда, сўровнинг бажарилишини енгиллаштириш мақсадида сўровга ҳужжатлар ёки уларнинг тегишли тартибда тасдиқланган нусхалари илова қилинади.
Ушбу Битимнинг 4-модда биринчи қисм 1-бандида кўзда тутилган ахборот иккинчи Томон учун қизиқиш уйғотади дейишга асос бўлса, Томонларнинг ваколатли органлари тарафидан шахсий ташаббусларига кўра сўровсиз бир-бирларига юборилиши мумкин.
Сўровларни бажариш имкон қадар қисқа муддатларда амалга оширилиши лозим. Зарур ҳолларда, Томонларнинг ваколатли органлари сўровнинг бажарилишини енгиллаштирувчи қўшимча маълумотларни сўраш ҳуқуқига эгадирлар.
Сўровнинг бажарилиши инсон ҳуқуқларининг бузилишига олиб келиши мумкин бўлса ёки сўралаётган Томоннинг давлат қонунларига зид келса, сўров бажаришни тўлалигича ёки қисман рад этиш мумкин.
Сўровнинг бажарилиши рад этилганлиги тўғрисида қарор қабул қилинган ҳолда, Томонларнинг ваколатли органлари бир-бирларини ёзма равишда рад этилишининг сабаблари тўғрисида хабардор қиладилар.
Томонларнинг ваколатли органлари қуйидаги мақсадларда бир-бирлари ўртасида аниқ битимлар тузишлари мумкин:
1) ҳамкорликнинг барча жиҳатларига дахлдор ахборотни ишончли ва тез суратда алмашиш мақсадида ўзаро алоқа каналларини ўрнатиш ва қўллаш;
2) гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг ноқонуний халқаро юргизилиши билан боғлиқ бўлган ёки бошқа услубда Томонларнинг манфаатларига таъсир кўрсатувчи жиноятларга нисбатан тергов ҳаракатларини олиб боришда ҳамкорликни амалга ошириш;
3) ноқонуний юргизилишда аниқланган ҳар хил турдаги гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг намуналар мажмуаларини амалиёт мақсадларида тузиш ва улардан фойдаланиш;
4) гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг контрабанда юргизилишини аниқлаш мақсадида божхона назоратини амалга оширишнинг усул ва воситалари, жумладан янги техника воситаларини ишлаб чиқариш ва улардан фойдаланиш бўйича маълумот алмашиш;
Томонлар гиёҳвандлик воситаларга бўлган талабни ва уларнинг таклифини қисқартириш ҳамда гиёҳвандликни даволаш, таркибида гиёҳвандлик воситалар бўлган ўсимликларни ноқонуний ўстиришга ва синтетик гиёҳвандлик воситаларини ишлаб чиқаришга қарши курашиш мақсадида, фан ва техника соҳасида изланишлар олиб бориш бўйича дастурларни режалаштириш ва амалга ошириш борасида ўзаро ҳамкорлик қиладилар.
Томонлар кадрлар тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш борасида ўзаро манфаатли шартлар асосида ҳамкорлик қиладилар.
Томонлар гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларни назорат қилиш бўйича халқаро конвенцияларнинг талабларига мувофиқ ўз миллий қонунларини такомиллаштириш бўйича ҳамкорлик қилишади.
Томонлар гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилиши билан боғлиқ бўлган жиноятларнинг олдини олиш ҳамда гиёҳвандлик воситаларни суиистеъмол қилишнинг олдини олиш бўйича дастурларини режалаштириш, ишлаб чиқиш ва амалга ошириш тўғрисида аҳдлашиб олдилар.
Томонлар ўз миллий қонунлари ва халқаро мажбуриятлари асосида назорат қилинадиган етказиб бериш усулини қўллаш учун зарур шароитларни яратиб берадилар. Унинг ёрдамида Томонлар ваколатли органларининг назорати остида Томонларнинг давлат ҳудудларига гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилишида қатнашувчи шахсларни аниқлаш мақсадида, ноқонуний олиб ўтаётган гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларни, уларнинг аналогларини ёки ўрнини босувчи моддаларни олиб чиқишга, транзитига ва олиб киришга рухсат беради.
Томонларнинг ўзаро келишуви ва ўзаро ишонч принципи асосида назорат қилинадиган етказиб бериш усулини қўллаш бўйича қарор ҳар бир ҳолат бўйича алоҳида, Томонларнинг ваколатли органлари томонидан қабул қилинади.
Томонларнинг миллий қонунларига амал қилинган ҳолда, шунинг билан бир қаторда ҳар қандай учинчи томоннинг иштирокида, контрабанда каналларини аниқлаш мақсадида ноқонуний гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг бир тўдасининг ташилиши давом эттирилиши мумкин.
Томонлар ушбу Битим доирасида бир-бирларидан олинадиган ахборотларнинг махфийлигини зарур ҳолларда уларнинг ваколатли органлари тарафидан таъминлаб берилишига келишиб олдилар. Ушбу ҳолат техник восита, ускуна ва ашёларга нисбатан ҳам бир хил қўлланилади.
Ушбу Битим доирасида олинган ахборот, техник восита, ускуна ва ашёларни учинчи томонга берилиши зарур бўлса, уларни тақдим қилган ваколатли органларининг ёзма равишда розилиги талаб қилинади.
Ҳар бир ҳолат бўйича Томонлар ахборотга бегона шахслар томонидан кириш, унга рухсат берилмаган ўзгартиришлар киритиш, йўқ ва ошкор қилинишдан самарали ҳимоя қиладилар.
Томонларнинг ваколатли органлари бир-бирларига шахсий маълумотларни ўзаро тақдим қилишлари, тақдим қилаётган орган тарафидан маълум шартларни ва маълумотларни қайта ишлашда автоматлаштирилганда қандай қўлланилса, автоматлаштирилмаганда ҳам худди шундай қўлланиладиган қуйидаги принциплар асосида бажарилади:
1) тақдим қилинган маълумотлардан тақдим қилган органнинг розилигисиз бошқа мақсадларда фойдаланиш мумкин эмас, аммо бу каби маълумотлардан мақсадга мувофиқ фойдаланиш бундан мустасно;
2) тақдим қилган органнинг илтимосига биноан, маълумотларни қабул қилган муассаса, улардан фойдаланганлиги ҳақида ахборот беради;
3) маълумотларни тақдим қилаётган ваколатли орган, уларнинг ҳақиқий эканлигига ҳамда улар эскириб қолмаганлигига кафолат беради. Тақдим қилинган маълумотларнинг ҳақиқий эмаслиги ёки тақдим қилиниши мумкин бўлмаган маълумотлар аниқланганда, ҳамда тақдим қилинган маълумотлар тақдим қилган давлатнинг қонунларига биноан амалга оширилган, лекин кейинчалик йўқ қилиниши керак бўлса, уларни қабул қилган орган ушбу модданинг 4-бандига асосан кейинги ҳаракатларни амалга ошириш мақсадида хабардор қилади;
4.2. тақдим қилаётган ваколатли орган тарафидан маълумотларнинг йиғилиши ва тақдим қилиниши қонунларга мос равишда бажарилмаганлиги ҳақида маълум қилганда, ёхуд
4.3. маълумотлар ўша пайтга келиб ўз долзарблигини йўқотганда, аммо уларни бошқа мақсадларда ишлатиш учун махсус рухсатга берилган бўлганда бундан мустасно;
5) маълумотларни қабул қилган ваколатли орган тақдим қилинган маълумотлар ҳақиқий эмаслигига ёки йўқ қилиниши лозимлигига асоси бўлса, у дарҳол тақдим қилувчи органни бу ҳақда хабардор қилади;
6) маълумотларни қабул қилиб олган ваколатли орган, уларга рухсатсиз кириш, ўзгартиришлар киритиш ва тарқатишдан самарали ҳимоя қилиши лозим;
7) маълумотларни тақдим қилаётган ваколатли орган ва маълумотларни қабул қилаётган ваколатли орган маълумотларнинг тақдим қилиниш ва қабул қилиниш ҳисоботини олиб боришлари шарт, лозим;
8) шахслар, ўзлари ҳақида, ушбу Битим асосида тақдим қилинган маълумотларни ўз давлатининг қонунлари асосида олишга, ҳамда ушбу модданинг 4-бандида кўрсатилган ҳолларда уларга ўзгартиришлар киритишга ва йўқ қилишга ҳақлидирлар. Кўрсатилган шахслар ўзларининг шахсий маълумотларидан фойдаланиш, уни ўзгартириш ва йўқ қилишга доир ариза тақдим қилган ҳолларда, маълумотларга эга бўлган ваколатли орган ушбу аризалар бўйича қарор қабул қилишда маълумотларни тақдим қилган томоннинг, ушбу ҳолат бўйича бўлган фикрини инобатга олади.
Томонлар ахборотни ўзаро алмашиш, ҳимоя қилиш, сақлаш ва фойдаланиш қоидалари тўғрисидаги Битимни имзолаганларидан кейин махфий ахборотни алмашадилар.
Томонлар транспорт воситаларини тижорий ташувчилар тарафидан жиноий мақсадларда фойдаланишининг олдини олиш бўйича керакли чоралар кўришади. Бу чоралар тижорий ташувчилар билан махсус битимлар тузилишини ҳам ўз ичига олиши мумкин.
Томонлардан ҳар бири тижорий ташувчилар олдига уларнинг транспорт воситаларидан фойдаланиб гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг ноқонуний юргизилишининг олдини олиш бўйича керакли хавфсизлик чоралар кўришларини талаб қилиб қўядилар.
Томонлар транспорт воситаси ва етказиб берилаётган молга рухсатсиз киришнинг олдини олиш, ҳамда керакли хавфсизлик чораларини кўриш мақсадида тижорий ташувчилар билан чегара назорат пунктларидаги ва бошқа божхона назорати ҳудудларидаги мутасадди органлар ўртасидаги алоқани таъминлаб берадилар.
Ушбу Битимни бажариш бўйича ваколатли органларнинг фаолиятини мувофиқлаштириш қуйидагилар тарафидан амалга оширилади:
Ўзбекистон Республикаси томонидан — Ўзбекистон Республикаси наркотик моддаларни назорат қилиш давлат комиссияси;
Ушбу Битим доирасида ҳамкорлик самарадорлигини ошириш мақсадида ваколатли органлар мунтазам равишда маслаҳатлашувлар ўтказадилар.
Томонлар ушбу Битимни бажариш бўйича харажатларни мустақил равишда қоплайдилар, алоҳида келишилган ҳолатлар бундан мустасно.
Зарур ҳолларда, Томонлар гиёҳвандлик воситалар ва прекурсорларнинг ноқонуний юргилизиши билан боғлиқ бўлган жиноятларни олдини олиш бўйича қўйилган аниқ масалаларни ечиш учун бир-бирларига беғараз ёрдам кўрсатишлари ҳамда ускуна ва ашёлар етказиб беришлари мумкин.
Ушбу Битим доирасидаги Томонлар ва ваколатли органлар ўртасидаги ҳамкорлик рус тилида амалга оширилади.
Ваколатли органлар ҳамкорликни амалга оширишда бошқа тилдан фойдаланишни келишиб олишлари ҳам мумкин.
Ушбу Битим Томонларнинг улар иштирокида бўлган бошқа халқаро шартномаларидан келиб чиқадиган мажбуриятларига дахл қилмайди.
Томонлар ўзаро келишувга асосан ушбу Битимга алоҳида баённомалар билан расмийлаштирилган ва ушбу Битимнинг 20-моддасига асосан кучга кирадиган ҳамда унинг таркибий қисми ҳисобланадиган ўзгартиш ва қўшимчалар киритишлари мумкин.
Ушбу Битим Томонлар уни кучга киритиш учун зарур бўлган давлат ички процедураларини бажарганликлари тўғрисида охирги дипломатик нота олинган кундан бошлаб кучга киради.
Ушбу Битим ноаниқ муддатга тузилмоқда. Томонлардан ҳар бири бошқа Томонга ёзма равишда хабардор қилиб ушбу Битимнинг амал қилишини тўхтатиши мумкин. Бу ҳолда бошқа Томон ана шундай хабарномани олган кундан олти ой ўтгач, ушбу Битим амал қилишини тўхтатади.
София шаҳрида 2003 йил 24 ноябрда икки асл нусхада, ҳар бири ўзбек, болгар ва рус тилларида тузилди, бунда барча матнлар бир хил кучга эга. Матнни талқин қилишда келишмовчиликлар юзага келган ҳолда, рус тилидаги матндан фойдаланилади.